Βουτιά καταγράφουν τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια κατά την έναρξη των συναλλαγών σήμερα, μετά την επικράτηση του στρατοπέδου υπέρ του Brexit στο δημοψήφισμα της Βρετανίας, ξυπνώντας μνήμες από τον εφιάλτη της κατάρρευσης της Lehman Brothers. 

Ειδικότερα, στο ΧΑΑ ο Γενικός Δείκτης καταγράφει απώλειες 13,80% στις 532,44 μονάδες, ενώ ο τζίρος είναι στα 120 εκατ. ευρώ και ο όγκος στα 251 εκατ. τεμάχια. Απώλειες 16,44% καταγράφει ο FTSE 25, στις 1.433,66 μονάδες, ενώ ο τραπεζικός δείκτης σημειώνει πτώση 29,41% στις 729,17 μονάδες. Το χρηματιστήριο του Λονδίνου άνοιξε με απώλειες άνω του 7%, με τις βασικές τραπεζικές μετοχές να κατακρημνίζονται κατά 30%. Ο γερμανικός δείκτης DAX ξεκίνησε με πτώση κατά 9,94%, ενώ το χρηματιστήριο του Παρισιού υποχώρησε σχεδόν κατά 8% στα πρώτα λεπτά της συνεδρίασης. Με βουτιά 7,92% έκλεισε σήμερα το χρηματιστήριο του Τόκιο, με τους επενδυτές να ενδίδουν στον πανικό έπειτα από την απόφαση των Βρετανών να αποχωρήσουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση --ένα σοκ για τους επενδυτές όμοιο με αυτό που υπέστησαν με την πτώχευση της τράπεζας Lehman Brothers το 2008. Ο βασικός δείκτης Nikkei είχε απώλειες 1.286,33 μονάδων (-7,92%) για να κλείσει στις 14.952,02 μονάδες. Ο δείκτης Topix υποχώρησε κατά 7,26%, με απώλειες 94,23 μονάδων, στις 1.204,48 μονάδες. Στο κλείσιμο του χρηματιστηρίου, η ισοτιμία του δολαρίου είχε διαμορφωθεί στα 102,50 γεν και του ευρώ στα 113,30 γεν.

Εν τω μεταξύ, ο οίκος αξιολόγησης STANDARD & POOR'S ανακοίνωσε ότι είναι πιθανόν το Ηνωμένο Bασίλειο να χάσει την αξιολόγηση AAA , σύμφωνα με τους Financial Times. Στο ίδιο μήκος κύματος και η Moody's, που σημειώνει πως το Brexit αναμένεται να οδηγήσει σε παρατεταμένη περίοδο αβεβαιότητας που θα επιβαρύνει τις επιδόσεις της οικονομίας και είναι ένα «πιστωτικά αρνητικό» γεγονός για το βρετανικό αξιόχρεο. 

Ο οίκος επισημαίνει τις άμεσες επιπτώσεις, με κλυδωνισμούς στις αγορές και δριμεία υποτίμηση της στερλίνας. Η αυξημένη αβεβαιότητα κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη νέα σχέση της ΕΕ με τη Βρετανία αναμένεται να περιορίσει τις εισροές επενδύσεων και την καταναλωτική και επιχειρηματική εμπιστοσύνη στο Ηνωμένο Βασίλειο, περιορίζοντας τις αναπτυξιακές προοπτικές. Η επίπτωση για το βρετανικό αξιόχρεο θα εξαρτηθεί από τις νέες σχέσεις που θα δομηθούν με την ΕΕ. Το βασικό σενάριο της Moody's κάνει λόγο για μια συμφωνία που θα διατηρεί τους περισσότερους, αν όχι όλους, τους τρέχοντες εμπορικούς διακανονισμούς. 

Ποιοι εμπορικοί κλάδοι θα πληγούν-Οι επιπτώσεις στις επιχειρήσεις 

Ερμηνεύοντας κανείς το άρθρο 50 της Ε.Ε. η εφαρμογή των όποιων Συνθηκών θα τερματισθεί για τη Βρετανία από την ημερομηνία ισχύος της συμφωνίας αποχώρησης της ή ελλείψει αυτής, δύο χρόνια μετά το δημοψήφισμα, εκτός εάν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε συμφωνία με το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος, ομόφωνα αποφασίσει να παρατείνει αυτήν την περίοδο.

Τι όμως θα σημαίνει αυτό για τις επιχειρήσεις στη Βρετανία και την υπόλοιπη Ευρώπη και ποιοι κλάδοι θα πληγούν πρώτοι και περισσότερο;

Πέρα από τις άμεσες οικονομικές επιπτώσεις -πτώση στις διεθνείς αγορές- σύμφωνα με τη Moody's το Brexit αναμένεται να οδηγήσει σε παρατεταμένη περίοδο αβεβαιότητας που θα επιβαρύνει τις επιδόσεις της οικονομίας και είναι ένα «πιστωτικά αρνητικό» γεγονός ακόμη και για το βρετανικό αξιόχρεο.

Ο οίκος κάνει λόγο για άμεσες επιπτώσεις, με κλυδωνισμούς στις αγορές και δριμεία υποτίμηση της στερλίνας. Μόνο στη Βρετανία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις το ΑΕΠ θα υποχωρήσει κατά 4,3%. Στη Γερμανία η επιβάρυνση, λόγω των εμπορικών της συναλλαγών με τη Βρετανία μέχρι το 2017 αναμένεται να φτάσει τα 45 δισ.   

Η αβεβαιότητα που θα ακολουθήσει μετά το αποτέλεσμα στη Βρετανία θα περιορίσει τις εισροές επενδύσεων και την καταναλωτική και επιχειρηματική εμπιστοσύνη στο Ηνωμένο Βασίλειο, περιορίζοντας τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας.

Πρώτος τομέας που θα πληγεί από το Brexit σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρας είναι ο τομέας του εμπορίου. Για παράδειγμα οι ελληνικές εξαγωγές προς το Ηνωμένο Βασίλειο φτάνουν σε ετήσια βάση τα 2,5 δις ευρώ ( 1,4% του ΑΕΠ ) και αφορούν κυρίως τρόφιμα , φρέσκα και τυποποιημένα . Η υποτίμηση της αγγλικής λίρας έναντι τους ευρώ και του δολαρίου που θα ακολουθήσει την αποχώρηση της χώρας από την ΕΕ , θα κάνει αυτόματα τα ελληνικά τρόφιμα ακριβότερα . Σε συνδυασμό και με την μείωση της αγοραστικής δύναμης των Βρετανών ( λόγω της υποτίμησης του νομίσματος ) θα πλήξουν τις ελληνικές εξαγωγές, σε μια ευρωπαϊκή χώρα την στιγμή που οι προβλέψεις για ανάκαμψη , στηρίζονται στην αισιοδοξία για περισσότερες εξαγωγές και επενδύσεις. Εννοείται πως ότι ισχύει για την Ελλάδα ισχύει, για άλλους λιγότερο και άλλους περισσότερο και για τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.

H πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ), Χριστίνα Σακελλαρίδη, με δηλώσεις της στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, έκανε λόγο για αρνητικές επιπτώσεις σε όλους τους εξωστρεφείς τομείς της ελληνικής οικονομίας. 

Όπως ανέφερε η κ. Σακελλαρίδη, η Μεγάλη Βρετανία είναι ο έβδομος μεγαλύτερος πελάτης για τα ελληνικά προϊόντα και η υποτίμηση της λίρας έναντι του ευρώ καθιστά τις εξαγωγές μας ακριβότερες. Για τον ίδιο λόγο, η Ελλάδα θα καταστεί ακριβότερη για τους Βρετανούς τουρίστες. Επίσης, όσοι Έλληνες ζουν και δουλεύουν στη Μεγάλη Βρετανία και στέλνουν χρήματα στην Ελλάδα, θα δουν την αξία των εμβασμάτων τους να μειώνεται. Αντίστροφα, γίνονται πιο φθηνά τα δίδακτρα για σπουδές σε βρετανικά πανεπιστήμια, ενώ μειώνεται και το κόστος των εισαγωγών βρετανικών προϊόντων στην ελληνική αγορά, κάτι που μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο εμπορικό ισοζύγιο.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά και της ΕΣΕΕ Βασίλη Κορκίδη, το 2% των ελληνικών εξαγωγών κατευθύνεται στην Μεγάλη Βρετανία, καθώς οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των δύο χωρών ανέρχονται σε 1,7 δισ. ευρώ, ενώ το 0,3% των μετοχών στο Βρετανικό Χρηματιστήριο ανήκει σε ελληνικά συμφέροντα που θα υποστούν σοβαρές ζημιές.

Όπως είπε ο κ. Κορκίδης το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ανησυχεί τόσο την ευρωπαϊκή επιχειρηματική κοινότητα, αφού αποτελεί «αχαρτογράφητα νερά» για όλη την Ευρώπη όσο και τους Έλληνες επιχειρηματίες και, κυρίως, τις δραστηριότητες στον τουρισμό και το εμπόριο.

Στην Ιρλανδία, τη μόνη χώρα της Ε.Ε. που έχει χερσαία σύνορα με την Μεγάλη Βρετανία, οι οικονομικές συνέπειες ενός Brexit θα είναι τεράστιες. Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών  (ύψους 1,2 δις την εβδομάδα) στηρίζουν 40.000 θέσεις εργασίας και η επαναφορά των συνόρων θα είχε σίγουρα άμεσο και μεγάλο αντίκτυπο.

Ο τουρισμός και τα ταξίδια είναι ένας τομέας που θα πληγεί σοβαρά από το Brexit αφού πλέον οι Βρετανοί πολίτες δεν θα μπορούν να ταξιδεύουν με το δελτίο ταυτότητάς τους στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα χρειάζονται βίζα και το αντίστοιχο θα συμβαίνει με τους Ευρωπαίους πολίτες που θα ταξιδεύουν στην Βρετανία.

Οι Βρετανοί θα πληρώνουν ακριβότερα τα ταξίδια τους στην Ευρώπη και λόγω της πτώσης της λίρας έναντι του ευρώ. Για παράδειγμα η Ελλάδα δέχεται κάθε καλοκαίρι περίπου 2 εκ Άγγλους τουρίστες, με ένα μέσο όρο 9 διανυκτερεύσεων για τον κάθε ένα.
Τα συνολικά έσοδα του τουριστικού κλάδου φτάνουν τα 1,5 δις ευρώ. Σε ότι αφορά την φετινή τουριστική περίοδο, οι επιπτώσεις θα είναι περιορισμένες αφού τα πακέτα έχουν κλείσει και το μόνο που μπορεί να γίνει είναι κάποιες ακυρώσεις, αλλά όχι σε μεγάλους αριθμούς. Αν όμως οι επιπτώσεις είναι έντονες μέχρι και τις αρχές του 2017, τότε θα έχουμε πρόβλημα. Η Ελλάδα θα είναι ακριβότερη για τους Βρετανούς και άρα λιγότερο επιθυμητός τουριστικός προορισμός. Βεβαίως, αναμένεται ο τουριστικός κλάδος να λειτουργήσει επιθετικά μειώνοντας τις τιμές αλλά είναι σίγουρο ότι θα υπάρξουν σημαντικές απώλειες για τον μοναδικό αναπτυσσόμενο κλάδο της οικονομίας.

Επίσης εξαιτίας της άρσης ισχύος κοινοτικών συμφωνιών που επιτρέπουν σε κάθε ευρωπαϊκή εταιρεία να λειτουργεί χωρίς περιορισμούς στον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο θα υπάρχει πρόβλημα και στις επιχειρήσεις του κλάδου των μεταφορών.

Για παράδειγμα «Η ενιαία αγορά επέτρεψε στη Ryanair να εισαγάγει την επανάσταση στα φτηνά ταξίδια στην Ευρώπη», όπως υπενθύμιζε στα μέσα Μαΐου ο Μάικλ Ο΄ Λίρι, γενικός διευθυντής της αεροπορικής εταιρείας.

Άμεσες συνέπειες θα υπάρξουν επίσης στα τέλη περιαγωγής των κινητών, που έχουν επίσης εναρμονισθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο ή στην υπαγωγή των Βρετανών πολιτών στις ευρωπαϊκές ρυθμίσεις περί αποζημιώσεων σε περίπτωση καθυστέρησης ή ματαίωσης μίας πτήσης.

Η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση θα συνοδευθεί από την μετεγκατάσταση πολλών θέσεων εργασίας, κυρίως των μεγάλων τραπεζικών ιδρυμάτων με έδρα το City του Λονδίνου.

Ήδη η JP Morgan έχει κάνει γνωστό ότι είναι πιθανόν να καταργήσει 1.000 έως 4.000 από τις 16.000 θέσεις εργασίας στη Βρετανία, η Morgan Stanley 1.000 από τις 6.000 και η  Goldman Sachs τουλάχιστον 1.600.

Η Μεγάλη Βρετανία είναι διεθνές χρηματοπιστωτικό κέντρο. Μάλιστα έχει συναλλαγές με τον ελληνικό τραπεζικό σύστημα που φτάνουν τα 42 δις ευρώ.
Το ποσό αυτό συγκεντρώνεται από λογαριασμούς που τηρούν οι ελληνικές τράπεζες σε Βρετανικές, τοποθετήσεις σε ομόλογα (κρατικά και εταιρικά ) και μετοχές που διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο του Λονδίνου. Η κάθετη πτώση των τιμών σε ένα ενδεχόμενο Brexit, θα μειώσει και την αξία του χαρτοφυλακίου των Ελληνικών Τραπεζών, οι οποίες προσπαθούν ακόμη να ξεπεράσουν τις συνέπειες της ελληνικής κρίσης.

Έλληνες κάτοικοι της Μ Βρετανίας, που κατέχουν γραφεία ή και έδρες επιχειρήσεων (Ναυτιλιακές Real Estate) και φοιτητές βρετανικών πανεπιστημίων θα ζήσουν την δική τους περιπέτεια. Περιορισμοί στις δαπάνες και αναβολή επενδύσεων για τους επιχειρηματίες, υψηλότερα δίδακτρα στους φοιτητές .

Το Brexit θα είναι όμως μεγαλύτερη σπαζοκεφαλιά για το 1,3 εκατομμύριο Βρετανούς πολίτες που ζουν σε άλλες ευρωπαϊκές, κυρίως στην Ισπανία (319.000), την Ιρλανδία (249.000), τη Γαλλία (171.000) ή τη Γερμανία(100.000).

Οι συνταξιούχοι θα δουν τα εισοδήματά τους να καταρρέουν εξαιτίας της ισχυρής υποτίμησης της στερλίνας, γεγονός που είναι πιθανόν να κλονίσει τις επενδύσεις τους σε ακίνητα στις χώρες διαμονής τους και φυσικά να επηρεάσει τις επιχειρήσεις στο χώρο του Real estate.

Στις επιχειρήσεις στον κρίσιμο τομέα της Υγείας θα υπάρχουν επίσης επιπτώσεις. Για παράδειγμα μέχρι σήμερα οι Βρετανοί πολίτες, είχαν κάλυψη από το εθνικό σύστημα υγείας της χώρας διαμονής τους, στην Γαλλία για παράδειγμα, με την κάλυψη του βρετανικού συστήματος  βάσει διμερούς συμφωνίας. Είναι πιθανόν ότι στο εξής θα απαιτείται άδεια εργασίας για τους ενεργούς Βρετανούς πολίτες.

Τέλος με την αποχώρηση της Μ Βρετανίας από την Ε.Ε. τα υπόλοιπα κράτη-μέλη θα κλιθούν να καλύψουν την ετήσια «τρύπα» από 4 έως και 7 δις ευρώ στον ετήσιο προϋπολογισμό της Ε.Ε., που μέχρι τώρα κάλυπτε η Βρετανία.

Όλα βέβαια τα παραπάνω υπό την αίρεση της συμφωνίας που θα συνοδεύει την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. Συμφωνία που όπως είναι φυσικό θα επιχειρηθεί και από τις δύο πλευρές να αμβλύνει τις όποιες επιπτώσεις.