Γράφει η Αρχαιολόγος- Ιστορικός Τέχνης, Έφη Παπαευθυμίου...

Η εγκυρότερη θεραπαινίδα της Ιστορίας για «άλλες αναγνώσεις» είναι η Αρχαιολογική Επιστήμη

Σχετικά με ανάρτηση που είδε το φως της δημοσιότητας και αφορά στα γεγονότα και τα πρόσωπα της Μάχης των Θερμοπυλών, επισημαίνουμε τα παρακάτω:

1. Ο Ηρόδοτος δεν είναι η μόνη πηγή για τα γεγονότα της Μάχης των Θερμοπυλών, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα. Έγραψε και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης με ελάχιστες αποκλίσεις από τα γραφόμενα του Ηροδότου, κυρίως στο θέμα του αριθμού των στρατών, γεγονός που έχει απασχολήσει την ιστορική έρευνα (Bury & Meiggs, 1981). Ωστόσο, νεότεροι ερευνητές, ενώ αρχικά είχαν αμφισβητήσει τα νούμερα που παραθέτει ο Ηρόδοτος, τελικά στοιχίζονται με τις αναφορές του.

2. Ερευνητές  όπως ο J. Kraft από άλλο επιστημονικό πεδίο,  που ασχολήθηκαν με τις γεωμορφολογικές μεταβολές στην περιοχή, επισημαίνουν την ακρίβεια των περιγραφών και των στοιχείων που παραθέτει ο Ηρόδοτος, αναφορικά με το πλάτος της διάβασης στο στενότερο σημείο, την ύπαρξη ελών, την αμυντική στρατηγική αξιοποίησης των Στενών και του Φωκικού τείχους.

3. Ο αρχαιολόγος  Σπύρος Μαρινάτος που ανέσκαψε την περιοχή το 1939, ακολούθησε επακριβώς τον Ηρόδοτο και τον βρήκε «έγκυρο», αφού  έφερε στο φως τις αιχμές των βελών των Περσών, ακριβώς όπως είχε περιγράψει την τελική φάση της Μάχης ο Ηρόδοτος, και αποφασίζοντας να σκάψει  στις υπώρειες του λόφου του Κολωνού και όχι στην κορυφή του λόφου ή κάπου αλλού. Πρόκειται για τις εκατοντάδες αιχμές βελών που βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και «έκαναν τον ήλιο να σκοτεινιάσει», όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος.

4. Τα σχετικά με τον Εφιάλτη, την επικήρυξή του από τους Αμφικτίονες, τα ονόματα των Σπαρτιατών, τιμητικές επιγραφές και ψηφίσματα που αναφέρει ο Ηρόδοτος ότι έγιναν, ασφαλώς και θα έρχονταν στο φως, αν είχε ανασκαφεί ο ευρύτερος αρχαιολογικός χώρος, συμπεριλαμβανομένης της σαφέστατα καθορισμένης περιοχής της Αμφικτιονίας. Ο Μαρινάτος παρόλο που προσπάθησε να βρει τις επιγραφές, τον πέτρινο λέοντα που στήθηκε πάνω στον τύμβο και άλλα σημαντικότατα αρχαιολογικά ευρήματα, δεν πρόλαβε. Οι ανασκαφές του διακόπηκαν τότε από την κήρυξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ από την αρχή αντιμετώπιζε πρόβλημα οικονομικής βιωσιμότητας της ανασκαφής, το οποίο έλυσε η Αμερικανίδα ελληνολάτρης, αείμνηστη Ελίζαμπεθ Χαντ.

5. Τα περί «κακοήθειας του Ηροδότου» για τη συγκεκριμένη Μάχη των Θερμοπυλών, που φέρεται να θίγει ο Πλούταρχος, αφορούν μόνο το θέμα του «μηδισμού» των Θηβαίων, ότι δηλαδή οι Θηβαίοι επέλεξαν να μην πολεμήσουν μέχρι τέλους και παραδόθηκαν στους Πέρσες και όχι άλλα περιστατικά ή πρόσωπα της Μάχης.

6. Όσοι έμειναν, δεν έμειναν επειδή «υπάκουσαν» σαν υποτελείς ή επειδή «τους διέταξαν». Η επιγραφή του Σιμωνίδη γράφει: «ΠΕΙΘΟΜΕΝΟΙ», του ρήματος «πείθομαι» που σημαίνει αποφασίζω να ενεργήσω με έναν τρόπο, επειδή πείστηκα με επιχειρήματα σε έναν διάλογο εξωτερικό, αλλά και εσωτερικό με τις αξίες μου.

Μετατρέποντας την κρίση σε ευκαιρία, θα λέγαμε ότι είναι απολύτως αναγκαίο να  ξεκινήσει νέα ανασκαφή στην περιοχή των Θερμοπυλών, με συνεργασία των ελληνικών και ξένων Πανεπιστημίων και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, όπως γίνεται ήδη στους Δελφούς.

Να διδαχθούμε από τις καλές πρακτικές των άλλων και να τις υιοθετήσουμε.

Μόνο η αρχαιολογική σκαπάνη και η μελέτη των ευρημάτων της με τις αρχές και τη μεθοδολογία της Επιστήμης της Αρχαιολογίας, μπορεί να επιτρέψει έγκυρες αναθεωρήσεις και «άλλες αναγνώσεις» της Ιστορίας, έτσι όπως την παραδίδουν οι πηγές.

Παγκόσμια Ημέρα Τουρισμού προχθες, βρίσκει τη Λαμία στο σημείο Μηδέν 0 του κύκλου τουριστικής ανάπτυξης, με τις Θερμοπύλες καθημαγμένες, μη επισκέψιμες, μη αξιοποιημένες με ένα Κέντρο Ιστορικής Ενημέρωσης, του οποίου το λογισμικό είναι ήδη ξεπερασμένο. Αν και  27.000 τουρίστες επισκέφθηκαν το 2018 την περιοχή και για αρκετούς ήταν όνειρο ζωής, αναρρωτιέται κανείς τι εμπειρία αποκόμισαν;

Άμεση ανάγκη να  αναδειχθεί ο αρχαιολογικός χώρος των Θερμοπυλών, να είναι επισκέψιμα: το πεδίο της Μάχης,  το Φωκικό τείχος, ο λόφος Κολωνού.  Το Φωκικό τείχος, μνημείο παγκόσμιας σημασίας και τεράστιας ιστορικής αξίας, τον Ιούνιο δεν είχε καθαριστεί καν από τα ξερόχορτα τα οποία το είχαν πνίξει, για να μην μιλήσουμε για τον χώρο της Αμφικτιονίας που τα τελευταία δύο χρόνια είναι μη προσβάσιμος, ακόμη και από αγριοκάτσικα.