H  ατομική μας ζωή  αποτελεί μια ιδιαίτερη ιστορία, μια ιδιότυπη περιπέτεια θα έλεγα., μέσα στο φυσικό και στο ανθρώπινο περιβάλλον. Η εξελικτική  μας πορεία καθορίζεται από την επίδραση μιας ποικιλίας παραγόντων, μερικών ιδιαίτερα σημαντικών. Η οικογενειακή εστία είναι το ζωτικό θερμοκήπιο μέσα στο οποίο θεμελιώνονται οι σωματικές και ψυχοπνευματικές δομές της υπόστασής μας. Μετά, παίρνοντας τη σκυτάλη, ακολουθεί το σχολείο. Αυτό κοινωνικοποιεί το άτομο, τού ανοίγει τους γνωστικούς και γνωσιακούς ορίζοντες, το διαποτίζει με τις αρχές και τις αξίες του αξιακού κώδικα, στοιχείου του ισχύοντος  κοινωνικο-πολιτικού συστήματος.

Εδώ συμφύρονται οι παντοειδείς επιρροές, που στα κρίσιμα χρόνια της εκπαιδευτικής περιόδου συνδιαμορφώνουν την ηθικο-πνευματική οντότητα. Η εξελικτική, όμως, πορεία δεν είναι ταυτόσημη για όλους. Οι κληρονομικές προδιαθέσεις, ως a priori καταστάσεις έχουν τη δική τους συμμετοχή στη διεργασία της ( σωματικής) ανάπτυξης και της (πνευματικής) εξέλιξης. Οι εμφανιζόμενες ατομικές διαφορές καθιστούν, έτσι, αναγκαίο το έργο της Εκπαίδευσης, ως βραχίονα της Γενικής Παιδείας. Στο πεδίο της παιδαγωγικής διεργασίας υπάρχουν, όπως είναι αυτονόητο, σημαντικές διαφοροποιήσεις των ατόμων μετά την ολοκλήρωση του εκπαιδευτικού κύκλου: άτομα κόσμια ή κοινωνικοποιημένα από κάθε άποψη, οι άριστοι. Άτομα μέτριας ή μέσης κατηγορίας, που από στατιστική άποψη αποτελούν την πλειονότητα του γηγενούς πληθυσμού. Τέλος άτομα με σημαντικές και βαριές αποκλίσεις: πνευματικές, ηθικές, κοινωνικές κλπ.

Η τελευταία κατηγορία ατόμων συνιστά το διαβαθμισμένο κοινωνικό περιεχόμενο, με την έννοια της ανθρώπινης ποικιλότητας. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι άτομα που συγγενεύουν πολλαπλά με το κοινωνικό περιθώριο, από το το οποίο εκπορεύεται  κάθε μορφής κοινωνική παθογένεια. Να τονίσω εδώ,  ότι  τα άτομα της τελευταίας κατηγορίας δεν παρουσιάζουν νοητική υστέρηση. Κάθε άλλο. Είναι πολύ πιθανόν μάλιστα να έχουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης. Να ευδοκιμούν σε οποιονδήποτε επαγγελματικό τομέα, φέροντας όμως στο DNA τους το στίγμα της αντικοινωνικότητας, την αδυναμία τους να εναρμονιστούν με τους ισχύοντες κοινωνικούς, πολλώ δε μάλλον με τους ηθικούς κανόνες. 

Διακρίνει τα άτομα αυτά η έλλειψη  αλληλεγγύης, συνακόλουθα δε κατανόησης των προβλημάτων των άλλων, πράγμα που υποδηλώνει την απουσία φιλάνθρωπων αισθημάτων,  τη bonitas erga hominis.  Κινούνται στο δικό τους ιδεατό κόσμο. Είναι άτομα ξεκομμένα από την πραγματικότητα, ζώντας με τις αυταπάτες τους, τις ιδεοληψίες τους, τις ναρκισσιστικές τους φαντασιώσεις, εγκλωβισμένα στον κλοιό των ατομικών τους ψευδαισθήσεων. Τα άτομα αυτά είναι επικίνδυνα για το κοινωνικό σύνολο, αν βρεθούν σε ηγετικές θέσεις, επειδή ακολουθούν τη δική τους λογική πορεία, που όχι σπάνια εμπνέεται και ρυθμίζεται  από παραισθησιογόνους παράγοντες. Θα μπορούσε να αποδώσει κανείς, σε  μεγάλο ποσοστό, την εμφάνιση τέτοιων χαρακτήρων, εκτός από τα ενδογενή χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους, όπως τονίζω πιο πάνω, στις εκπαιδευτικές στρεβλώσεις, στις παραλείψεις ή και στα  επιεική διοικητικά και τα λοιπά θεσμικά μέτρα που εκλαμβάνονται ως ανοχή, δίνοντας έτσι ελευθερία στη δράση τους που  συνήθως είναι πρόξενος καταστροφής κοινωνικών αγαθών. Τα ακολουθητέα μέτρα για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων είναι γνωστά. Μόνον η πολιτική αβελτηρία δεν τα εφαρμόζει, για τους δικούς της λόγους.

Γιάννης Γουργιώτης