Ενώ είναι σε εξέλιξη οι βρετανικές εκλογές οι Financial Times σε κύριο άρθρο τους κατηγορούν ως ανάξιους και τους Συντηρητικούς και τους Εργατικούς.

 

Εάν οι Συντηρητικοί καταλάβουν αρκετές έδρες στις βουλευτικές εκλογές για να παραμείνουν στην εξουσία, θα οφείλεται στη φήμη τους για δεινότητα στα οικονομικά θέματα, ενώ οι Εργατικοί φημίζονται ακριβώς για το αντίθετο. Είναι δικαιολογημένη όμως, αυτή η φήμη; Κατά την άποψή μου, όχι τόσο όσο θεωρεί η κρατούσα άποψη.

Αυτό που κατ’ επανάληψη μας λένε έχει τρία στοιχεία: Πρώτον ότι η ασωτία των Εργατικών ήταν η αιτία για το χάος που παρέλαβε ο κυβερνητικός συνασπισμός. Δεύτερον, ότι η λιτότητα των τελευταίων πέντε ετών έχει οδηγήσει σε αξιοσημείωτη ανάκαμψη και τρίτον ότι εάν συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο θα επιστρέψουμε σε μία κατάσταση με υγιή οικονομία.

Ο Simon Wren-Lewis, που διδάσκει μακροοικονομία στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, κάνει μάλιστα λόγο για "μύθους". Τι είναι λοιπόν, αλήθεια και τι όχι;

Στο τελευταίο World Economic Outlook, το Διεθνές Οικονομικό Ταμείο αναφέρει ότι το κυκλικά προσαρμοσμένο δημοσιονομικό έλλειμμα της Βρετανίας βρισκόταν το 2008 στο -6,8% και στο -9,9% το 2009. Τον Οκτώβριο του 2008 όμως, εκτιμούσε πως το ίδιο έλλειμμα θα διαμορφωνόταν στο 2,9% του ΑΕΠ του 2008 και στο 2,8% το 2009.

Τι ρόλο έπαιξαν, λοιπόν, τα δημοσιονομικά λάθη;

Η Επιτροπή Ευθύνης για τον Προϋπολογισμό (OMR) της Βρετανίας καταλήγει: «Δύσκολα υποστηρίζει κανείς ότι η πολιτική φορολογίας και δαπανών που εφαρμόστηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 ήταν η βασική αιτία για την κρίση και την ύφεση. Υπήρξαν όμως, αδιαμφισβήτητα αδυναμίες στη δημοσιονομική διαχείριση κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου.

Δηλαδή, πράγματι οι δαπάνες της κυβέρνησης αυξήθηκαν πάρα πολύ πριν την κρίση, αλλά ο λόγος δαπανών προς ΑΕΠ ήταν πολύ χαμηλός την περίοδο 1999-2000. Ήταν, λοιπόν, δικαιολογημένο να υπάρξει μία περίοδος ταχύτερης αύξησης των δαπανών συγκριτικά με του ΑΕΠ. Και πάλι, το κυκλικά προσαρμοσμένο έλλειμμα θα ήταν περίπου δύο ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερο από το επίπεδο στο οποίο τελικά διαμορφώθηκε. Το δημοσιονομικό έλλειμμα και το καθαρό δημόσιο χρέος θα είχαν εκτιναχθεί, ακόμη κι αν είχε συμβεί έτσι και εάν ο λόγος καθαρού δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ ήταν επίσης 10% χαμηλότερος το 2008 από ότι ήταν τελικά. Καθώς η κυβέρνηση δεν αντιμετώπισε καμία δυσκολία να πουλήσει χρέος σε πολύ χαμηλά επιτόκια, η διαφορά στην εξυπηρέτηση του χρέους θα ήταν αμελητέα. Επιπλέον, ο προ κρίσης λόγος χρέους προς ΑΕΠ ήταν πολύ χαμηλός συγκριτικά με τα ιστορικά στοιχεία.

Κατά συνέπεια, η εκτίμηση ότι η κρίση της Βρετανίας ήταν ουσιαστικά απόρροια της ασωτίας των Εργατικών είναι εσφαλμένη. Αυτή η λάθος πεποίθηση δίνει στον κόσμο τη δυνατότητα να αγνοήσει την αδυναμία του ιδιωτικού τομέα, που ήταν πολύ πιο ευάλωτος από ότι πίστευαν κατά τα χρόνια προ της κρίσης.

Ας δούμε τώρα εάν η τρέχουσα ανάκαμψη δικαιώνει τη λιτότητα των Συντηρητικών.

Μία απάντηση είναι πως ο κυβερνητικός συνασπισμός κατέληξε να εφαρμόζει όχι τα δικά του σχέδια, αλλά εκείνα που είχαν θέσει οι Εργατικοί στον προϋπολογισμό του 2010, όπως δείχνει και έκθεση του Εθνικού Ινστιτούτου Πολιτικής. Παρόλα αυτά, οι Εργατικοί μπορεί να μην είχαν εφαρμόσει τις δεσμεύσεις τους, ειδικότερα υπό την πρωθυπουργία του Gordon Brown. Ενδεχομένως να έπρεπε να αναλάβει το υπουργείο Οικονομικών ο George Osborne, για να εφαρμοστούν όσα είχαν υποσχεθεί οι Εργατικοί.

Μία ακόμη απάντηση είναι πως η δημοσιονομική προσαρμογή πράγματι επιβράδυνε σημαντικά την ανάπτυξη. Αυτό συμπίπτει και με την ανάλυση της OMR. Όταν τα επιτόκια φτάνουν σε ένα όριο, τότε αναπόφευκτα η δημοσιονομική σύσφιξη θα αποδυναμώσει τη ζήτηση και την παραγωγή, υποστηρίζει ο Καθηγητής Wren-Lewis. Επιπλέον, ακόμη κι αν η επιθετική νομισματική χαλάρωση αντισταθμίζει τη δημοσιονομική σύσφιξη, μπορεί να επιφέρει το δικό της κόστος με τις μη διατηρήσιμες τιμές των τοποθετήσεων ή την υπερβολική πιστωτική επέκταση.

Παρόλα αυτά, το πιο θεμελιώδες επιχείρημα είναι πως αυτή η ανάκαμψη δεν ήταν υγιής και ισχυρή, αλλά ανησυχητικά αδύναμη και μη ισορροπημένη. Γεγονός είναι ότι έφερε στο προσκήνιο μία ευπρόσδεκτη βελτίωση στην απασχόληση, αλλά μόνο επειδή κατέρρευσε η ανάπτυξη της παραγωγικότητας. Επιπλέον, όπως σημειώνει και το Ινστιτούτο Εθνικής Πολιτικής, η αύξηση της αυτοαπασχόλησης εκτινάχθηκε από σχεδόν 40.000 ετησίως την περίοδο 1987-2007 σε σχεδόν 140.000 ετησίως από το 2009.

Πριν το 2007, οι αυτοαπασχολούμενοι αντιστοιχούσαν στο 16% της ανάπτυξης απασχόλησης. Τώρα αντιστοιχούν στο 45%. Μπορεί να αναρωτηθεί κανείς τι είδους θέσεις εργασίας είναι αυτές. Οι θέσεις αυτοαπασχόλησης πληρώνονται λιγότερο, αλλά είναι καλύτερα από το τίποτα. Δεν είναι όμως, και λόγος πανηγυρισμού.

Τι θα γίνει λοιπόν, στην επόμενη κοινοβουλευτική θητεία; Υπάρχουν πραγματικές διαφορές στη δημοσιονομική πολιτική μεταξύ Συντηρητικών και Εργατικών, αν και οι δύο πλευρές υπόσχονται σύσφιξη, ενώ ούτε οι Εργατικοί δεν είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν σημαντικές φορολογικές αυξήσεις. Αυτό σημαίνει ότι η δημοσιονομική προσαρμογή θα έρθει και πάλι από την πλευρά των δαπανών. Η διαφορά είναι πως οι Tories επιδιώκουν συνολικό δημοσιονομικό πλεόνασμα και οι Εργατικοί πλεόνασμα στον υφιστάμενο προϋπολογισμό.

Συνοπτικά, η εκτίμησή μου για την απόδοση τόσο των Εργατικών όσο και την Συντηρητικών στην εξουσία είναι πως κανένα από τα δύο κόμματα δεν είναι άξιο. Κανένα δεν έδειξε επαρκή δυσπιστία για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Κανένα δεν αντιμετώπισε την εντεινόμενη κρίση στην προσφορά κατοικιών και την επακόλουθη υπερβολική εξάρτηση από το δανεισμό του χρηματοοικονομικού τομέα.

Και με τα δύο κόμματα, η οικονομία στηρίχθηκε στη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια και τις δαπάνες. Έτσι, η Βρετανία βρίσκεται πίσω από πλευράς ευημερίας. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ (με ισοτιμία αγοραστικής δύναμης) στην Βρετανία είναι χαμηλότερο όχι μόνο από εκείνο των ΗΠΑ, αλλά επίσης από το γερμανικό και το γαλλικό, της Σιγκαπούρης, της Ολλανδίας, της Σουηδίας, της Δανίας και της Φινλανδίας. Εάν δεν ανακάμψει η ανάπτυξη της παραγωγικότητας, τότε αυτή η θέση της Βρετανίας θα επιδεινωθεί περαιτέρω.

Σίγουρα ήρθε η ώρα να στρέψουμε την προσοχή από την εμμονή με τα δημοσιονομικά ελλείμματα και το χρέος. Δεν ήταν ούτε η αιτία, αλλά ούτε η λύση της κρίσης. Ότι κι αν πιστεύει κανείς για τη δημοσιονομική πολιτική που ακολούθησε ο κυβερνητικός συνασπισμός, δεν δικαιώνεται από την αδύναμη και μη ισορροπημένη ανάπτυξη που ακολούθησε την τεράστια ύφεση.

Η Βρετανία αντιμετωπίζει μεγάλες οικονομικές προκλήσεις. Αντιμετωπίζει επίσης τεράστια ζητήματα για τη θέση της στον κόσμο και την Ευρώπη, όπως επίσης και για το δικό της συνταγματικό μέλλον. Κανένα κόμμα δεν προσφέρει πειστικές απαντήσεις σε αυτές τις προκλήσεις. Μην έχετε ψευδαισθήσεις: κανείς εκ των δύο δεν προσφέρει αληθινή αξιοσύνη, ούτε στην οικονομία, ούτε σε τίποτα άλλο.

 

Euro2day