Ο Πλάτων... ο μέγας Έλλην Φιλόσοφος

Δημοσιεύτηκε: Πέμπτη, 20 Ιουλίου 2017 21:19 Ο Πλάτων... ο μέγας Έλλην Φιλόσοφος

(Γράφει ο συγγραφέας - ερευνητής Ηλίας Τριανταφύλλου)

ΣΠΟΥΔΑΣΑΤΕ  ΤΟΝ  ΠΛΑΤΩΝΑ «Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώση υμάς»

Η σύντομος  αυτή αναφορά μας εις τον Πλάτωνα είναι περιληπτική και περιλαμβάνει ΤΙΣ ΙΔΕΕΣ,ΤΟΝ ΛΟΓΟΝ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΡΙΘΜΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΝ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΝ ΒΙΟΝ.

Αλλά ναι, να μιλήση κάποιος για τον Πλάτωνα .Αλήθεια όμως τι να πή,μετά από τα τόσα που έχουν λεχθή,γύρω από το τεράστιο αυτό θέμα με τις Οικουμενικές,τις Συμπατικές Διαστάσεις του;Τι να προσθέση εις τους Ωκεανούς της Διανοήσεως,οι οποίοι περιζώνουν το Πλατωνικό Σύστημα και το κάνουν να λαμποκοπά ακόμη περισσότερον όσον κυλούν οι αιώνες; Και μόνον εις την Ελλάδα να μείνωμεν,οι μελέτες,οι μεταφράσεις και τα σχόλια ,ενός Συκουτρή,ενός Βεζανή,ενός Γεωργούλη,ενός θεοδωρακοπούλου και τόσων άλλων πιστών του μεγάλου αυτού ανδρός,είναι υλικόν αρκετόν ώστε να απασχολή για πάρα πολλήν καιρόν όχι μόνον τους ειδικούς αλλά και όποιον άλλον θελήσει να Σπουδάση τον Πλάτωνα. Κατατάσσω τον εαυτόν μου εις τους απλούς εκείνους Έλληνας,οι οποίοι με ζήλον ηθέλησαν να μελετήσουν και να εισδήσουν εις τα άδητα της ψυχής και του Νού του Μεγάλου αυτού ανδρός και θρωρώ τον εαυτόν μου ευτυχή, διότι κατώρθωσα από την μελέτην μου αυτήν να κερδίσω πολλά τα οποία αφορούν εις τον ενάρετον βίον κάθε ανθρώπου. Αυτό τουλάχιστον πιστεύω………..

Παραμένει αναμφισβήτητον γεγονός,ότι ο Πλάτων υπήρξεν ο μεγαλύτερος και πολυμερέστερος Νούς που είδεν ο κόσμος,το σοφώτερον πνεύμα όλων των αιώνων,ο Γίγας του στοχασμού και της διανοήσεως,ο οποίος ενεργεί και καθοδηγεί τους μεταγενεστέρους,διατηρών εσαεί την απόλυτον πρωτοπορείαν.

Ο Πλάτων εγεννηθη εις τας Αθήνας το 427 π.Χ,δύο έτη μετά τον θάνατον του Περικλέους και τέσσαρα έτη μετά την έναρξιν του Πελοποννησίου Πολέμου, επι Άρχοντος Διοτίμου. Απέθανε δε το 347 π.Χ επίσης εις τας Αθήνας ,εις ηλικίαν 80 ετών. Η μητέρα του ανήγε το γένος της εις τον Σόλωνα,ήτο δε εξάδελφος του ολιγαρχικού Κριτίου.   Την εποχήν του Πλάτωνος ,η Γυμναστική , η Μουσική,η Ποίησις,η Φιλοσοφία,η Φυσική και τα Μαθηματικά γενικώς,ήσαν τα μαθήματα με τα οποία εξεπαιδεύοντο οι νέοι και ελάμβαναν τελείαν μόρφωσιν. Ειδικώς η Γυμναστική είχε σκοπόν να καταστήση το σώμα όργανον της ψυχής,υγιές,ισχυρόν και επίχαρι,η δε Μουσική παρεσκεύαζε το πνεύμα εις ανάπτυξιν όλων των δυνάμεων και δεξιοτήτων του.

Ο Πλάτων πρίν προσφέρη τις υπηρεσίες του εις την Ελλάδα και εις όλην την Ανθρωπότητα με το Πνεύμα του,υπηρέτησε την Πατρίδα του ως ιππεύς και έλαβε μέρος σε  πολλές μάχες,όπου επέδειξε γενναιότητα και αυταπάρνησιν. Είκοσι ετών ήτο ο Πλάτων όταν το πρώτον ,κατά το έτος 407π.Χ εγνώρισε τον Σωκράτην.Η γνωριμία αυτή,εξελιχθείσα εις οκταετή στενώτατον ψυχοπνευματικόν σύνδεσμον,με τον Διδάσκαλον μέχρι του θανάτου αυτού(399 π.Χ),και αποκαλύψασα νέους κόσμους και δυνατότητας πνευματικής δημιουργίας εις τον έφηβον,καθώρισε ριζικώς τον Πλατωνικόν βίον.    Άρχισε την σταδιοδρομίαν του ως τραγικός ποιητής,αλλά συμφώνως προς την παράδοσιν,έκαυσε την πρώτην του τραγωδίαν,και έκτοτε μέχρι το τέλος της ζωής του ησχολήθη με τον φιλοσοφικόν στοχασμόν.Απο την τέφραν δε της καμμένης τραγωδίας του εξεπήδησεν  η θεία, η απροσπέραστος δύναμις των Διαλόγων του.Αλλά εδώ πρέπει να τονίσωμε ότι ο μέγας αυτός άνδρας,δεν ανείκει μόνον εις την φιλοσοφίαν,εις τον καθαρόν στοχασμόν και εις την έρευναν. Ούτε είναι μόνον το σοφώτερον πνεύμα των αιώνων,ο μεγαλύτερος νούς που είδεν ο κόσμος,ο ιδρυτής μιάς υπέρλαμπρης Σχολής-της ΑΚΑΔΗΜΕΙΑΣ-η οποία κατά την μεγάλην διάρκειαν της ζωής της,είχεν απείρους απηχήσεις και επιβιώσεις  έως σήμερα. Είναι αυτός ο οποίος ανείκει και εις την ποίησιν και εις την μουσικήν και εις την ζωγραφικήν,εις το σαγηνευτικόν Παγκράτιον της Τέχνης,ως ολόπρωτος και αξεπέραστος Αρχημάστορας.Ουδείς,εις τους αιώνας,εστάθη περισσότερον ποιητής,ουδείς πρίν ή μετά,έφθασε να περιβάλλη με τόσον γοητευτικήν μαγείαν πλαστικού λόγου,τις υψηλότερς και πιο ουσιώδεις έννοιες,που συνέλαβε ποτέ ανθρωπίνη διάνοια,ουδείς ,πρίν ή μετά,εστάθη πιο βαθύς μύστης των αριθμών.Ουδείς ζωγράφος ημπόρεσε να αντιμετρηθή μαζύ του εις την σύλληψιν,εις την αρμονικήν γραμμήν και εις το αιθέριον χρώμα των εικόνων,οι οποίες κατακλύζουν το έργον του,περίλαμπρες πομπές ατερμόνων πανηγύρεων μιας θεϊκής δημιουργίας. Εστάθη ταυτοχρόνως και μέγας αρχιτέκτων,πνεύμα κατ’εξοχήν οικοδομικόν,απόλυτος κύριος του πνευματικού χώρου,όλων των αντιστάσεων και των ισορροπιών. Επάνω από όλα όμως εστάθη Δραματικόν Δαιμόνιον-ο άφθαστος ιδρυτής του Θεάτρου των Ιδεών. Οι διάλογοί του είναι καθαρά έργα τέχνης,συνθέσεις δραματικές,με όλην την σημασίαν και ακρίβειαν του όρου. Είναι εικόνες της ζωής με πλαίσιον ακριβώς σχεδιασμένον. Μέσα από τους διαλόγους αυτούς,εκπηγάζουν και γιγαντούνται τα σπάνια χαρίσματα της δραματικής μεγαλοφυίας του ανδρός.Ακόμη και εις τους σπανίους εκείνους διαλόγους,όπου ο Πλάτων ενδιαφέρεται περισσότερον δια τον Στοχασμόν,και όχι δια την Μορφήν,όπως π.χ εις τον //Παρμενίδην//,εις τους φιλοσοφικούς κατ’εξοχήν Διαλόγους,αλλά και εις τους διαλόγους όπου τα θέματα είναι προσιτά,δείχνει με τέχνην ασύγκριτον τα σπάνια χαρίσματα της Δραματικής Μεγαλοφυίας του.Εις τους Διαλόγους εξαίρεται  η αρετή και προβάλλονται οι αξίες. Ήτοι, εις τον //Λάχην//εξαίρεται η ανδρεία,εις τον //Λύσιν//η φιλία,εις τον //Χαρμίδην// η σωφροσύνη,εις τον //Ευθύφρονα//η ευσέβεια. Υπάρχουν πολλοί διάλογοί του,εις τους οποίους ενυπάρχουν ομού,η Λογική,η Φυσική και η Ηθική,αναμεμιγμένες πολλές φορές ,ώστε η Φυσική να τελειούται δια της Ηθικής και τανάπαλιν.Ο Πλάτων διήρεσε την σκέψιν του εις Λογικήν,Φυσικήν και Ηθικήν,όπως προκύπτει από το περιεχόμενον και την ουσίαν των έργων του.

Εις την //Πολιτείαν//το περιεχόμενον διαφαίνεται όλως Ηθικόν,ο //Τίμαιος// είναι Φυσικού περιεχομένου,εις δε τον //Παρμενίδην//,αναπτύσσεται κυρίως η Διαλεκτική,η οποία περιέχει την Γνωσιολογίαν,την Λογικήν και την Μεταφυσικήν.

Ο Πλάτων είναι ο πρώτος και ο ουσιαστικός θεμελιωτής της Διαλεκτικής και προ πάντων,ο Μέγας εισιγητής της θεωρίας των Ιδεών.

Κατά τον Πλάτωνα,οι Ιδέες υπάρχουν εις κάποιον Υπερβατικόν Χώρον αμετάβλητες και προσδίδουν την ακριβή πραγματικότητα των φαινομένων.Ο Φιλόσοφος υποστηρίζει ότι,τα πράγματα τα υποκείμενα διαρκώς εις την έννοιαν της ροής,δεν είναι εις θέσι να μας παράξουν το <<ΟΝ>> όπως έχει,παρά μόνον το φαινόμενον αυτού και δια τον λόγον αυτόν καθίσταται αναγκαία η ύπαρξις της Ιδέας του υπ’όψιν φαινομένου. Όσον αφορά εις την κλιμάκωσιν των Ιδεών,την πρώτην θέσιν κατέχει η έννοια του αγαθού,η οποία συμπίπτει με την Ιδέαν του αγαθού.Το <<αγαθόν >> συνήθως ταυτίζεται με τον ίδιον τον Θεόν,πιο συχνά δε είναι καθοδηγητικόν όργανον της Δημιουργίας,είναι η Ανωτάτη μορφή προς την οποίαν έλκονται όλα τα πράγματα.============

Εις τον <<Τίμαιον>> προβάλλονται Πυθαγόρεια στοιχεία(ο Πλάτων υπήρξεν ακροατής του Πυθαγορείου Αρχύτα του Ταραντίνου).Εδώ ο Πλάτων πρό πάσης δημιουργίας,αποδέχεται δημιουργόν,ως και εποπτεύουσαν και προνοούσαν Αρχήν.Θεωρεί ότι η Αρχή αυτή,η οποία δίδει κίνησιν και μορφήν εις την χαώδη μάζαν του υλικού κόσμου,είναι η ψυχή του κόσμου,η πρώτη Δημιουργία του Δημιουργού. Επίσης εις τον ΤΙΜΑΙΟΝ αποκαλύπτεται ο μυστικός χαρακτήρ του δράματος του κόσμου και από την αρχήν ήδη γίνεται λόγος για<< μύησιν>>.

Ο Σόλων μυείται εις την Αίγυπτον από τον Αιγύπτιον ιεροφάντην Σόγχιδα δια την δημιουργίαν του κόσμου και εις τον τρόπον με τον οποίον η παράδοσις των μύθων εκφράζει αιώνιες αλήθειες.Ο ιεροφάντης λέγει εις τον Σόλωνα ότι το χωρίον,π.χ, με τον Φαέθοντα τον υιόν του Ηλίου,κρύπτει μίαν αλήθειαν, η οποία φανερώνει την μεταλλαγήν η οποία γίνεται εις την Γήν με το πέρασμα του χρόνου.Δείχνει επίσης την σημασίαν που εδιδαν οι Μύσται εις τον Λαϊκόν Μύθον,όταν ανεγνώριζαν,κάτω από τα σύμβολα,κρυμμένες αλήθειες

Χαρακτηρισμόν του// Μεγάλου Ανδρός//,προσεπάθησεν να δώση ο Άγγλος φιλόσοφος Αλέξανδρος Βαίην(1818-1903).Είπεν ο Βαίην ότι

«Μέγας ανήρ είναι εκείνος ο οποίος περιέχει εν εαυτώ πολλους άλλους ανθρώπους. Και συνεχίζει ο Βαίην…..

 Υπέρ παντός άλλου,εφαρμόζεται τούτο διά τον Πλάτωνα.Θαυμάζομεν την μεγαλοφυίαν του και τα πνευματικά του κατορθώματα και ακόμη περισσοτερον την πολυμέρειάν του.Είναι φιλόσοφος,λογοτέχνης ,πολιτικός,μαθηματικός…..Βλέπομεν και σήμερον ακόμη,ότι σχεδόν το ήμισυ του φιλοσοφικού κόσμου αποδέχεται την θεωρίαν του περί υπεραισθητού κόσμου,ενώ το άλλο ήμισυ με θαυμασμόν ατενίζει εις τις μεθόδους τις οποίες εφήρμοζεν προς κατανομήν και ανάλυσιν των εννοιών».--

Ο Πλάτων είναι ισχυρότατα πρσκεκολλημμένος εις το πάτριον έδαφος και τον Εθνικόν Ελληνικόν Βίον.Όμως συχνά εξέρχεται εξ αυτού και ανυψούται εις έναν νέον,υπέρελληνικόν θα ελέγαμεν κόσμον. Αυτό συμβαίνει εις την καθαρώς Επιστημονικήν διδασκαλίαν του,με την παραδοχήν από αυτόν Δύο Κόσμων.Ενός Κόσμου φυσικού-αισθητού και ενός κόσμου μεταφυσικού-υπέραισθητού.

Αι ηθικαί και γνωσειολογικαί αντιθέσεις μεταξύ Σωκράτους και Σοφιστών,αι μεταφυσικαί αντιθέσεις μεταξύ Ηρακλείτου και Ελεατών,αι φυσικοφιλοσοφικαί μεταξύ Αναξαγόρα και Δημοκρίτου,όλα αυτά είναι στοιχεία από τα οποία η Διαλεκτική του Πλάτωνος αντλεί την μεταφυσκήν θεωρίαν του κόσμου. Και από εδώ ακριβώς γεννάται η θεωρία του περί του Υπέρ τας αισθησεις κόσμου ο οποίος έχει ανωτέραν πραγματικότητα. Κατά τον Πλάτωνα,η γνώσις επιζητεί να εύρη τους όρους υπο τους οποίους είναι δυνατόν να νοηθή το Είναι και η Επιστήμη,ο Κόσμος και η Ηθική Βούλησις.Ο υψηλότερος σκοπός της γνώσεως,κατ’αυτόν,είναι η κατανόησις αυτού του Θεού,ο οραματισμός της δημιουργικής λειτουργίας.Η κίνησις και η δημιουργία δεν είναι μηχανικές. Απαιτούν εις τον κόσμον όπως και εις τον εαυτόν μας μίαν ψυχήν ή αρχήν ζωής,ως γενεσιουργόν των δύναμιν. Τους όρους δια το Είναι,την Επιστήμην,τον Κόσμον και την Ηθικήν Βούλησιν,αναζητεί και ανευρίσκει εις τις Ιδέες και εις τις προς αλλήλας σχέσεις των.

Οι Ιδέες δεν υπόκεινται εις την σχετικότητα των αισθήσεων και δεν επηρεάζονται από τις δυσχέρειες της γνώσεως του αισθητού κόσμου(Πολιτεία,Τίμαιος,Θεαίτητος). Κατορθώνει ούτω ο φιλόσοφος να σχηματίση και μίαν ηθικήν λατρείαν του Θεού,αφού ανυψώση την πίστην εις την αθανασίαν,ως δόγμα του ηθικού βίου.Ο φιλόσοφος αποβλέπει ούτω εις τον ουράνιον προορισμόν της ανθρωπίνης ψυχής και επισημαίνει ότι-η σωτηρία της επιγείου υπάρξεως,συνίσταται αποκλειστικώς και μόνον εις την αφοσίωσιν εις τον ανώτερον βίον.

Τέλος, η ψυχή του ανθρώπου μεταλαμβάνει του κόσμου των Ιδεών δια του Λογισμικού,του Επιθυμιτικού(της σωφρωσύνης) και δια του Θυμοειδούς(της ανδρείας). Η Ιδέα δε της Δικαιοσύνης αποτελεί την συνισταμένην των τριών μερών της ψυχής.Η Δικαιοσύνη αυτή καθ’εαυτή είναι μέγα και υψηλότατον αγαθόν.Ετέθη υπό του Θεού ως ανθρώπινον πρόβλημα και ως Νόμος του Λογικού,της αμεροληψίας και της αντικειμενικότητος.Η ευτυχία του ανθρώπου συνίσταται εις την πραγματοποίησιν των κατωτέρων και των υψηλοτέρων αγαθών. Υγεία,Φυσική Ωραιότης,ισχύς και πλούτος είναι τα κατώτερα αγαθά.Φρόνησις,Ευγένεια,Δικαιοσύνη και Θάρρος είναι τα υψηλότερα αγαθά του Λογικού.Ο Φιλόσοφος επεζήτη να ορίση την έννοιαν του Υψίστου Αγαθού,προς το οποίον πρέπει να κατευθύνεται εκάστη επιθυμία,ενέργεια,δράσις και εις την οποίαν έννοιαν ενυπάρχει και η έννοια της Αρετής. Ως ωραίον δε,αποδέχεται μόνον εκείνο,το οποίον υπηρετεί μόνον την Αρετήν.Ο δε άνθρωπος δια της συνεχούς ασκήσεως της Αρετής κατορθώνει την Ευδαιμονίαν,η οποία κατά τον Φιλόσοφον είναι ο Σκοπός του Βίου.    

Ο Πλάτων εις την τελευταίαν περίοδον των φιλοσοφικών του αναζητήσεων,έπαυσε να ομιλή μόνον δια τις Ιδέες.Όταν τις ανέφερε τις επαρουσίαζε συσχετισμένες με τους Αριθμούς. Ειδικώς όταν το ταξείδι του εις την Μεγάλην Ελλάδα έφερε τον Πλάτωνα εις επαφήν με τους Πυθαγορείους,τότε έπαυσε να χρησιμοποιή τους Λόγους ως όργανα ερεύνης και δανείζεται από τους Πυθαγορείους τους Αριθμούς,προσχωρών ούτω εις την μυστικιστικήν των νοοτροπίαν.Εδώ βεβαίως υπάρχει μία άποψις λανθασμένη, εκείνων οι οποίοι ηθέλησαν να επιβάλουν την άποψιν,ότι υπήρχεν ένα χάσμα μέσα εις την σκέψιν του Αθηναίου Σοφού. Αλλά οι σοβαροί και σωστοί μελετηταί των Πλατωνικών συγγραμμάτων,ωδηγήθησαν εις ερεύνας,αι οποίαι απέδειξαν ότι: Μέσα εις την εξέλιξιν των Πλατωνικών Στοχασμών,ουδέν χάσμα και ουδεμία διάσπασις υφίσταται.Και τούτο διότι από την προσεκτικήν μελέτην των Διαλόγων της Πρωίμου εποχής προκύπτει ότι ο Φιλόσοφος είχεν αρχίσει να ασχολήται με τα μαθηματικά και πρό των ταξειδίων του προς την Αίγυπτον και  την Σικελίαν.Μάλιστα εις έναν από τους Διαλόγους αυτής της εποχής τον <<ΕΥΘΥΦΡΟΝΑ>>,για να διασαφηνίση ο Πλάτων την σχέσιν του Δικαίου προς το Όσιον,χρησιμοποιεί την σχέσιν του Αρτίου Αριθμού προς την γενικήν έννοιαν του Αριθμού.

<<Ει μεν ούν σύ με ηρώτας…..ποίον μέρος εστίν αριθμού το άρτιον και εις όν τυγχάνει ούτος ο αριθμός,είπον αν,ότι ός ών μη σκαληνός αλλά ισοσκελής>>.   Δηλαδή άρτιος αριθμός είναι εκείνος,ο οποίος δε διαιρείται εις δύο άνισα μέρη αλλά εις δύο ίσα σκέλη         .

Εις τον Διάλογον <<ΓΟΡΓΙΑΣ>>ο οποίος έχει γραφή προ του πρώτου ταξειδίου του εις την Αίγυπτον,απαντώνται εκφράσεις και επιχειρήματα,που μόνον ένας καλός γνώστης της Μαθηματικής Επιστήμης θα ημπορούσε να χρησιμοποιήση. Εις τον Διάλογον αυτόν ο Σωκράτης λέγει πως <<Η Γεωμετρική Ισότης(η Αναλογία),έχει μεγάλην δύναμιν και εντός του Θεϊκού και εντός του ανθρωπίνου Κόσμου>>.Και ο παλαιός σχολιαστής επεξηγών το χωρίον αυτό γράφει<<Τουτέστιν η δικαιοσύνη ,ταύτην την γεωμετρικήν αναλογίαν Διός κρίσιν εν νόμοις εκάλεσεν,ως δι’αυτής των πάντων τε κεκριμένων και ωρισμένων>>.

Μιλώντας εις τους ΝΟΜΟΥΣ,έργον της γεροντικής του ηλικίας,μένει πιστός εις τας αντιλήψεις του τας οποίας είχε διατυπώσει και κατά την νεότητά του,πράγμα το οποίον μαρτυρεί ότι ουδεμία διάσπασις υπάρχει εις την σκέψιν του.Εις το έργον αυτό ο Πλάτων αναφρρόμενος εις την Γεωμετρικήν Ισότητα,έχει εις τον νούν του την εύρεσιν μιάς αριθμητικής τιμής,η οποία να αντιπρωσοπεύη την μεσότητα μεταξύ δύο ποσοτήτων π.χ Α και Β,οι οποίες ευρίσκονται εις σχέσιν ανισότητος.Η αριθμητική αυτή τιμή δεν ημπορεί να είναι άλλη παρά Α+Β/2,αφού Β-Α+Β/2=Α+Β/2-Α.   Η ιστορική έρευνα η αναφερομένη εις την ανάπτυξιν της Αρχαίας Μαθηματικής Επιστήμης,έδειξεν ότι αι Αθήναι κατά το 2ον ήμισυ του 5ου π.Χ αιώνος,υπήρξαν κέντρον Μαθηματικών Σπουδών.Απο αξιοπίστους πηγάς γνωρίζομεν ότι ο Αναξαγόρας (φίλος του Περικλέους),είχεν επιχειρήσει να λύση τα προβλήματα του τετραγωνισμού του κύκλου και της τριχοτομήσεως της οξείας γωνίας και μάλιστα μέσα εις την φυλακήν όπου ήτο. Και τα ίδια προβλήματα είχαν απασχολήσει και τον Αντιφώντα και τον Μέτωνα. Όλες οι σχετικές προσπάθειες εστηρίζοντο εις την βασικήν αντίληψιν ότι ο χώρος είναι διαιρετός εις ελάχιστα τμήματα,τόσον μικρά ώστε να καθίστανται ικανά να ανατρέπουν χωρίς καμμίαν διάκρισιν τα αρχικά συστατικά μιάς καμπύλης ή μιάς ευθείας. Βεβαίως  με τις ιδιότητες των ατόμων είχαν ασχοληθή εις βάθος ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος,οι πατέρες και θεμελιωταί της Ατομικής  Επιστήμης,των  οποίων, εις το κεφάλαιον αυτό,αι απόψεις συμπίπτουν με αυτές του Πλάτωνος. Εις τον Πλατωνικόν Στοχασμόν συνυπάρχουν πρωτίστως ο Λόγος και ο Αριθμός.Αναλόγως προς τις περιστάσεις εμφανίζονται εις το προσκήνιον,άλλοτε ο Λόγος και άλλοτε ο Αριθμός,άλλοτε η Διαλεκτική και άλλοτε η Αριθμολογία.Εδώ διακρίνομε μίαν μεγαλειώδη σύνθεσιν,των Ιδεών,των Αριθμών,της Διαλεκτικής και της Αριθμολογίας.  Παραλλήλως και εις τον Ηράκλειτον,τον σκοτεινόν αλλά μέγαν φιλόσοφον,συμφώνως προς τα τριάντα ένα διασωθέντα αποσπάσματά του,διακρίνομεεν την αδιάσπαστον ενότητα μεταξύ των εννοιών,Λόγος και Μέτρον,Λόγος ,Κόσμος και Νόμος.

Λέγει ο Ηράκλειτος « Κόσμον τον δε,τον αυτόν απάντων,ούτε τις Θεών ούτε ανθρώπων εποίησεν,αλλ’ήν αεί και εστίν και έσται πύρ αείζωον απτόμενον  μέτρα. Δηλ.Η κοσμική τάξις ο κόσμος αυτός που βλέπομεν και είναι ο ίδιος για όλα τα όντα,πάντοτε υπήρχε και υπάρχει και θα υπάρχη ών αιωνίως ζών, πύρ ανάπτον και σβενόμενον,συμφώνως προς ωρισμένα μέτρα».

Ο Πλάτων φέρων εις συσχέτισιν τον Λόγον με τον Αριθμόν και το Μέτρον,συμμορφούται και ακολουθεί την γραμμήν η οποία αποτελεί Πρωταρχικήν Καταβολήν-πρωταρχικήν Παράδοσιν μέσα εις τον Ελληνικόν Πνευματικόν Κόσμον. Ο Λόγος δια τον Πλάτωνα είναι οντολογικώς ενεργειακόν σχήμα και πραγματώνει την εναρμόνισιν του Κοσμικού Σύμπαντος.Ο Λόγος θεωρούμενος εις την μορφήν της Γεωμετρικής Αναλογίας,αποτελεί την αδιάσπαστον αρμονίαν ,η οποία συννέχει εις ενιαίαν κοινότητα τον Ουρανόν,την Γήν τους Θεούς και τους ανθρώπους.Αυτά αναφέρει εις τον «Γοργίαν» .Ο Σωκράτης απευθυνόμενος προς τον Καλλικλήν του λέγει: « Λέγουν οι σοφοί ώ Καλλικλέα ότι και ο Ουρανός και οι Θεοί και οι άνθρωποι ,διατηρούν την ενότητα και την φιλίαν και την κοσμιότητα,την σωφροσύνην,την δικαιοσύνην.Το σύνολον αυτό,φίλε μου ,Κόσμον και όχι Ακοσμίαν και ακολασίαν ονομάζουν.Η δε Γεωμετρική Ισότης έχει μεγάλην δύναμιν και εις τον Θεϊκόν και εις τον ανθρώπινον Κόσμον». Προκύπτει όθεν,ότι ο Αθηναίος Σοφός συναιρεί τον Κόσμον εις ενότητα,Κοσμολογικήν,Αριθμολογικήν και Ηθικοπολιτικήν.Η Κοσμιότης,η Σωφροσύνη και η Δικαιοσύνη,δεν είναι αρετές οι οποίες προσιδιάζουν εις την περιοχήν της ανθρωπίνης κοινωνικής ζωής.Είναι οντολογικά χαρακτηριστικά τα οποία προσιδιάζουν εις την υφήν οιουδήποντε όντος.Είναι γνωρίσματα τα οποία ανήκουν εις την κασμολογικήν ιστορικήν περιοχήν.Μορφολογική έκφρασις των οντολογικών αυτών χαρακτηριστικών είναι η Γεωμετρική Αναλογία. Ο Πλάτων όταν χρησιμοποιή την λέξιν Λόγος εννοεί την διάταξιν εκείνην,η οποία θεμελιώνει τον κόσμον εις τρόπον ώστε αυτός να αποτελή αρμονικόν σύνολον.Το βλέμμα του φιλοσόφου είναι καθαρώς ενωτικόν.Είναι μία διείσδυσις εις την υφήν και την κατασκευήν της πραγματικότητος και όχι απλώς αναπαράστασις των όντων με λεκτικά σύμβολα.Έτσι ο φιλόσοφος αποβλέπων εις την ενοποιητικήν δύναμιν του Λόγου,ύψωσε το ΕΝΑ,εις Οντολογικήν Αρχήν.

Μέσα εις την Ακαδημίαν του ο Πλάτων διετύπωσε τα προβλήματα αυτά και με την καθοδήγησίν του οι μεγαλοφυείς μαθηματικοί Θεαίτητος και Εύδοξος ευρήκαν την λύσιν των. Η κάτω από μαθηματικήν προοπτικήν εξέτασις όχι μόνον των φυσικών φαινομένων αλλά και του Σύμπαντος όλου είναι μια αντίληψις την οποίαν εξέφρασε με σαφήνειαν και οριστικότητα ο Αθηναίος Σοφός.

Όταν οι Νεοπλατωνικοί Έλληνες της Αναγεννήσεως με αρχηγέτην τον Γεώργιον Πλήθωνα τον Γεμιστόν,κατά τον 15ον αιώνα ,επέβαλαν εις την Δύσιν τον Πλατωνισμόν άρχισε πλέον και η Εσπεριανή Σκέψις να εξετάζη τα φυσικά φαινόμενα κάτω από μαθηματικήν προοπτικήν.

Η πολυθρύλητος απόφανσις του Λεονάρντο Ντα Βίντσι,ότι η Φυσική είναι βεβαία μόνον όταν εκφράζη τα συμπεράσματά της με μαθηματικούς τύπους,έχει την προέλευσίν της εις Πλατωνικές πηγές. Ο « Τίμαιος» ο οποίος αποτελεί την πρώτην απόπειραν να ερμηνευθή το Σύμπαν με την βοήθειαν  μαθηματικών τύπων, ήτο το προσφιλέστερον ανάγνωσμα των μεγάλων επιστημόνων της Αναγεννήσεως.

Σήμερον είναι δύσκολον να απελευθερωθή ο άνθρωπος από την τεμαχισμένην νοοτροπίαν της εποχής μας και να υψωθή εις την συνθετικήν θεώρησιν των πραγμάτων ,δηλαδή την Πλατωνικήν Θεώρησιν.Εις την σύγχρονον Φυσικήν,διεξάγεται με έντασιν ο αγών μεταξύ των οπαδών της Μηχανιστικής και εκείνων της Ενεργειακής Θεωρίας.Οι πρώτοι θέλουν να εξηγήσουν το Σύμπαν με την χρησιμοποίησιν ως βασικών δεδομένων Εποπτικές Μορφές. Οι δεύτεροι αναγνωρίζουν ως έγκυρον την εξήγησιν η οποία χρησιμοποιεί μαθηματικούς τύπους.

Εάν τοποθετηθώμεν έμπροσθεν αυτής της διχαλώσεως,διαπιστώνομεν ότι ο Πλατωνικός όρος Ιδέα-Αριθμός,έχει υπερκεράσει προκαταβολικώς αυτήν την αντινομίαν. Η Πλατωνική θεώρησις συναιρεί εις ενότητα και τα μοντέλλα και τις αναλυτικές μαθηματικές μορφές και ενοποιεί τα ειδητικά και τα αριθμολογικά στοιχεία.

Ολίγους μήνες πρό του θανάτου του ο Διδάσκαλος απεφάσισε να κάμη εις την Ακαδημίαν την περίφημον διάλεξίν του Περί Αγαθού. Εις αυτήν ο φιλόσοφος επαρουσίασε μίαν σειράν μαθηματικών εξισώσεων με τις οποίες προέβαινεν εις την ενοποίησιν των αριθμητικών δεδομένων των σχετικών με τους κλάδους των μαθηματικών επιστημών,υποστηρίζων ότι Το Αγαθόν ταυτίζεται με το Ένα. Με τις θεωρίες του αυτές ο Πλάτων είχεν αφήσει αιώνας ολοκλήρους οπίσω του τους συγχρόνους του ενώ ταυτοχρόνως είχεν υπερκεράσει προκαταβοικώς και την Εποχήν μας,υπο την έννοιαν ότι κρατεί ανοικτόν έμπροσθέν μας έναν ορίζοντα μέσα στον οποίον ημείς βαδίζομεν. Κατά τον Πλάτωνα ο ΛΟΓΟΣ είναι στοιχείον το οποίον καθορίζει οντολογικώς την κοσμολογικήν και κοινωνικήν τάξιν.Αποτελεί την συνδετικήν δύναμιν η οποία ενοποιεί όλες τις περιοχές του Σύμπαντος.Εις την ενοποιητικήν αυτήν δύναμιν του Λόγου αποβλέπων ο Πλάτων ύψωσε το ΕΝ εις ύψιστον Οντολογικήν Αρχήν.        Η ενοποίησις του Σύμπαντος με τον Λόγον επιτελείται με μεγάλον αγώνα.Όπως διαπιστώνει ο Πλάτων,μέσα εις το Σύμπαν υπάρχουν το ΑΛΟΓΟΝ-ΑΜΕΤΡΟΝ και το ΑΓΑΘΟΝ.Το ΕΝ και ΑΓΑΘΟΝ,ακτινοβολούν ζωτικήν Ενέργειαν και αναγκάζουν το ΑΛΟΓΟΝ – ΑΜΕΤΡΟΝ να επενδυθή μορφήν και να υποταχθή εις τον ζυγόν του Λόγου. Μία από τις κυριώτερες φροντίδες του φιλοσόφου ήτο ,να παρουσιάση εμπράκτως,κατά ποίον τρόπον το Αντιλογικόν Στοιχείον υποκύπτει εις τον Αναγκασμόν του Λόγου.          Και εις την γλώσσαν των μαθηματικών της Εποχής του ,αυτό εσήμαινε να λυθή το Πρόβλημα των Ασυμμέτρων Αριθμών,οι οποίοι εφαίνοντο ότι δεν ημπορούσαν να ταξιθετηθούν εις τα πλαίσια των γνωστών τότε αναλογιών.

Ο Αριστοτέλης κρίνων τις αριθμολογικές θεωρίες του Διδασκάλου του ,είχε κάνει λόγον για αριθμούς απαρτιζομένους από ασυμβάτους μονάδες,από μονάδες δηλ. επάνω εις τις οποίες ημπορούν να εκτελεσθούν οι συνήθεις λογιστικές πράξεις.

Έρευνες που έγιναν  τον 20ον αιώνα έδειξαν ότι εις το βάθος αυτών των πληροφοριών υπάρχει θαυμαστή μαθηματική σοφία,η οποία είχε προϊδεασθή για ανακαλύψεις οι οποίες έγιναν τον αιώνα αυτόν. Η νεωτέρα έρευνα η αναφερομένη εις τον καταρτισμόν της θεωρίας των συνόλων,με βασικόν ερευνητήν τον μέγιστον Έλληνα ερευνητήν Κ.Καραθεοδωρήν,ανεγνώρισε πανηγυρικώς ως πρόδρομον των εργασιών της τον Πλάτωνα.  Έως τις αρχές του 19ου αιώνος η φιλολογική έρευνα εθαύμαζεν εις το πρόσωπον του Αθηναίου Σοφού ,τον Αριστοτέχνην του Λόγου, τον Δεξιοτέχνην Διαλεκτικόν,τον Πολιτικόν Οδηγητήν και τον Ηθικόν Φρονηματιστήν. Δεν είχεν υποψιασθή τότε ,ότι η συμβολή του Πλάτωνος εις την θεμελίωσιν της Επιστημονικής Γνώσεως ,ήτο εις τον ίδιον βαθμόν σημαντική. Εχρειάσθη εργασία ολοκλήρου εκατονταετίας για να διαπιστωθή ότι εκείνος ο οποίος είχε μεριμνήσει να στηριχθή εις αδιασάλευτον βάσιν η Μαθηματική Επιστήμη ήτο ο     Πλάτων.

Οι σύγχρονοι επιστήμονες μελετώντες τον Πλάτωνα,κατέληξαν εις το συμπέρασμα,ότι ,αν ο νεώτερος κόσμος έφθασε να κυριαρχήση επάνω εις την Φύσιν ,αυτό το οφείλει εις το γεγονός ότι εις τας ερεύνας του εχρησιμοποίησε τους Μαθηματικούς Τύπους.

Και ο Γαλιλέϊ-Γαλιλέϊ είπεν ότι,εκείνο το οποίον μένει καθαρόν μέσα εις τις απειροπληθείς επαναλήψεις των ομοειδών φαινομένων είναι ο Μαθηματικός Τύπος ο οποίος εκφράζει την νομοτέλειάν τους και εξέφρασε τον θαυμασμόν και τον σεβασμόν του προς τον Πλάτωνα τον εφευρέτην και θεμελιωτήν των Μαθηματικών Τύπων.

Εις την νεανικήν του ηλικίαν ο Πλάτων εγνώρισε πολλούς αξιολόγους διδασκάλους,μεταξύ των οποίων ήτο και ο μαθητής του Ηρακλείτου Κρατύλος,με το όνομα του οποίου ωνόμασε έναν διάλογόν του. Όμως, το 407 π.Χ εις ηλικίαν 20 ετών εγνώρισε τον Σωκράτην.

Η οκταετής γνωριμία έως το 399π.Χ που απέθανεν ο διδάσκαλος,εξελιχθη εις ένα ψυχοπνευματικόν σύνδεσμον,ανεκάλυψε νέες δυνατότητες και νέους κόσμους πνευματικής δημιουργίας εις τον νέον και καθώρισε ριζικώς τον Πλατωνικόν Βίον. Και είναι τόσον σπουδαίον αυτό,ώστε χωρίς υπερβολήν είναι δυνατόν να λεχθή ότι χωρίς Σωκράτην δεν νοείται Πλάτων. Ο Σωκράτης εβοήθησε τον Πλάτωνα να γίνη ό,τι τον προώριζεν η φύσις,να ανεύρη και να αναπτύξη εαυτόν και ενέβαλεν εις τον έφηβον ζώσαν την συνείδησιν του Δελφικού Προστάγματος,ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ.Και ο Πλάτων…… ΕΓΝΩ ΕΑΥΤΟΝ. Αυτή η αυτοανακάλυψις,αυτή η αυτογνωσία ,η οποία οδηγεί βαθμηδόν προς την αυτοδιαμόρφωσιν και την Ελευθέραν Ελληνικήν Παιδείαν είναι αυτό-τούτο το Σωκρατικόν Σχολείον.

Είναι τοσον διάπυρος και απόλυτος η λατρεία του μαθητού προς τον Διδάσκαλον ,ώστε να χαρίζη εις το ίνδαλμά του ό,τι εκλεκτόν και υψηλόν υπάρχει εις τον νούν και την καρδίαν του λάτρη….Όλους τους πνευματικούς θησαυρούς του…..Αλήθεια…ποιος είναι εις θέσιν σήμερον να διακρίνη μέσα εις το Πλατωνικόν Έργον ,πού τελειώνει ο Σωκράτης και πού αρχίζει ο Πλάτων;;;; Είναι τόσον τελεία η αγάπη του μαθητού προς τον Διδάσκαλον ,ώστε να επιτελή το Θαύμα της απολύτου και αδιασπάστου ενώσεώς των.Μέσα εις το Πλατωνικόν Έργον ,στοχάζονται και οι δύο με έναν εγκέφαλον,αισθάνονται με μίαν καρδίαν,ομιλούν με το ίδιον στόμα.

Γέρων πλέον ο Πλάτων εξομολογείται εις την 7ην Επιστολήν του,διαφόρους σταθμούς της ζωής του και γεγονότα και πρόσωπα,τα οποία την επηρέασαν. Εκεί ομολογεί ο φιλόσοφος την απέχθειάν του προς την ενεργόν πολιτικήν εφ’όσον προϊούσης της ηλικίας του ωρθούντο έμπροσθέν του η μία μετά την άλλην οι δισκολίες του ΟΡΘΩΣ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΔΙΟΙΚΕΙΝ. Διαπιστώνει με αγωνίαν ότι ουδεμία πόλις επολιτεύετο καλώς μη εξαιρουμένων βεβαίως και αυτών των Αθηνών. Εκείνο το οποίον καθώρισε την βαθυτέραν κριτικήν παρατήρησιν του Πλάτωνος,την εξέτασιν των πολιτικών πραγμάτων,ανδρών,νόμων και εθών ήτο ο βίος του Σωκράτους και εις την συνέχειαν ο θάνατος αυτού.

Το δικαστικόν έγκλημα του 399π.Χ,είναι εκείνο από το οποίον προήλθαν δύο περίφημα Πλατωνικά έργα. Η Απολογία του Σωκράτους και ο Κρίτων. Εκεί τονίζει πως,το πολιτικόν άγος της Σωκρατικής καταδίκης,εμίανε την κατά το έτος 403 π.Χ επανελθούσαν Δημοκρατίαν μετά το καθεστώς των Τριάκοντα Τυράννων. Ήτο Άγος και Έγκλημα διότι,κατηγορήθη ,κατεδικάσθη και εθανατώθη επί ασεβεία άνθρωπος,τον οποίον ουδόλως ήγγιζεν η κατηγορία του ασεβούς και του ανοσίου. Η συμπεριφορά αυτή της Πόλεως προς τον Σωκράτην,είναι το κυριώτερον κριτήριον της πολιτικής παρακμής εις τας Αθήνας μετά την εγκαθίδρυσιν της Δημοκρατίας. Διότι ο Σωκράτης δεν υπήρξε μόνον ο προσφιλέστερος άνθρωπος του καιρού του,αλλά ο ιδεώδης Αθηναίος Πολίτης,η ενσάρκωσις της αληθούς πολιτικής. Πολίτης νομοταγής και φιλοπολης,άρχων φιλαθήναιος και αδέκαστος,γενναίος και κατρερός στρατιώτης ο Σωκράτης,εξετέλεσε παντού όπου ετάχθη ,το προς την πατρίδα καθήκον του.Διά της φιλοσοφίας και της αυτοκριτικής,ωδήγη τους πολιτας εις την Ηθικήν και Πνευματικήν βελτίωσίν των. Εις την Πλατωνικήν ΑΠΟΛΟΓΙΑΝ,απεικονίζεται η αληθής μορφή του Διδασκάλου,με σκοπόν υπό το φώς της αληθείας να αποκατασταθή και να απαθανατισθή η τιμή και η προσωπικότης του . Έτσι ο Σωκράτης από Πνευματικός Αφυπνιστής του λαού των Αθηνών,υψούται εις Ηθικόν Τιμητήν και Πραγματικόν Δικαστήν του λαού ο οποίος διά κακαδικίας τον εθανάτωσεν. Εις τον Πλατωνικόν ΚΡΙΤΩΝΑ,το βασικόν γνώρισμα της μορφής του Μεγάλου Καταδίκου,είναι η απροφάσιστος υποταγή εις τα κελεύσματα των Νόμων της Πατρίδος,ακόμη και εις την περίπτωσίν του,όπου το κοινόν αίσθημα δικαίου αντετίθετο εις την εφαρμογήν των Νόμων.Ο Σωκράτης,Δικαστής των δικαστών και του λαού του,επιμένων εις την εκτέλεσιν της ποινής του,δεν υποτάσσεται εις τους ανθρώπους,αλλά εις τον Δεσπότην Νόμον,ο οποίος του είναι τόσον Ιερός όσον η Πατρίς. Εδώ η Σωκρατική Πίστις ταυτίζεται με το Δίκαιον και το Νόμιμον,και η Σωκρατική Δικαιοσύνη είναι απλή,όπως απλός και απέρριτος υπήρξεν ο βίος του Ανδρός. Απέθανεν ο Σωκράτης ως πραγματικός Μύστης,εις τον οποίον ο θάνατος είναι μία απλή στιγμή της ζωής όπως τόσες άλλες. Και αποθνήσκων διδάσκει τους μαθητάς του,δια την αθανασίαν της ψυχής, και την μικράν αξίαν της συντόμου ζωής. Και οι μαθηταί του ακούουν από το στόμα του Διδασκάλου την φωνήν της αιωνίου αληθείας,η οποία επέλεξεν ως τόπον διαμονής της την θνητήν του προσωπικότητα.

Ο Πλάτων με την ΑΠΟΛΟΓΙΑΝ και τον ΚΡΙΤΩΝΑ κατορθώνει να αποκαθάρη το έδαφος του Σωκρατικού Θρύλου,από τους ρύπους των παρανοήσεων και των διαβολών και να υψώση την Μορφήν του Δισασκάλου,καθαράν υπέρ την Πόλιν και τους Καιρούς του.

Εις τον Πλατωνικόν ΦΑΙΔΟΝΑ και το Πλατωνικόν ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ,συντελείται η Αποθέωσις του Σωκράτους και η μεταρσίωσις της Σωκρατικής Μορφής εις τον Υπερουράνιον Θόλον του Θείου Κλέους. Τον Θείον τούτον Σωκράτην λοιπόν, νικητήν του θανάτου αλλά και νικητήν της Ζωής παρέδωκαν ο Λόγος και η Αγάπη του μαθητού εις την Αθανασίαν. Η απουσία δε του Διδασκάλου,μετά τον θάνατόν του από το έργον του μαθητού και η βαθμιαία απομάκρυνσις αυτού από τον Πλατωνικόν Ορίζοντα,σηματοδοτούν την Είσοδον της Μεγάλης Μορφής εις την Περιοχήν του Μύθου και η Ανάλυψις αυτής εις τους Ουρανούς της Πνευματικής Οικουμένης.

Ο Πλάτων απέθανε διδάσκων,συζητών και γράφων μεταξύ των μαθητών του εις την Ακαδημίαν,Παρά την απομάκρυνσίν του δε από την ενεργόν πολιτικήν,ιδίως μετά τον θάνατον του Σωκράτους,δεν έπαυσε να διακαίεται πάντοτε από την επιθυμίαν της αναγεννήσεως του λαού του.Αυτό όμως δεν ημπόρεσε να εκπληρώση,διότι τα Ιδεώδη του ευρίσκοντο πολύ πιο υψηλά από την καθημερινήν πραγματικότητα και κατά συνέπειαν η λεπτή και ευγενής διάνοιά του δεν ημπορούσε να κάμψη και να δαμάση τις πραγματικές δυνάμεις της Ζωής.

Στέκει εκστατικός και…τρομάζει από την οξύτητα των πολιτικών φατριών(κομμάτων) των Αθηνών,την σύγκρουσιν,την εχθρότητα ,την υποψίαν και το μίσος. Περιφρονεί την πλουτοκρατικήν ολιγαρχίαν και θεωρεί εξ’ίσου με τους πλουτοκράτας και τους δημοκράτας κακούς,κόλακας και θωπευτάς του λαού έως ότου η ελευθερία γίνεται αναρχία, και τα πρότυπα εξευτελίζονται δια της απανταχού παρούσης χυδαιότητος και αναιδίας. Πιστεύει ότι,όπως η παράφρων καταδίωξις του πλούτου καταστρέφη την ολιγαρχίαν,ούτω αι υπερβολαί της ελευθερίας καταστρέφουν την δημοκρατίαν. Δεν παύει όμως ως πολιτικός διδάσκαλος,να καθοδηγή τους μαθητάς του ώστε,δια της επιμόνου εργασίας να καλλιεργούν την ψυχικήν διάθεσιν προς γνώσιν και μάθησιν,εκ των οποίων θα ήτο δυνατόν κάποτε να προέλθη ο καλλίτερος βίος δια την ανθρωπότητα.

Αυτός ήτο και αυτός είναι ο Πλάτων Κυρίες-Δεσποινίδες-Κύριοι. Η Μεγάλη και Θεία Προσωπικότης,ο Μέγας Νούς,του οποίου η ζωή εχαρακτηρίζετο από την ακατάσχετον ορμήν προς δράσιν και επίδρασιν επί τους άλλους με την δαμάζουσαν δύναμιν του Επιστημονικού και Φιλοσοφικού Πνεύματός του. Ο καταπληκτικός Αρχιτέκτων και πλαστικός Συνθέτης των Υπερβατικών Ιδεών,ο Οραματιστής του Δικαίου,ο Νοσταλγός ενός Ανθρωπίνου Τύπου,ο οποίος θα είχεν μέσα του κατανικήσει όλα τα πάθη και θα ήτο μόνον Γνώσις και Λόγος,Αλήθεια και Αρετή.  Σας ευχαριστώ……..

Ηλίας Κ. Τριανταφύλλου
Πολιτικός Μηχανικός  Ε. Μ. Π
Προσαρμοσμένη αναζήτηση