Τι να κάνει κανείς με μία κολοκύθα; Μα, μπορεί να γίνει επιχειρηματίας και μάλιστα στον κόσμο του κινηματογράφου.

Αυτό έκανε ο Λευτέρης Σκλάβος, ή κυρ - Ορφέας, προσφυγόπουλο από τη Σμύρνη στη Δραπετσώνα του 1922. Το μεροκάματο στο μανάβικο που δούλευε, ήταν μια κολοκύθα. Βγάζει λοιπόν κι αυτός τα σπόρια, τα ξεραίνει, τα αλατίζει και τα πουλά έξω από το «Σινέ Αθήναιον» στον Πειραιά. Μέσα, ο μαγικός κόσμος της οθόνης. Ο κόσμος αγοράζει πασατέμπο και σύντομα ο μικρός Λευτέρης νοικιάζει το μπαρ του κινηματογράφου. Γνωρίζεται με τον μηχανικό και μαγεύεται απ' την καμπίνα προβολής. Γίνεται φίλος και με τον πιανίστα, γιατί τότε οι ταινίες ήταν βουβές και το ζωντανό πιάνο, ήταν απαραίτητο στην προβολή, μαθαίνει να κουτσοπαίζει, και ο θαρραλέος πιτσιρικάς, αντικαθιστά τον πιανίστα στις βραδινές προβολές!

Στα 1935, νοικιάζει ένα μεγάλο οικόπεδο στην άκρη της τότε Αθήνας, την αρχή της Βουλιαγμένης, και δημιουργεί τον ιστορικό καλοκαιρινό κινηματογράφο «Ορφέα», 1800 θέσεων. Φέρνει τις καλύτερες ταινίες. Μάλιστα για να εξασφαλίσει την αποκλειστική πρώτη προβολή σε κάποιες, προαγοράζει αυτό το δικαίωμα, πριν καν η ταινία γυριστεί! Γίνεται έτσι συμπαραγωγός, και αυτή του η τακτική, την οποία ακολούθησαν κι άλλοι, διευκόλυνε την ανάπτυξη της παραγωγής στο ελληνικό σινεμά τα χρόνια εκείνα!

Το σημείο όπου λειτουργούσε ο «Ορφέας» αυτή τη στιγμή είναι ένα πολυσύχναστο σημείο του ευρύτερου αθηναϊκού κέντρου. Τότε ήταν η απόλυτη ερημιά. Οι θεατές ερχόντουσαν από του Μακρυγιάννη, το Παγκράτι, το Μπραχάμι, τους Τράχωνες. Πολλοί από αυτούς κατέφθαναν με τα γαϊδουράκια τους. Μια βραδιά, κάποιος απαιτούσε να μπει στο σινεμά με τον γάιδαρο. Αρνείτο πεισματικά να τον αφήσει απ' έξω, γιατί φοβόταν πως θα του τον κλέψουν! Έτσι λοιπόν ο κυρ - Ορφέας δημιούργησε το πρώτο και μοναδικό κινηματογραφικό πάρκινγκ γαϊδάρων στον κόσμο!

Ο «Ορφέας» είχε μεγάλο κοινό. Τα Σαββατοκύριακα έκοβε τουλάχιστον 8000 εισιτήρια! Και παρ' ότι θερινός κινηματογράφος, άρχιζε τις προβολές του ανήμερα το Πάσχα και έκλεινε μετά τα Χριστούγεννα! Με κρύο, με βροχή με χιόνι! Κάποτε στις 26 Δεκεμβρίου, ο καλοκαιρινός «Ορφέας» είχε κόψει 2500 εισιτήρια! Του έκαναν και μήνυση, γιατί έπαιζε «εκτός θερινής σεζόν». Ο μυθικός αιθουσάρχης πήγε στο δικαστήριο χωρίς δικηγόρο. Στην αυστηρή επίπληξη του προέδρου ότι δεν σκέφτεται τον κόσμο που κρυώνει και βρέχεται, απάντησε αφοπλιστικά: «Μα και στα γήπεδα που πάνε κάθε Κυριακή, κρυώνουν και βρέχονται. Και κάθονται και στο τσιμέντο. Εγώ τους έχω σε καρέκλα. Κι αν βρέξει, χρησιμοποιούν για ομπρέλα καρέκλες από δίπλα τους!». Ο κατηγορούμενος αθωώθηκε πανηγυρικά!

Χαρές και λύπες γεύτηκε στον «Ορφέα» ο Λευτέρης Σκλάβος. Την ημέρα που τα γερμανικά στρατεύματα αποχωρούν από την Αθήνα, ένας μοτοσικλετιστής ως εμπροσθοφυλακή, ανεβαίνει τη Βουλιαγμένης. Στην Καλλιρρόης, στο εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής, κάποιοι αντάρτες πυροβολούν και τον αφήνουν πληγωμένο στους θάμνους. Περνώντας η κύρια δύναμη των Γερμανών τον βρίσκει. Σε αντίποινα καίνε όλα τα σπίτια από τη Δάφνη έως του Μακρυγιάννη. Βγάζουν τον κόσμο από τα σπίτια του και τους εκτελούν επί τόπου. Μπροστά στον «Ορφέα» εκτελούν τον αδελφό και την αδελφή του Λευτέρη μαζί με τον θυρωρό του κινηματογράφου.

Μεταπολεμικά ο ιστορικός κινηματογράφος συνέχισε την θριαμβευτική του πορεία. Ο Λευτέρης Σκλάβος, σε όλη του τη διαδρομή, δημιούργησε και άλλους δεκαπέντε περίπου κινηματογράφους. Δημιούργησε και ένα από τα πρώτα σινέ - τέχνης, το «Σινέ Επτά» και μάλιστα εκτός κέντρου, τη δεκαετία του '60.

Σπουδαία ήταν και η προσφορά του στη διάσωση των μεγάλων ζωγραφισμένων στο χέρι κινηματογραφικών αφισών που λειτουργούσαν ως ταμπέλες. Ενώ οι άλλοι τις πέταγαν ή τις έκαιγαν, αυτός δημιούργησε ένα ζηλευτό αρχείο.

Το 1987, το υπουργείο Πολιτισμού επί Μελίνας Μερκούρη ανακηρύσσει τον «Ορφέα» ως διατηρητέο. Το 1994 απαλλοτριώνει το οικόπεδο ο Δήμος Αθηναίων επί Έβερτ, και το 1994 επί Λ. Κουρή, θεμελιώνεται Πολιτιστικό Κέντρο και κινηματογράφος «Ορφέας», που όμως δεν λειτούργησαν ποτέ. Ο «Ορφέας» μεταφέρθηκε ως θερινός στη Σαρωνίδα το 1996 από τον γιό του, τον σκηνοθέτη Πολ Σκλάβο και λειτουργεί ακόμα.

Ο κυρ - Ορφέας καμάρωνε μέχρι το τέλος της ζωής του για το δημιούργημά του, που ξεκίνησε από τον πασατέμπο και από την καμπίνα προβολής του νέου στεκιού του πια, αναπολούσε τη γεμάτη τρικυμίες και μπουνάτσες υπέροχη κινηματογραφική ζωή του.


* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ