Η Ελλάδα στν Ευρώπη (Σχέσεις συμπάθειας και αντιπάθειας).   

Το να λέμε ότι η Αρχαία Ελλάδα υπήρξε το λίκνο του ευρωπαϊκού πολιτισμού και ότι επιστήμες και τέχνες δημιουργήθηκαν και μεγαλούργησαν εδώ, σε σημείο που και ο σύγχρονος ακόμη πολιτισμός να αντλεί από τους θησαυρούς της Χώρας μας, πνευματικές επικουρίες και δάνεια, αυτό δε συνιστά προγονολατρία και δε μας αφαιρεί το δικαίωμα επίκλησης αυτής της αλήθειας.

Το ζήτημα σήμερα είναι αν αυτή η μέγιστη και ανυπολόγιστη προσφορά των Αρχαίων Ελλήνων προς τον έξω κόσμο, προσφορά όχι με την έννοια της μετάδοσης δίκην δώρου προς τρίτους, αλλά με την έννοια της αυθύπαρκτης και πηγαίας δημιουργίας που να είναι προσιτή σαν φωτοβόλημα σε όλους, αν αυτή, λοιπόν, η αιώνια πολιτιστική παρακαταθήκη κεντρίζει τη συνείδηση των νεώτερων λαών, και δη των ισχυρών, ώστε να εκδηλώνουν ένα αίσθημα συμπάθειας προς τους κληρονόμους αυτού του πολιτισμού. Να σημειωθεί ότι και εμείς οι νεώτεροι Έλληνες δεν μείναμε αδρανείς καθήμενοι στις δάφνες του πολιτισμού εκείνου. Προσφέραμε με τις δυνάμεις μας τη συνδρομή μας προς τους συμμαχικούς σχηματισμούς, όταν οι συνθήκες την προκάλεσαν. Δεν είναι μακριά ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος, όπου η προσφορά μας προς τις συμμαχικές δυνάμεις υπήρξε ανυπολόγιστη, στα πεδία των μαχών και στην σθεναρή αντίστασή μας στις δυνάμεις του Άξονα. Τότε αναγνωρίστηκε η προσφορά αυτή με υπερβολικούς επαίνους, με θαυμασμό για την ευψυχία του ελληνικού λαού, ο οποίος ήταν σε μεγάλο βαθμό η αιτία της ήττας του Ναζισμού στη Ρωσία και εντεύθεν της κατάρρευσής του. Άλλοι που συντάχθηκαν με τον εχθρό, απολαμβάνουν σήμερα τη συμπάθεια και την υποστήριξη των Μεγάλων και ισχυρών. Οι πικρίες, όμως είναι  γνώρισμα των ανίσχυρων, των φτωχών και των αδύναμων!

Τα λόγια εκείνα, οι έπαινοι, οι μεγαλαυχίες αποδείχτηκαν «έπεα πτερόεντα», αν κρίνει κανείς από το πώς οι οφειλέτες σε ηθικό πλάνο αντιμετωπίζουν σήμερα τη νέα κατάσταση του Ελληνισμού. H Ελλάδα σήμερα βιώνει μια ανοίκεια σχέση αμνημοσύνης. Κρίση των καιρών!

Από μιαν άλλη άποψη όμως, ο πολιτικός ρεαλισμός μας επιβάλλει να δούμε τα πράγματα κάτω από μια διαφορετική οπτική, δηλαδή ποια είναι η δική μας στάση έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βρίσκεται η Χώρα μας σε παράλληλη πορεία με αυτή της Ευρώπης; Είμαστε συνεπείς στις συμβατικές μας υποχρεώσεις που ρυθμίζονται  από την ευρωπαϊκή νομοθεσία; Τηρούμε τις υπογραφές μας σε πρωτόκολλα, σε συνθήκες και σε όλα όσα ο ευρωπαϊκός μηχανισμός περιλαμβάνει σε δικαιώματα και υποχρεώσεις;

Η καταστροφική οικονομική πολιτική που ακολούθησαν οι Κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης από την εποχή της ένταξής μας στη Ευρωπαϊκή Κοινότητα και μέχρι σήμερα, υπήρξε βάναυσα τραυματική: αλόγιστες δαπάνες, κλοπές, υπεξαιρέσεις διαμέσου του πελατειακού συστήματος, το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω,  απορρόφησε πακτωλό χρημάτων με μια ακατάσχετη παροχολογία με την οποία εξασφαλιζόταν η εκλογή ή επανεκλογή των πολιτικών στην ελληνική Βουλή. Ταυτόχρονα κατάργησαν και τα ποιοτικά κριτήρια επιλογής του υπαλληλικού προσωπικού προσλαμβάνοντας αδιακρίτως και με αλόγιστη υπεραριθμία  όσους είχαν «μπάρμπα στην Κορώνη» ή γίνονταν αφισοκολλητές, δηλαδή  «γλύφτες» και σφουγγοκωλάριοι, που έτσι αναπλήρωναν την έλλειψη ή την ανυπαρξία τυπικών  και ουσιαστικών προσόντων,  αποβάλλοντας κάθε ίχνος αξιοπρέπειας. Και όμως, αυτή η κατηγορία των υπαλλήλων αμειβόταν, και αμείβεται ακόμη, πέραν και εναντίον κάθε λογικής, σε σημείο που η έμμισθη σχέση να έχει αντιστραφεί τελείως: να απολαμβάνουν οι άσχετοι και να στερούνται οι επιστήμονες που μόχθησαν για μια καλύτερη ποιότητα ζωής ή για την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου της κοινωνίας μας. Είναι μια από τις παραδοξότητες που συμβαίνουν σε αυτή τη χώρα.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες δεν είναι να απορεί κανείς πώς φτάσαμε στη χρεωκοπία και στα μνημόνια που για πέντε τώρα χρόνια αποτελούν θηλιά στο λαιμό του ελληνικού λαού. Η Κυβέρνηση, αυτή ή όποια άλλη, είναι και θα είναι υποχρεωμένη έναντι των δανειστών να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις, εγχείρημα πολύ δύσκολο μετά την αρρυθμία σε όλο το φάσμα της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής του τόπου. Και ιδού οι αντιδράσεις των καλά βολεμένων που δε θέλουν καμιά αλλαγή στο status quo: να μην εφαρμοστεί αξιολόγηση, να μην εφαρμοστεί ενιαίο μισθολόγιο, να μην πληρώνονται φόροι και άλλες παράνοιες του ίδιου στυλ. Και πέρα από όλα αυτά να συνεχίζονται οι μικροπολιτικές διαμάχες για τη νομή της εξουσίας, που κατά βάθος μεταφράζονται αφενός σε φιλοδοξία για κτίσιμο πολιτικής καριέρας (αριβισμός μιας μειονότητας)  και αφετέρου για εξασφάλιση οικονομικών ανέσεων και πλούτου με λίγη εργασία (μεταξύ άλλων στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι γόνοι των πολιτικών τζακιών).

Έχει, λοιπόν, και η Ευρώπη να μας προσάψει πολλά για την μέχρι τώρα πορεία μας, που δεν ταιριάζει με τους δικούς της βηματισμούς. Τα ζητήματα αυτά είναι μεν σοβαρά  και μας εκθέτουν ως κοινωνία της δικής μας ιστορία και της δικής μας πολιτιστικής παράδοσης, αλλά όχι κρίσιμης σημασίας που να αντισταθμίζονται από ζητήματα γενικής σημασίας και κοινού ενδιαφέροντος. Είναι ζητήματα διμερούς σχέσης Ελλάδας Ε.Ε.

Ποιο είναι, όμως, το οικονομικο-πολιτικό και ηθικό ποιον της σύγχρονης Ευρώπης με τη μορφή της Ένωσης, που εφαρμόζει τόσο αυστηρά κριτήρια έναντι της Ελλάδας, ακόμη και αν η τελευταία είναι αυτή που είναι σήμερα;

Μείζονος σημασίας είναι τα θέματα που αναφέρονται πιο πάνω, δηλαδή το οικονομικό, το πολιτικό, και πολιτιστικό στάτους που προσδιορίζουν τη φυσιογνωμία και τη λειτουργική υφή της Ευρώπης, που συνυφαίνονται με τη δομή και λειτουργία της σε αντιστοιχία με τους στόχους που τέθηκαν στην αφετηρία  και τώρα  σε σχέση με την υφιστάμενη μεγάλη οικονομική κρίση. Είναι ζητήματα που μάς αφορούν ως μέλους της Ένωσης και μάς νομιμοποιούν για την διαρκή και αδιάλειπτη ενημέρωσή μας  για την πορεία της εν μέσω αυτής της κρίσης, αλλά κυρίως μάς ενδιαφέρει ο τρόπος λειτουργίας των θεσμών της σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει η Ευρώπη τα ζητήματα της Ένωσης, ιδιαίτερα σήμερα διαρκούσης της οικονομικής κρίσης, αποδεικνύει ότι βρίσκεται μακριά από τους ιδρυτικούς της στόχους. Δείχνει ανίκανη να συντονίσει τις σχέσεις μεταξύ των Κρατών-μελών. Συναινεί, φανερά ή συγκεκαλυμμένα, στη διατήρηση μιας ανισορροπίας στον τομέα της οικονομίας μεταξύ των πληθυσμών που την απαρτίζουν. Έχει θεσμοθετηθεί ένα ισχυρό Διευθυντήριο με τη σύμπραξη των πιο πλούσιων χωρών (κυρίως αυτών του Βορά) αφήνοντας εκτός τις χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης που τις μαστίζει η κρίση, η ανεργία, η λιτότητα, η ανέχεια, η πείνα. Τι να πει κανείς βλέποντας αυτή την κατάσταση; Τι άλλο: ότι η Ένωση θεμελιώθηκε σε σαθρές βάσεις, σε ρηχά θεμέλια κινδυνεύοντας έτσι να δει κάποια στιγμή την κατάρρευσή της, την αυτό-διάλυσή της, προδίδοντας έτσι τα οράματα κάποιων στοχαστών που οραματίστηκαν μια δυνατή και ευημερούσα ευρωπαϊκή ήπειρο.

Είναι φανερό ότι λείπουν από την Ένωση τα ιδανικά ενός αληθινού  δημοκρατικού τρόπου συλλογικής υπόστασης και πορείας, όπου θα επικρατούσε το στοιχείο της αλληλεγγύης, της συναδέλφωσης των λαών της, στοιχεία που είναι εκ των ων ουκ άνευ για την εδραίωση ενός δυνατού και σταθερού ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Αλλά και το νομικό πλαίσιο της Ε.Ε, θεμελιακής σημασίας παράγων για τη νόμιμη λειτουργία του συστήματος, δεν είναι ικανοποιητικό, είναι μάλλον άδικο έναντι κάποιων μελών της Ένωσης. Για την Ελλάδα π.χ. δεν εφαρμόζονται οι κανόνες του ευρωπαϊκού  δικαίου, αλλά ούτε και γίνεται κάποια προσπάθεια για ευαισθητοποίηση υπέρ των ελληνικών δικαίων  στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Π.χ. γιατί με τη διαστρέβλωση ιστορικών  γεγονότων η Ευρώπη τηρεί αιδήμονα σiγή; Τί σχέση έχουν τα Σκόπια, μια σλαβική εθνότητα, με την ελληνική Μακεδονία, πατρίδα του Μεγάλου Αλεξάνδρου; Γίνεται μια φανερή κλοπή, μια παραχάραξη της ιστορίας και η Ευρώπη αντί να παρέμβει αποκαθιστώντας την ιστορική αλήθεια, δίνει την εντύπωση ότι συναινεί σε αυτή τη φαιδρή, γελοία  και κωμικοτραγική παράσταση των Σκοπιανών, οι οποίοι εγείρουν  ανδριάντες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δίνουν μακεδονικές ονομασίες στις πλατείες τους και άλλες συναφείς παράνοιες ενός «γκρουπούσκουλου» που αγωνιά να θεμελιώσει ιστορικά ερείσματα ως αρχαία ευρωπαϊκή εθνότητα!

Άδικη και πολιτιστικά ανεπίτρεπτη είναι και η εμμονή ευρωπαϊκών χωρών να διατηρούν στην κατοχή τους κλοπιμαία των ελληνικών μνημείων. Τέτοιες συμπεριφορές είναι βέβαια ασυμβίβαστες με την έννοια του Δικαίου, που υποτίθεται ότι πρέπει να διέπει τις διανθρώπινες σχέσεις, «πολλώ δε μάλλον» αυτές μιας σύμπραξης Κρατών που εμφορούνται από τα ίδια, περίπου, ιδανικά (θρησκεία, Δημοκρατία, κουλτούρα..).      

Εκτός από την αδυναμία της Ένωσης να βοηθήσει στην επίλυση των οικονομικών προβλημάτων των αδύναμων μελών της, υστερεί επίσης και σε άλλα βασικά επίπεδα, όπως π.χ στην οριοθέτηση των συνόρων της, στην ασφάλεια και την εμπιστοσύνη κάποιων χωρών-μελών της που νιώθουν αποκομμένα από τα άμεσα διαφέροντά της και όχι μόνον. Η Ελλάδα και η Κύπρος , π.χ είναι χώρες που δοκιμάζονται διαρκώς από τις αυθαιρεσίες της γείτονος Τουρκίας, η οποία με την ανοχή των ΗΠΑ, που την έχουν αιχμή του δόρατος της πολιτικής τους στην ασιατική ήπειρο,  έχει μεταβληθεί σε «χωροφύλακα» της περιοχής. Πρόκειται για ένα ζήτημα υψίστης σημασίας για τη χώρα μας και την ειρήνη της περιοχής.  

Η Ευρώπη, λοιπόν, έχει να λύσει το πρόβλημα των σχέσεών της με Δύση (ΗΠΑ)  και Ανατολή (Ρωσία, κυρίως, που είναι πηγή φυσικής ενέργειας). Χωρίς αυτή τη διευθέτηση θα υπόκειται μόνιμα σ’ένα καθεστώς αβεβαιότητας και σύγχυσης, δεδομένης και της πολυφωνίας στη λήψη αποφάσεων, γεγονός που δυσχεραίνει την επίλυση των προβλημάτων της Ένωσης.
Χρειάζεται οπωσδήποτε να αναθεωρήσει η Ένωση τη μέχρι τώρα οικονομική της πολιτική. Η οικονομία είναι το μόνο ενωτικό στοιχείο για τώρα, που ενώνει τα Κράτη-μέλη, με όλες τις αδυναμίες και τα τρωτά που διακρίνουν την πολιτική αυτή. Το πρόβλημα του υποβαθμισμένου ηθικού επιπέδου της ευρωπαϊκής κουλτούρας, η αποϊδεολογικοποίηση και αποχριστιανοποίηση σε μεγάλο βαθμό στα υψηλά κλιμάκια, είναι μια άλλη διάσταση που επηρεάζει το όλο κλίμα και συντηρεί τις ανισότητες μεταξύ των  Κρατών-μελών της Ένωσης.

Το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεν είναι εύκολη υπόθεση, γιατί  λείπουν σε μεγάλο βαθμό οι συναινετικές διαδικασίες που τις καθορίζει και τις προσδιορίζει το κρίσιμο και αναγκαίο στοιχείο της ηθικής πολιτικής  κουλτούρας και της δημοκρατικής συνείδησης, που λογικά θα πρέπει να  βρίσκονται  πέρα και έξω από τα οικονομικά συμφέροντα. Τα τελευταία είναι, βέβαια, ουσιώδη συστατικά της οικονομικής ζωής των Εθνών. Αλλά η Ένωση πρέπει να υπέρκειται των μονομερών προβλημάτων.  Η ύπαρξή της πρέπει να εμφορείται από υψηλότερες αντιλήψεις και να εδράζεται σε σαφείς στόχους, όπως είναι η εφαρμογή κοινωνικών και ανθρωπιστικών  κριτηρίων που συνιστούν την έννοια της συνειδητής και τεκμηριωμένης ηθικής πολιτικής. Άλλωστε τα οικονομικά συμφέροντα καθεαυτά εμπεριέχουν από τη φύση τους διασπαστικές και αλληλο-συγκρουόμενες τάσεις, επομένως μόνη η ύπαρξή τους και η εφαρμογή μιας πρακτικής πολιτικής με βάση τα οικονομικά συμφέροντα, δύσκολα θα συνιστούσαν και θα παρείχαν τα εχέγγυα  μιας σταθερής προσέγγισης των ετερογενών κρατικών οντοτήτων και μιας μακροπρόθεσμης, σταθερής και παραγωγικής ομοσπονδίας Κρατών, που θα οδηγούσε στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, που είναι ο σκοπός και ο ιδρυτικός στόχος του εγχειρήματος, με αναφορά πάντα στη βελτίωση των όρων ζωής των ευρωπαίων πολιτών. Χωρίς αυτή τη στοχοθεσία δε θα είχε νόημα ύπαρξης η Ένωση.

Η υπάρχουσα  σύγχρονη κρίση είναι ομολογουμένως κρίση πρωτίστως ηθική και δευτερευόντως οικονομική, στην αιτιώδη σχέση: αίτιον-αποτέλεσμα. Εδώ το αίτιον είναι η καθίζηση των ηθικών αξιών σε ευρύτερο επίπεδο, αποτέλεσμα δε είναι η κοινωνική και οικονομική κρίση που μαστίζει κυριολεκτικά τις αδύναμες τάξεις των πολιτών.

Μετά από αυτά ανακύπτει το ερώτημα: ποιο είναι το περιεχόμενο του τωρινού ευρωπαϊκού κεκτημένου, αν υπάρχει κάτι τέτοιο ή είναι μόνο δημιούργημα που βρίσκεται στη σφαίρα του επιθυμητού και του φανταστικού μέχρι τώρα; Η απάντηση ανήκει στην ευρωπαϊκή Ένωση που οφείλει να κάνει τις αναγκαίες αναθεωρήσεις για σωστή δομή και λειτουργία του ευρωπαϊκού οικοδομήματος που έχει στήσει με πολλές φιλοδοξίες και πολλά όνειρα στην αφετηρία της.

Με τη διαδοχή των κρίσεων παγκοσμίως φαίνεται να κυοφορούνται απρόβλεπτες καταστάσεις με πιθανό κάθε αποτέλεσμα. Ο κάθε καλόπιστος και αισιόδοξος εύχεται ό,τι προκύψει να είναι υπέρ της ειρήνης τόσο της χώρας μας όσο και του « σύμπαντος κόσμου», που είναι ευχή της ορθοδοξίας μας.           

Γιάννης Γουργιώτης