Πώς γίνεται σε μια περίοδο που το ΑΕΠ μεγαλώνει τα φορολογικά έσοδα να... μειώνονται και σε μια άλλη περίοδο που το ΑΕΠ μικραίνει αυτά να αυξάνονται;

Η απάντηση στο ερώτημα συνδέεται με άρρηκτο τρόπο με την ιστορία της κρίσης στη χώρα μας και αποτυπώνει μια ακόμη αρνητική ελληνική πρωτοτυπία.

Το φαινόμενο μιας φορολογικής πολιτικής που λειτούργησε «προκυκλικά», όπως λέγεται, αποτυπώνει με γλαφυρό τρόπο η έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδας για τη νομισματική πολιτική που δημοσιεύθηκε χθες.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, κατά τη διάρκεια της κρίσης, μεταξύ 2008 και 2017 τα φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, από 33,4% του ΑΕΠ το 2008 σε 42,1% του ΑΕΠ το 2017. Όπως σημειώνεται στην έκθεση, κατά τη διάρκεια της περιόδου της κρίσης, ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης ήταν αρνητικός ενώ το ΑΕΠ συρρικνωνόταν κατά 3% σε ετήσια βάση. Αντίθετα, κατά τη διάρκεια της ανοδικής φάσης του ΑΕΠ, δηλαδή την περίοδο 2002-2007, τα φορολογικά έσοδα μειώθηκαν κατά μιάμιση ποσοστιαία μονάδα του ΑΕΠ.

Το ελληνικό παράδοξο σε αριθμούς

«Με άλλα λόγια, η φορολογική πολιτική φαίνεται ότι λειτούργησε προκυκλικά, δηλαδή στην περίοδο ανόδου του ΑΕΠ τα φορολογικά έσοδα μειώνονταν, ενώ στην καθοδική φάση αυξάνονταν, προκαλώντας στην πρώτη περίπτωση διεύρυνση του δημοσιονομικού ελλείμματος και στη δεύτερη μεγαλύτερη υφεσιακή διαταραχή» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.

Αν μάλιστα κανείς επιχειρήσει να μεταφράσει τα ανωτέρω ποσοστά σε απόλυτους αριθμούς το αποτέλεσμα είναι επίσης εντυπωσιακό. Το 2017, τα φορολογικά έσοδα ανήλθαν σε 74,8 δισεκατομμύρια ευρώ, όταν το ΑΕΠ της χώρας, έχοντας υποστεί απανωτές μειώσεις, έφτασε τα 187,1 δισ. ευρώ. Το 2007 τα φορολογικά έσοδα ήταν πάνω-κάτω τα ίδια (μόλις 2.5 δισ. περισσότερα φτάνοντας τα 77,3 δισεκατομμύρια ευρώ) όταν το ΑΕΠ της χώρας ήταν μεγαλύτερο κατά 63,6 δισ, φτάνοντας τα 250,7 δισ. ευρώ.

Όπως είναι προφανές, ο λόγος αυτού του φαινομένου δεν είναι άλλος από το γεγονός ότι η δημοσιονομική προσαρμογή έγινε σχεδόν αποκλειστικά μέσα από την αύξηση της φορολογίας στο εισόδημα, στην κατανάλωση, στα κέρδη των επιχειρήσεων και στην περιουσία.

Πρώτοι στους έμμεσους φόρους

Εντυπωσιακά είναι, όμως, τα στοιχεία που παραθέτει η ΤτΕ και για την εσωτερική διάρθρωση των φορολογικών βαρών στην Ελλάδα της κρίσης.

«Στην περίπτωση της Ελλάδας, μπορούν να διατυπωθούν δύο βασικά συμπεράσματα σχετικά με τα χαρακτηριστικά της τρέχουσας φορολογικής πολιτικής. Πρώτον, η συμβολή της άμεσης φορολογίας παραμένει το 2017 χαμηλή, με τα μισά έσοδα να προέρχονται από την έμμεση φορολογία. Η υπερβολική αυτή εξάρτηση από την έμμεση φορολογία αποτυπώνεται στη σχεδόν διπλάσια αναλογία της προς την άμεση φορολογία (1:1,7), κυρίως ως αποτέλεσμα της μεγάλης φοροδιαφυγής, όταν στην ΕΕ και την ευρωζώνη η αναλογία είναι 1:1, με την έμμεση φορολογία και άμεση φορολογία και τις ασφαλιστικές εισφορές να συνεισφέρουν ισόποσα το 1/3 των συνολικών εσόδων» αναφέρεται στην έκθεση της ΤτΕ και προστίθεται: «Αν και οι φορολογικοί συντελεστές στην εργασία, στην επιχειρηματικότητα και στην κατανάλωση είναι από τους υψηλότερους στην ΕΕ, η κατανάλωση έφερε το 2016 -σε όρους εσόδων- συγκριτικά το μεγαλύτερο φορολογικό βάρος από το αντίστοιχο στην ΕΕ και την ευρωζώνη».

Αύξηση στις e-συναλλαγές αλλά παραμένουμε ουραγοί

Σύμφωνα με την έκθεση της ΤτΕ, μολονότι η αξία των ηλεκτρονικών συναλλαγών διπλασιάστηκε μέσα στην τελευταία διετία (2016-2017), η ελληνική οικονομία παραμένει στις πρώτες θέσεις μεταξύ των οικονομιών της ΕΕ που χρησιμοποιούν κυρίως μετρητά στις συναλλαγές.

«Η προτίμηση χρήσης μετρητών είναι δηλωτική του κινήτρου απόκρυψης εισοδήματος και αποφυγής πληρωμής φόρου, το οποίο μάλιστα σε περιβάλλον υπερφορολόγησης καθίσταται ιδιαίτερα ισχυρό» σημειώνεται μεταξύ άλλων στην έκθεση.

thetoc.gr