Θερμοπύλες: Η άλλη ανάγνωση

Δημοσιεύτηκε: Σάββατο, 28 Σεπτεμβρίου 2019 08:31 Θερμοπύλες: Η άλλη ανάγνωση

Υπάρχουν ιστορικοί που θεωρούν ότι ο Ηρόδοτος που μας μετέφερε την περίφημη μάχη των 300 στις Θερμοπύλες, δεν κατέγραψε την αλήθεια αλλά έκανε προπαγάνδα υπέρ των Λακεδαιμονίων. Καταλογίζουν επιτελικά λάθη στον Λεωνίδα και μικροψυχία απέναντι στους υπόλοιπους Έλληνες που εθελοντικά παρέμειναν και πέθαναν στα στενά των Θερμοπυλών.

Ας ρίξουμε σήμερα μια ματιά σ’ αυτό που ονομάζεται άλλη ανάγνωση της ιστορίας, η οποία πολλές φορές αποτολμά να ανατρέψει ακόμα και τα πιο στέρεα θέσφατα της ιστορικής μας γνώσης. Ξέρετε ότι υπήρξε μια ολόκληρη σειρά από Έλληνες και ξένους ιστορικούς που διαφώνησαν ανοικτά με την ηρωοποίηση του Λεωνίδα και των τριακοσίων Λακεδαιμονίων του στη μάχη των Θερμοπυλών; Όχι μόνο υπήρξαν, αλλά διέθεταν και κάμποσα αξιοπρόσεκτα επιχειρήματα στην φαρέτρα τους. Έχουμε και λέμε:

Κατά την αιρετική άποψη της ιστορίας, ο τεράστιος άθλος των Σπαρτιατών στο στενό των Θερμοπυλών, δεν ήταν τίποτα άλλο από μια προπαγανδιστική απόδοση των γεγονότων από τον φιλοσπαρτιάτη Ηρόδοτο. Πράγματι, η μοναδική πηγή για κείνη τη μάχη ήταν ο επιλεγόμενος πατέρας της ιστορίας, ο οποίος συνέγραψε το πόνημα του μέσα στον Πελοποννησιακό πόλεμο, δηλαδή πενήντα περίπου χρόνια μετά τις Θερμοπύλες. Ο Ηρόδοτος όμως είχε δηλωμένη προδιάθεση υπέρ του Σπαρτιατικού στρατοπέδου στον φρικτό αυτόν ελληνικό εμφύλιο.

Τον κατηγορούν λοιπόν ότι περιέγραψε την ιστορία προσαρμοσμένη 100% στα μέτρα των Σπαρτιατών. Γιατί; Διότι ήθελε να τους παρουσιάσει ως ανίκητους και αλάνθαστους, σχεδόν ημίθεους, προεξοφλώντας έτσι τη νίκη τους και στον Πελοποννησιακό πόλεμο που διεξαγόταν τότε. Στα πλαίσια αυτά, λένε οι επικριτές του Ηρόδοτου, ελαχιστοποίησε ή και έσβησε εντελώς τη θυσία των υπολοίπων Ελλήνων που έπεσαν στις Θερμοπύλες, δηλαδή των Θεσπιέων, των Φωκέων και των Εώων Λοκρών, οι οποίοι μάλιστα παρέμειναν στο πεδίο της μάχης οικειοθελώς και όχι υπακούοντας σε διαταγές, από μόνοι τους και όχι «τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι».

Το δεύτερο για το οποίο κατηγορούν τον Ηρόδοτο είναι ότι εφηύρε την προδοσία του Εφιάλτη για να αποδείξει ότι οι Σπαρτιάτες μπορούσαν να νικηθούν μόνο με προδοσία και όχι στο πεδίο της μάχης. Μια δεύτερη εκδοχή είναι ότι το ‘κανε για να καλύψει τη στρατιωτική ανεπάρκεια του αρχιστράτηγου Λεωνίδα, ο οποίος υποτίμησε την πιθανότητα υπερκερασμού και περικύκλωσης των Ελλήνων μέσω της Ανοπαίας οδού. Το μονοπάτι αυτό ήταν πασίγνωστο στους ντόπιους και είχε ξαναχρησιμοποιηθεί πολλές φορές για να παρακαμφθούν οι Θερμοπύλες.

Εξάλλου -γράφουν- το στρατόπεδο των πολυάριθμων Περσών, έφτανε μέχρι την είσοδο του φάραγγα της Τραχίνας, που ήταν η είσοδος του μονοπατιού που παρέκαμπτε τα στενά. Πόσο δύσκολο ήταν να ανακαλύψουν μόνοι τους οι ανιχνευτές τους ή να βρουν κάποιον ντόπιο που θα τους μαρτυρούσε το μυστικό; Πράγματι, υπήρχε ο Κτησίας, ένας έλληνας γιατρός που ακολουθούσε τους Πέρσες, ο οποίος έγραψε τα γεγονότα από την άλλη πλευρά, δίχως να αναφέρει ποτέ το όνομα του Εφιάλτη. Ο Κτησίας υποστήριξε ότι τα Περσικά στρατεύματα οδηγήθηκαν στην Ανοπαία οδό από δύο ευγενείς Τραχίνιους, τον Τιμαφέρνη και τον Καλιάδα.

Κατά τους επικριτές του Ηρόδοτου, ο Λεωνίδας αν και πολέμησε ηρωικά στα στενά, αποδείχτηκε λειψός επιτελικός αφού αψήφησε εγκληματικά την πιθανότητα να περάσουν οι Πέρσες πίσω του από τα βουνά, θεωρώντας ανοήτως ότι κανένας δεν θα τους αποκαλύψει την ύπαρξη του περάσματος. Επίσης λένε ότι ενώ διέθετε πολλές εφεδρείες, τις άφησε αχρησιμοποίητες χωρίς να δημιουργήσει άμυνα σε βάθος μέσα στα απρόσιτα αυτά βουνά όπου θα ήταν εύκολο να αποκρουστούν οι εισβολείς. Οι 1000 Φωκιείς που είχε στείλει εκεί, αποδείχθηκαν ανεπαρκείς εκ’ του αποτελέσματος. Τέλος καταλογίζουν στον Ηρόδοτο ότι ενώ ανέφερε ονομαστικά ακόμα και τους πιο απλούς Σπαρτιάτες πολεμιστές, δεν έγραψε ούτε καν τα ονόματα των στρατηγών των Θεσπιέων, των Φωκέων και των Λοκρών που αποφάσισαν μόνοι τους να παραμείνουν μετά την περικύκλωση του ελληνικού στρατεύματος.

Επισημαίνουν ότι ο Λεωνίδας δεν μπορούσε να υποχωρήσει διότι είχε τέτοιες διαταγές και αυτό θα σήμαινε ατίμωση, ενώ αντίθετα όλοι οι άλλοι το αποφάσισαν μόνοι τους με μοναδικό κίνητρο τον πατριωτισμό τους.

Εν’ ολίγοις, κατηγορούν τον Ηρόδοτο ότι έφτιαξε μια ιστορία στην υπηρεσία του στρατοπέδου που ο ίδιος υποστήριζε στον Πελοποννησιακό πόλεμο και όχι στην υπηρεσία της αλήθειας. Αυτά δεν τα λένε μόνο σύγχρονοι ιστορικοί, αλλά ο ίδιος ο Πλούταρχος, που επιτίθεται δριμύτατα στον πατέρα της ιστορίας με μια ειδική πραγματεία που ονόμασε «περί της Ηροδότου κακοηθείας». Βέβαια, όπως ήταν αναμενόμενο, αμφισβητήθηκε και η γνησιότητα αυτού του έργου του Πλούταρχου, καθώς κάποιοι το απέδωσαν σ’ έναν πλαστογράφο του, τον οποίον οι μετέπειτα ιστορικοί ονόμασαν Ψευτοπλούταρχο. Άντε να βγάλεις άκρη…

Διαβάστε εδώ κι άλλες ιστορίες με την υπογραφή του Δημήτρη Καμπουράκη, στη στήλη Μία σταγόνα ιστορία.

Προσαρμοσμένη αναζήτηση