Το 1848 στην Τρίπολη, ένας δεκαεξάχρονος έφηβος ο οποίος δημοσιεύει ποιήματα στα έντυπα της πόλης, αποφασίζει να εκδώσει το δικό του περιοδικό με τον ενδιαφέροντα αν μη τι άλλο τίτλο: «Ο Αριστοφάνης και η Μαγνητιζομένη».

Είναι ο Σοφοκλής Καρύδης, γιος και εγγονός αγωνιστών του '21 και ανήκει στις πρώτες γενιές που ανδρώθηκαν στο πλαίσιο του νέου ελεύθερου ελληνικού κράτους. Ο πατέρας του ήταν ονομαστός ράφτης και είχε έναν καημό. Να δει τον γιο του επιστήμονα. Έτσι λοιπόν ο Σοφοκλής σπούδασε στο εν Αθήνησι Πανεπιστήμιον και εκτός από τις λογοτεχνικές του εμπνεύσεις είχε και επιχειρηματικές, γιατί έκανε μεγάλη προκοπή και έβγαλε πολλά λεφτά. Κατοικούσε σε ένα αρχοντικό επί των οδών Πανεπιστημίου και Σανταρόζα, ενώ το εξοχικό του στην περιοχή του Αγίου Μελετίου είχε μεγάλο κήπο, ιδιωτικό οικογενειακό νεκροταφείο και πολυπληθές υπηρετικό προσωπικό.

Έγραφε πάντα στίχους, θεατρικά έργα και δημοσιογραφούσε, έχοντας απέναντί του το παλάτι του Όθωνα και τη Βαυαροκρατία. Θεωρούσε τη βασιλεία, «μιασματική εστία αντιλαϊκής μάστιγας» και η πολεμική του ενάντιά της, τον φίλεψε με διώξεις, συλλήψεις, κακοποιήσεις, οικονομικές αφαιμάξεις. Ο Καρύδης είχε τη λεβεντιά του γιου των αρματολών του '21. Αφού διέθετε χρήματα, έστησε στο ισόγειο του σπιτιού του, το δικό του τυπογραφείο με εξοπλισμό που έφερε από τη Γερμανία. Ο πλούτος γι' αυτόν δεν ήταν αυτοσκοπός. Το μέσον ήταν για να καταθέσει τις λογοτεχνικές και πνευματικές του ανησυχίες. Το 1862, με την εφημερίδα του «Φως» πρωτοστατεί στην αντιμοναρχική εκστρατεία που οργανώθηκε με σκοπό την έξωση του Όθωνα. Ο Ι. Δαμβέργης γράφει πως: «...κάθε τόσον εστέλνετο εις τας φυλακάς, διότι εξεστόμιζε δημοσία όσα οι άλλοι εκρυφομίλουν ή κατέπιαν».

Ο Καρύδης όμως ήταν και δυναμικός εθνεγέρτης. Τον βρίσκουμε πίσω από την εξέγερση των κατοίκων της Καλαμπάκας ενάντια στην τουρκική κυριαρχία το 1854. Εδώ ο σατυρικός ποιητής υποχωρεί, για να έρθει στο προσκήνιο ο εμψυχωτής που με τους φλογερούς στίχους του, παρακινούσε τους ραγιάδες της Θεσσαλίας να ξεσηκωθούν και να διεκδικήσουν την ελευθερία τους.

Στο πασίγνωστο πια περιοδικό του «Ο Αριστοφάνης και η Μαγνητιζομένη», καταθέτει τις πρώτες θεατρικές του απόπειρες. Το 1858 (τεύχη 23 και 24), δημοσιεύει τη μονόπρακτη κωμωδία του «Ο υποψήφιος βουλευτής». Έχει προηγηθεί ήδη ως θεατρικός συγγραφέας ο αντιμοναρχικός επίσης Μιλτιάδης Χουρμούζης. Ακόμα, υπάρχουν οι καταθέσεις των πρώτων μετά την επανάσταση του '21 θεατρικών συγγραφέων, όπως ήταν ο Νικόλαος Λάσκαρης, κ.ά. Πατάει σε ένα πρωτόγονο μεν, αλλά διαμορφωμένο θεατρικό τοπίο. Μπορεί να δει στην πρωτεύουσα παραστάσεις οργανωμένες πια, μιας και το ξύλινο θεατράκι του Σκοντζόπουλου, (το πρώτο στο νεότερο ελληνικό κράτος) αποτελεί παρελθόν. Οι ξένοι θίασοι ποικιλιών εκτοπίζονται σταδιακά και το νέο ελληνικό Θέατρο κάνει τα πρώτα του πιο σταθερά βήματα. Ο συγγραφέας μας λοιπόν, για να δει τα έργα του παιγμένα, γίνεται και θεατρικός επιχειρηματίας, όπως έγινε τυπογράφος και εκδότης για να παραδώσει στο κοινό τα ποιήματά του! Νοικιάζει το « Θέατρο Αθηνών», οργανώνει έναν θίασο αξιώσεων για την εποχή και σκηνοθετεί ο ίδιος τα έργα του. Ανεβάζει τον «Υποψήφιο βουλευτή» με μεγάλη επιτυχία. Η αποδοχή από μέρους του κοινού τον ενθαρρύνει να συνεχίσει με νέα έργα: «Μη μου άπτου», «Η κοινωνία των Αθηνών», κ.ά. Γράφει και δράματα, όπως « Οι τρεις τάφοι». «Ο προδότης» κ.π.α. Δεν σταματά εδώ. Μεταφράζει και ανεβάζει την «Αντιγόνη» και τον «Οιδίποδα Τύραννο» του Σοφοκλή, τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη, αλλά και έργα των Σαίξπηρ, Μολιέρου, Σίλλερ, κ.ά.

Αυτή η πληθωρική προσωπικότητα δεν ευτύχησε να έχει όμως και μια ζωή χωρίς βάσανα. Έχασε τον έναν γιο του σε ατύχημα στους σιδηροδρόμους όπου εργαζόταν, ενώ ο άλλος γιος έθεσε ο ίδιος τέλος στη ζωή του. Ο Καρύδης, πέθανε το 1893 σε ηλικία 61 ετών, έχοντας χάσει εξ αιτίας της δημόσιας στάσης του απέναντι στις εξουσίες την παλιά του οικονομική ευμάρεια. Ο Ι. Δαμβέργης, μας πληροφορεί πως στο τέλος της ζωής του «... μόνος κι έρημος, επάλευε τον αγώνα της ζωής αηδιάζων τον κόσμον και προ πάντων, τον εαυτόν του εις ένα εξευτελιστικόν κατάντημα βιοπάλης...».

Ο Καρύδης είχε όλα τα καλά. Μόρφωση, ταλέντο, χρήμα, οικογένεια, επιχειρηματικές, συγγραφικές και θεατρικές επιτυχίες. Επέμενε όμως να τα εκποιεί για εκείνο που ο ίδιος θεωρούσε κοινό συμφέρον. Δεν κράτησε τίποτα γι' αυτόν. Πλούτισε την τέχνη και δεν πλουτίστηκε από αυτήν.

Ο Σοφοκλής Καρύδης υπήρξε ένας δημιουργός που αξίζει -τουλάχιστον- να μνημονεύουμε.

ΥΓ.: Τη «γνωριμία» μου με τον Σ.Κ., την οφείλω στον δάσκαλό μου στο μάθημα της λογοτεχνίας στη «Σχολή Θεάτρου του Πέλου Κατσέλη», Χρυσόστομο Κριμπά και στον Γιώργο Χατζηδάκη, σε διασκευή του οποίου έπαιξα το 1979, νέος ηθοποιός τότε, στον «Υποψήφιο βουλευτή». Τους ευχαριστώ.

* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ