Γράφει ο Ντίνος Τσαμαδιάς*

Το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων ανακοίνωσε την εισήγηση της επιτροπής, που το ίδιο είχε ορίσει, για την αρχιτεκτονική της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στις Περιφέρειες Στερεάς Ελλάδας και Θεσσαλίας. Στη συνέχεια το Πρυτανικό Συμβούλιο του ΤΕΙ Θεσσαλίας εξέφρασε ενστάσεις για το περιεχόμενό της.

Με την εισήγηση,  σε σενάριο και σκηνοθεσία της Κυβέρνησης, η Στερεά Ελλάδα:

α. Χάνει την έδρα του Τ.Ε.Ι. Αν υλοποιηθεί το σχέδιο ως έχει, τότε η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας θα καταστεί μία από τις δύο περιφέρειες της χώρας (η άλλη είναι η περιφέρεια Ν. Αιγαίου), χωρίς έδρα Τριτοβάθμιου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος. Στερείται έτσι, ουσία, τον κύριο παράγοντα για την βιώσιμη ανάπτυξή της καθώς και την ισότιμη θεσμική συμμετοχή της σε εθνικής κλίμακας μηχανισμούς λήψης αποφάσεων, σε θέματα Ανώτατης  Εκπαίδευσης, Έρευνας και Καινοτομίας. Στη χώρα παίρνει θέση παρία.

β.  Περιορίζει τα μερίδιό της στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

γ.  Στερείται από αυτοδύναμες δομές Έρευνας και Καινοτομίας.

δ. Κατακερματίζεται, με την ανάμειξη δύο ακόμη Πανεπιστημιακών ιδρυμάτων (ΕΚΠΑ και Γεωπονικό Πανεπιστήμιο) κύρους και γι αυτό θελκτικών, σε περιοχές της (Εύβοια και Ευρυτανία). Έτσι όμως, αποδυναμώνεται η περιφερειακή συνείδηση και λειτουργία. Αν η ανάμειξη αυτή είχε ως σκοπό, την συγκρότηση ή την εξυγίανση Πανεπιστημιακών Τμημάτων εντός ορισμένου και δεσμευτικού  χρόνου και τη διασφάλιση της λειτουργίας τους με ποιότητα, αποδοτικότητα και παραγωγικότητα, που εντός 3-5ετίας θα επανασυγκροτούσαν το Πανεπιστήμιο Στερεάς τότε θα μπορούσε να αποβεί επωφελής και να γίνει αποδεκτή. Αν όμως η ανάμειξη είναι μόνιμου χαρακτήρα, τότε θα λειτουργήσει αποσταθεροποιητικά για τη συνοχή και λειτουργία της Περιφέρειας, και ως εκ τούτου, παρ ότι τοπικά θελκτική, δεν είναι στρατηγικά περιφερειακά η επωφελέστερη.

Ειδικότερα, η Λαμία, έδρα της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας,

α. Χάνει την έδρα του ΤΕΙ. Θα καταστεί μία από τις δύο έδρες Περιφερειών (η άλλη είναι η Ερμούπολη), χωρίς έδρα Τριτοβάθμιου Ιδρύματος. Διατηρεί μία Σχολή. Χάνει σε αριθμό Τμημάτων Τριτοβάθμιων Ιδρυμάτων (από 6 γίνονται 5). Το μερίδιο που τις δίδεται είναι συγκριτικά πολύ μικρό για το θεσμικό ρόλο που της έχει ανατεθεί (έδρα Περιφέρειας).

β. Χάνει (και με ευθύνη των φορέων της περιοχής) τα τρία τμήματα ερευνών και την έδρα καινοτομίας Κεντρικής Ελλάδας, καθώς και την έκταση 120 στρεμμάτων, που είχαν διασφαλισθεί από την προηγούμενη Κυβέρνηση.

γ. Αναπτύσσει τη Σχολή Θετικών Επιστημών, με δύο νέα Τμήματα. Πολύ λίγο, για τη Λαμία, έδρα της Περιφέρειας. Πρέπει να γίνει κατανοητό από όλες τις πλευρές ότι η Λαμία δεν μπορεί να αποδεχθεί το ρόλο παρία, ως προς το μερίδιό της στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, με θεαματικά μικρότερο μερίδιο, συγκριτικά με τις έδρες των άλλων Περιφερειών.

Συμπερασματικά, η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, υπό την άμεση καθοδήγηση και επίβλεψη της οποίας εκπονήθηκε το εν λόγω σχέδιο, πέρα από τις παραλείψεις και τα λάθη που διαπράττονται  περιφερειακά και τοπικά (θα αποτιμηθούν μετά το κλείσιμο του θέματος), αποδυναμώνει τη Λαμία και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, αφού τις αντιμετωπίζει ως παρίες και τις στερεί το συντελεστή «κλειδί» για τη βιώσιμη ανάπτυξή τους. Με την σαλαμοποίηση της Περιφέρειας και τις αποσπασματικές  διευθετήσεις συμφερόντων προσώπων και ομάδων της πλευράς της προσφοράς της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης με τη λογική της «αντιπαροχής», δεν καταφέρει βιώσιμη τομή στην αρχιτεκτονική του συστήματος.

Δεν προβάλλει ενιαίο για όλη τη χώρα καθαρό στόχο, πέραν της μείωσης των Τριτοβάθμιων Ιδρυμάτων, με την κατάργηση του θεσμού των Τ.Ε.Ι. Διαυγή λογική δεν εφαρμόζει. Δεν λέει καθαρά: Καταργεί το θεσμό των Τ.Ε.Ι. και γιατί; Φταίει ο ρόλος που τους είχε ανατεθεί ή μήπως ξεστράτισαν, διαχρονικά, κατά την επιτέλεση του έργου τους; H σοβαρή αποστολή που τους είχε ανατεθεί δεν υπηρετεί τις αναπτυξιακές ανάγκες της χώρας; Ουσιαστικό διάλογο με τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις δεν κάνει.

Ως εκ τούτων, εκτιμώ ότι σε ενδεχόμενη εφαρμογή του σχεδίου δεν θα επιτευχθεί επωφελής και διατηρήσιμη λύση για την Ανώτατη Εκπαίδευση, την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και τη Λαμία. Η προσπάθεια της Στερεάς Ελλάδας και της Λαμίας για ισοβαρή συμμετοχή στον εθνικό χάρτη Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, Έρευνας και Καινοτομίας οφείλει να συνεχισθεί. Και θα συνεχισθεί.

*Ομ. Καθηγητής Οικονομικής Αξιολόγησης Επενδύσεων & Πολιτικών στην Εκπαίδευση, τη Δια Βίου Μάθηση και την Έρευνα, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ειδικών στα Οικονομικά της Εκπαίδευσης.