Σκοπός του γράφοντος το παρόν δεν είναι η λεπτομερής εξιστόρηση των ηρωικών πράξεων και γεγονότων της εποχής, άλλωστε αυτό θα ήταν αδύνατον μέσα από τον περιορισμένο χώρο μιας εφημερίδας ή ιστοσελίδας, αλλά η σημασία της ίδιας της Μάχης της Κρήτης στην εξέλιξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και η πρωτοφανής λαϊκή άμυνα των κατοίκων του νησιού.
Η Κρήτη λόγω της γεωγραφικής της θέσης είχε τεράστια στρατηγική σημασία και για τις δύο εμπόλεμες πλευρές του πολέμου. Για την Αγγλία αποτελούσε συνδετικό κρίκο στην αλυσίδα των βάσεών της από το Γιβραλτάρ μέχρι το Σουέζ (Γιβραλτάρ, Μάλτα, Κρήτη, Κύπρος, Σουέζ), για την Γερμανία η κατάληψη της νήσου ήταν ύψιστης σημασίας αφού θα προωθούσε τις θέσεις της προς την Βόρεια Αφρική, θα έθετε σε κίνδυνο ολόκληρο το σύστημα των Βρετανικών βάσεων και θα απομάκρυνε μια απειλή από τις θέσεις της στην Ν.Α. Ευρώπη και τις βάσεις εξόρμησης της προς την Ρωσία.
Τον Απρίλιο του 1941 το κύριο μέτωπο του πολέμου στην Ελλάδα βρισκόταν στην Αλβανία και την Μακεδονία, η δε τύχη της Κρήτης είχε αφεθεί αποκλειστικά στους Βρετανούς. Μάλιστα οι τότε κυβερνώντες (Μεταξάς & αργότερα Τσουδερός) δεν φρόντισαν ούτε στοιχειωδώς να οργανώσουν την άμυνα του νησιού. Αντίθετα έκαναν το κάθε τι για να την υπονομεύσουν. Όλα αυτά βέβαια γιατί η κυβέρνηση φοβόταν τα ανέκαθεν φιλελεύθερα και δημοκρατικά αισθήματα του Κρητικού λαού. Πριν ακόμη αρχίσει ο πόλεμος η Μεταξική δικτατορία είχε φροντίσει να αφαιρέσει και το τελευταίο πολεμικό όπλο από τα χέρια των Κρητικών (ιδιαίτερα ύστερα από την αντιδικτατορική εξέγερση των Χανίων τον Ιούλιο του 1938), κατά την διάρκεια δε του πολέμου και λίγο πριν την κατάρρευση του μετώπου απομακρύνθηκε η V Μεραρχία από την Κρήτη η οποία εστάλη στο μέτωπο και σφαγιάστηκε άσκοπα. «Χίτλερ να μη το καυχηθείς πως πάτησες την Κρήτη, ξαρμάτωτη την εύρηκες και λείπαν τα παιδιά της» λέει και το παραδοσιακό κρητικό ριζίτικο τραγούδι.
Όσον αφορά τους Άγγλους, μια ταξιαρχία στρατού είχε αποβιβαστεί στο νησί από τις αρχές Νοεμβρίου του 1940 (6 μήνες νωρίτερα) με σκοπό την οργάνωση της άμυνας της Κρήτης. Αντ’ αυτού μέσα σε αυτούς τους 6 μήνες άλλαξαν 6 διοικητές των Βρετανικών δυνάμεων ώσπου στις 30 Απριλίου 1941 με προσωπική εντολή του Τσόρτσιλ αναλαμβάνει καθήκοντα διοικητού ο στρατηγός Φράιμπεργκ. Όμως ούτε αυτός αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο, ούτε παίρνει στα σοβαρά τα μηνύματα της Βρετανικής αντικατασκοπίας που μιλούν επίμονα για την από αέρος επίθεση. Έτσι η φρουρά ατένιζε τη θάλασσα απ’ όπου ο στρατηγός περίμενε απόβαση και όχι τον αέρα.
Από Γερμανικής πλευράς η εικόνα ήταν ριζικά αντίθετη. Η απόφαση για την κατάληψη της Κρήτης πάρθηκε από τον ίδιο τον Χίτλερ στις 21/4/1941, σε ειδική στρατιωτική σύσκεψη στο Βερολίνο και ενώ συνεχίζονταν ακόμα οι επιχειρήσεις για την κατάληψη της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Για την πραγματοποίηση της απόφασής του ο Χίτλερ διέταξε τη χρησιμοποίηση του επίλεκτου σώματος των αλεξιπτωτιστών υπό τις διαταγές του στρατηγού Κάρλ Στούντεντ. Μάλιστα ο ίδιος στρατηγός στο χρονοδιάγραμμα κατάληψης του νησιού αναφέρει ότι απαιτείται χρόνος 2 – 3 ημερών. Από τις 23 Απριλίου η Γερμανική αεροπορία σφυροκοπά καθημερινά την Κρήτη και από τις 14 Μαΐου οι βομβαρδισμοί παίρνουν ιδιαίτερη έκταση και ένταση μέρα και νύχτα. Οι Γερμανικές δυνάμεις που είχε στην διάθεσή του ο στρατηγός Στούντεντ ήταν 16.000 άνδρες, 530 μεταγωγικά αεροπλάνα, 750 αεροπλάνα μάχης και 100 πλοιάρια για την από θαλάσσης μεταφορά πεζικού και βαρέων όπλων.
Από Συμμαχικής πλευράς στο νησί υπήρχαν 25.000 άνδρες ξένων δυνάμεων (Άγγλοι, Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί) και 10 Ελληνικά τάγματα, 8 εκ των οποίων νεοσύλλεκτων, χωρίς μέσα μεταφοράς και πυροβολικό, με ελλιπή ατομικό οπλισμό και ακόμα πιο λίγες σφαίρες.
Στις 6 το πρωί της 20ης Μαΐου 1941 ο ουρανός των Χανίων σκοτείνιασε από τα Γερμανικά βομβαρδιστικά που επί 3 ώρες σφυροκοπούσαν τις περιοχές γύρω από το αεροδρόμιο του Μάλεμε και γύρω από την πόλη των Χανίων. Η επιχείρηση «Ερμής» είχε αρχίσει. Πρώτος βασικός στόχος της εχθρικής επίθεσης ήταν η κατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε, η φρουρά του οποίου ήταν πολύ αδύνατη σε σχέση με το μέγεθος της αποστολής της. Αμέσως μετά τον σφοδρό βομβαρδισμό Γερμανικά μεταγωγικά αεροπλάνα και ανεμοπλάνα άρχισαν να προσγειώνονται δυτικά του αεροδρομίου επί των αμμωδών εκτάσεων και εκτός βολής των Βρετανικών δυνάμεων. Υπολογίζεται ότι την πρώτη μέρα των επιχειρήσεων και μέχρι το απόγευμα περίπου 4500 Γερμανοί είχαν προσγειωθεί γύρω από το Μάλεμε και είχαν λάβει θέσεις βοηθούμενοι και από τους κρατήρες που είχαν ανοίξει νωρίτερα οι βόμβες. Αντίθετα με την εγκληματική αδράνεια των Βρετανών, η πτώση των πρώτων αλεξιπτωτιστών σήμανε συναγερμό στους απλούς πολίτες. Άρχισαν να χτυπούν οι καμπάνες και να συγκεντρώνονται στις πλατείες των χωριών και των πόλεων ζητώντας επίμονα όπλα. Ακόμα και τότε οι Άγγλοι αρνούνταν να δώσουν όπλα σε απλούς πολίτες. Μη έχοντας άλλη επιλογή ο κόσμος της Κρήτης ρίχτηκε στη μάχη με ότι είχε στις αποθήκες των σπιτιών του. Κυνηγετικά όπλα, αγροτικά εργαλεία, ακόμα και καριοφίλια από την εποχή της Τουρκοκρατίας, έγιναν στα χέρια των απλών πολιτών φονικά όπλα. Σε αντίθεση με ότι έγινε στο Μάλεμε, στις υπόλοιπες περιοχές οι Γερμανοί αντιμετωπίστηκαν από το στρατό, όπου υπήρχε, και από τον απλό λαό, που υπήρχε παντού, πολύ αποτελεσματικά. Στον Γαλατά από τους 500 αλεξιπτωτιστές οι 400 εξοντώθηκαν αμέσως και οι υπόλοιποι απομονώθηκαν. Στην Σούδα ολόκληρη η Γερμανική δύναμη εξοντώθηκε, το ίδιο και στον Αλικιανό. Το ίδιο συνέβαινε καθημερινά μέχρι τις 25 Μαΐου, με μόνη διαφορά τον εξοπλισμό των χωρικών με τα σύγχρονα Γερμανικά όπλα των νεκρών αλεξιπτωτιστών. Στις 22 Μαΐου έγινε απόπειρα ανακατάληψης του αεροδρομίου του Μάλεμε από συμμαχικές δυνάμεις η οποία κατέληξε σε καταστροφή. Έτσι οι Γερμανοί έχοντας εξασφαλίσει το αεροδρόμιο και ανεφοδιάζοντας τις δυνάμεις τους τόσο σε πυρομαχικά όσο και σε έμψυχο υλικό ήταν ζήτημα χρόνου να απωθήσουν τους αμυνόμενους. Στις 27 Μαΐου στις 3 το μεσημέρι οι Γερμανοί έμπαιναν στα Χανιά. Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως στο Ηράκλειο οι Ελληνικές δυνάμεις και οι απλοί πολίτες (οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν φύγει από τα νότια παράλια για την Αίγυπτο) αντιστέκονταν μέχρι τις 30 Μαΐου, οπότε κατελήφθη η πόλη από τους Γερμανούς που έφτασαν από τα Χανιά. Το δε αεροδρόμιο του Ηρακλείου δεν έπεσε ποτέ στα χέρια των αλεξιπτωτιστών αφού αυτοί εξοντώνονταν πολλές φορές πριν ακόμα προλάβουν να πατήσουν τα πόδια τους στην Γη.
Η σημασία της Μάχης της Κρήτης αλλά και η ηρωική παλλαϊκή άμυνα των κατοίκων της δεν περιγράφεται μόνο στα ιστορικά γεγονότα, αλλά και στις δηλώσεις των πρωταγωνιστών της εποχής.
Ο ALLAN CLARK στο βιβλίο του «η πτώση της Κρήτης» γράφει: «οι αλεξιπτωτιστές που έπεφταν στους δρόμους εξολοθρεύονταν από ολόκληρο τον πληθυσμό της περιοχής, περιλαμβανομένων των γυναικών, των παιδιών, των γερόντων, ακόμα και των σκύλων. Οι Κρητικοί χρησιμοποιούσαν οποιοδήποτε όπλο, καρυοφύλλια που τα είχαν πάρει από τους τούρκους 100 χρόνια πριν, τσεκούρια, ακόμα και τσάπες»
Ο Γερμανός διοικητής στρατηγός Στούντεντ στο τέλος της Μάχης της Κρήτης δήλωσε πως: «η Κρήτη έγινε ο τάφος των αλεξιπτωτιστών».. και σε άλλο σημείο .. «όσοι επολέμησαν εις την Κρήτην το 1941, πρέπει να είναι υπερήφανοι- τόσο οι επιτιθέμενοι Γερμανοί όσο και οι Αγγλικές και Ελληνικές αμυντικές δυνάμεις»
Ο ίδιος ο Αδόλφος Χίτλερ δήλωσε ότι «Η Κρήτη αποδεικνύει ότι οι αλεξιπτωτιστές ανήκουν πλέον στο παρελθόν»
Άλλωστε η Γερμανία δεν ξαναχρησιμοποίησε αλεξιπτωτιστές σε καμία επιχείρηση ως το τέλος του πολέμου.
Οι Τάιμς του Λονδίνου έγραψαν «Η Μάχη μας Κρήτης υπήρξε το συναρπαστικότερο γεγονός του Β Παγκοσμίου Πολέμου και η αποθέωση του ηρωισμού»
«Αγωνιστήκατε μικροί εναντίον μεγάλων και νικήσατε. Πολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και νικήσατε. Χάρις στη θυσία μας εμείς οι Ρώσοι κερδίσαμε χρόνο για ν’ αγωνιστούμε» Ραδιοφωνικός σταθμός Μόσχας.
Η Μάχη της Κρήτης δεν τελείωσε φυσικά μέσα σε 10 ημέρες που κράτησαν οι μάχες με τους γερμανούς. Από την ώρα που κατελήφθη το νησί ξεκινά μια άλλη μάχη, πιο μεγάλη, αυτή της αντίστασης, με συνεχή σαμποτάζ με πιο γνωστά αυτά της ανατίναξης του αεροδρομίου του Ηρακλείου & της απαγωγής του Γερμανού στρατηγού Κράιπε, φυγάδευση συμμάχων από τα νότια παράλια του νησιού (Μονή Πρέβελη) και διακίνηση πληροφοριών. Αυτή η μάχη κράτησε ως το τέλος του πολέμου, ως την ώρα που η Κρήτη και οι κάτοικοί της ανέπνευσαν ξανά ελεύθεροι. Και φυσικά το τίμημα της αντίστασης των Κρητικών βαρύ. Οι Γερμανοί ισοπέδωσαν πόλεις και χωριά, όπως η Κάντανος και τα Ανώγεια, αφάνισαν οικογένειες, έβγαλαν όλη την αγριότητά τους στους κατοίκους του νησιού. Όμως η Κρήτη ανέπνευσε και πάλι ελεύθερη, σα τον Φοίνικα γεννήθηκε ξανά μέσα από τις στάχτες της, ξανάφτιαξε τις πόλεις και τα χωριά της. Άλλωστε στην Κρήτη υπάρχει και κάτι άλλο, υπάρχει η ψυχή που είναι πάνω από τη ζωή και από το θάνατο, που είναι δύσκολο να την ορίσεις και αδύνατο να την περιορίσεις.
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της οικονομικής κρίσης, με πρωταγωνιστές και πάλι τους Γερμανούς, ίσως θα πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας στο παρελθόν, να δούμε την ιστορία αυτού του τόπου που λέγεται Ελλάδα και τους αγώνες των προγόνων μας για Ελευθερία και Δημοκρατία. Ίσως μόνο έτσι καταφέρουμε να επιβιώσουμε ως λαός και ως χώρα.
Νίκος Γιάνναρης
