Γράφει ο Δρ. Κων/νος Ν. Μπαγινέτας* ...

Στις βασικές προτεραιότητες του στρατηγικού αναπτυξιακού σχεδιασμού μας για την νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027 συγκαταλέγονται τα μέτρα πολιτικής και οι δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, δεδομένων και των άμεσων δυσμενών επιπτώσεων που βιώνει ο πρωτογενής τομέας της χώρας μας, με στόχο να δημιουργήσουμε τους όρους και τις προϋποθέσεις μιας βιώσιμης και ανταγωνιστικής γεωργίας που θα απαντά αξιόπιστα στις σύγχρονες προκλήσεις και προβλήματα, και θα αξιοποιεί στην κατεύθυνση αυτή τη γνώση, την καινοτομία και τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες.

Οι λόγοι αυτοί άλλωστε υπαγόρευσαν την ανάληψη σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης σημαντικών πρωτοβουλιών, με στόχο την προώθηση φιλόδοξων πολιτικών για το κλίμα και το περιβάλλον, σε όλους του τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, πολιτικές που περιλαμβάνονται σε μια ενιαία στρατηγική, την “Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία” (European Green Deal).

Πρόκειται για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική, με στόχο να καταστεί η Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, μέσα από μια ολιστική προσέγγιση που διαπερνά οριζόντια όλες τις πολιτικές και τομείς της Ε.Ε., για τις οποίες θέτει συγκεκριμένους στόχους υλοποίησης δράσεων και ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα. Όλες οι πολιτικές της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), θα πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και στο πλαίσιο αυτό θα επανεξεταστούν οι στόχοι και οι προτεραιότητες των υφιστάμενων στρατηγικών για τον εφοδιασμό με καθαρή ενέργεια όλης της οικονομίας, για τη βιομηχανία, την κατανάλωση, τις υποδομές μεγάλης κλίμακας, τις μεταφορές, τα τρόφιμα και τη γεωργία, τις κατασκευές, τη φορολογία και τις κοινωνικές παροχές.

Η χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας θα γίνει στη βάση ενός σχεδίου, του Επενδυτικού Σχεδίου της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal Investement Plan), το οποίο προβλέπεται να κινητοποιήσει πόρους ύψους 1 τρις ευρώ για τη στήριξη βιώσιμων επενδύσεων κατά την επόμενη δεκαετία. Στο πλαίσιο του επενδυτικού πυλώνα της Πράσινης Συμφωνίας, προβλέπεται και ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης (Just Transition Mechanism), που θα στοχεύει σε μια δίκαιη, χωρίς αποκλεισμούς, και με ισότιμους όρους πράσινη μετάβαση και θα κινητοποιήσει επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 100 δις ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027 για τη στήριξη των εργαζομένων και των πολιτών στις περιοχές που πλήττονται περισσότερο από τη μετάβαση αυτή, όπως για παράδειγμα στην Δυτική Μακεδονία και την Μεγαλόπολη, λόγω της απολιγνιτοποίησης.

Σημαντικό κεφάλαιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας συνιστά η Στρατηγική για τη γεωργία, η οποία φέρει τον τίτλο “Από το αγρόκτημα στο πιάτο” (Farm to Fork Strategy) και προβλέπει τη μετάβαση σε ένα δίκαιο, υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλον διατροφικό σύστημα, αξιοποιώντας μια πληθώρα πολιτικών και μέτρων για τη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα, την κυκλική οικονομία, τις επενδύσεις, τα φορολογικά κίνητρα, την έρευνα και την καινοτομία. Η Επιτροπή θα παρουσιάσει τις λεπτομέρειες της Στρατηγικής αυτής την Άνοιξη του 2020 και θα διενεργήσει ευρεία διαβούλευση με όλους τους εμπλεκομένους, καλύπτοντας όλους τους τομείς της διατροφικής αλυσίδας προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης μιας βιώσιμης πολιτικής τροφίμων.

Η Στρατηγική αυτή θα ενισχύσει, κατά την Επιτροπή, τις προσπάθειες των Ευρωπαίων αγροτών και αλιέων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, ενώ η ΚΑΠ και η ΚΑλΠ (Κοινή Αλιευτική Πολιτική) παραμένουν εργαλεία «κλειδιά» για τις εν λόγω προσπάθειες, αλλά και τη διασφάλιση ενός δίκαιου επιπέδου διαβίωσης, καθώς θα συνεισφέρουν και χρηματοδοτικά στην υλοποίηση της Στρατηγικής. Ειδικότερα, οι νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής προβλέπουν ότι η ΚΑΠ θα συνεισφέρει τουλάχιστον 40% των πόρων της, ενώ η ΚΑλΠ τουλάχιστον 30% των πόρων της.

Κατ΄ επέκταση, κάθε Κράτος – Μέλος θα πρέπει να αποτυπώσει στο Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ για την περίοδο 2021-2027, την δική του πρόταση αναφορικά με την ενσωμάτωση των πολιτικών τόσο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, όσο και της Στρατηγικής “Από το αγρόκτημα στο πιάτο”, πρόταση που θα οδηγεί στην υιοθέτηση βιώσιμων και πράσινων πρακτικών, όπως η γεωργία ακριβείας, οι γεωργοπεριβαλλοντικές δράσεις, τα οικολογικά σχήματα, η βιολογική γεωργία, η αγρο-οικολογία, η υιοθέτηση αυστηρών προτύπων για την καλή διαβίωση των ζώων, η κυκλική οικονομία, κλπ.

Διαπιστώνουμε λοιπόν, ότι αυτή τη στιγμή έχει ωριμάσει σε επίπεδο Ε.Ε. ένα ολοκληρωμένο, ριζοσπαστικό και εξαιρετικά φιλόδοξο πλαίσιο προώθησης πολιτικών για το περιβάλλον και το κλίμα, ιδιαίτερα όσον αφορά τη νέα ΚΑΠ, το οποίο όμως για να επιτύχει στην εφαρμογή του θα πρέπει να διαθέτει επαρκή χρηματοδότηση. Αυτό σημαίνει ότι οι επιπλέον περιβαλλοντικές δεσμεύσεις για τους παραγωγούς απαιτούν πρόσθετους οικονομικούς πόρους, ώστε να διασφαλιστεί η διατήρηση της γεωργικής δραστηριότητας στις αγροτικές περιοχές, σε συνδυασμό με την εξυπηρέτηση των στόχων της επισιτιστικής ασφάλειας, της βιωσιμότητας της γεωργίας σε όρους εισοδήματος και απασχόλησης, και της προστασίας των παραγωγών από αθέμιτο ανταγωνισμό τρίτων που δεν υιοθετούν τους ίδιους στόχους μετάβασης στην πράσινη οικονομία.

Για τους λόγους αυτούς και σε αυτό το πλαίσιο, που καθορίζεται αφενός από τις στρατηγικές επιλογές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αφετέρου από τις δικές μας παραγωγικές ανάγκες και επιδιώξεις, διαπραγματευόμαστε σθεναρά για τον προϋπολογισμό και το περιεχόμενο της νέας ΚΑΠ, διεκδικώντας τη διατήρηση του προϋπολογισμού της ΚΑΠ τουλάχιστον στα υφιστάμενα επίπεδα, αξιοποιώντας στρατηγικές συμμαχίες και προωθώντας τις θέσεις μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο προς όφελος των εθνικών μας συμφερόντων. Παράλληλα προετοιμάζουμε εντατικά το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την νέα περίοδο 2021-2027, το οποίο διαβουλευόμαστε σε όλη τη χώρα, και στο οποίο θα αποτυπωθούν με λεπτομέρεια οι στρατηγικές μας προτεραιότητες και στόχοι.

* Γενικός Γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής & Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων, ΥπΑΑΤ
  Γεωπόνος - Ειδικευμένος σε θέματα Αειφορικής Γεωργίας & Αγροτικής Ανάπτυξης   
  Πτυχιούχος Α.Π.Θ., D.I.C. (Imperial, UK), M.Sc. (Imperial, UK), Ph.D. (Nottingham, UK)