Ερευνά νέες μεθόδους για την αποφυγή της τύφλωσης σε άτομα με διαβήτη...

Δυστυχώς είναι ο κανόνας πλέον τα καλά μυαλά αυτής της χώρας να φεύγουν στο εξωτερικό. Ωστόσο είναι ιδιαίτερη η χαρά μας όταν άνθρωποι του τόπου μας διακρίνονται για το έργο τους, όπου κι αν βρίσκονται.

Η Ευαγγελία Κοτσιλίτη αποφοίτησε από το 3ο Ενιαίο Λύκειο Λαμίας το 2004 και ξεκίνησε τις σπουδές της στο τμήμα Πληροφορικής με Εφαρμογές στην Βιοϊατρική του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Λαμία),  με υποτροφία από το  Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ) έχοντας συγκεντρώσει τον υψηλότερο βαθμό εισαγωγής στη σχολή. Αποφοίτησε με Άριστα το 2010, και στη συνέχεια παρακολούθησε το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών «Τεχνολογίες Πληροφορικής στην Ιατρική και τη Βιολογία» του Τμήματος Πληροφορικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), το οποίο ολοκλήρωσε το 2013. Από το Μάρτιο του 2014, συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Ερευνητικό Πρόγραμμα REVAMMAD (REtinal Vascular Modelling, Measurement and Diagnosis), το οποίο στοχεύει στην έγκαιρη πρόγνωση και διάγνωση ασθενειών που μαστίζουν την Ευρώπη όπως για παράδειγμα ο διαβήτης, η υπέρταση και τα καρδιαγγειακά νοσήματα, με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών.

Κατά πάσα πιθανότητα, όλοι έχουμε γνωρίσει ανθρώπους που ζουν με διαβήτη. Πρόκειται για μία χρόνια παθολογική κατάσταση με υψηλά ποσοστά εμφάνισης σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Τα άτομα που έχουν διαγνωσθεί με διαβήτη, είναι αναγκαίο να διατηρούν τη γλυκόζη όσο το δυνατόν πιο κοντά στα επιθυμητά επίπεδα προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος επιβλαβών επιπτώσεων. Ανάμεσα στις επιβλαβείς επιπτώσεις του διαβήτη, συγκαταλέγονται ο αυξημένος κίνδυνος εγκεφαλικών και καρδιαγγειακών επεισοδίων καθώς και επιπλοκές στα νεφρά και τα μάτια.

Σε μία από αυτές τις επιπλοκές του διαβήτη εστιάζει το ερευνητικό έργο της συμπολίτισσάς μας Ευαγγελίας Κοτσιλίτη, η οποία συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό Ερευνητικό Πρόγραμμα REVAMMAD (REtinalVascularModelling, MeasurementandDiagnosis) και διερευνά νέες μεθόδους για την έγκαιρη διάγνωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας.

Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (ΔΑ) είναι μία επιπλοκή του διαβήτη που προκαλεί αλλοιώσεις στα αγγεία του αμφιβληστροειδή , και η οποία, αν δεν διαγνωσθεί και αντιμετωπισθεί εγκαίρως, μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση. Υπολογίζεται ότι όλα τα άτομα με διαβήτη Τύπου 1 και περίπου το 60% των ατόμων με διαβήτη Τύπου 2 θα έχουν αναπτύξει σε κάποιο βαθμό ΔΑ, 20 χρόνια μετά από τη διάγνωση του διαβήτη.

Εικόνα 1: Απεικόνιση του αμφιβληστροειδή. Πρόκειται για τη λεπτή μεμβράνη που επικαλύπτει το πίσω μέρος του ματιού και συμβάλλει στο σχηματισμό εικόνας. Στην περίπτωση της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, παρατηρούνται διάφορες αλλοιώσεις στον αμφιβληστροειδή ανάλογα με το στάδιο εξέλιξης της επιπλοκής. Στην αρχή παρατηρούνται αιμορραγίες και εκκρίσεις λιποπρωτεϊνών οι οποίες στη συνέχεια συνοδεύονται από αλλοιώσεις στη δομή των αγγείων. Εν τέλει, σχηματίζονται νέα μη υγιή αγγεία τα οποία μπορούν να προκαλέσουν σημαντική απώλεια της όρασης και να οδηγήσουν στην τύφλωση.

«Ο εντοπισμός της ΔΑ δεν είναι εύκολη υπόθεση, ιδίως λόγω των μεγάλων οικονομικών προεκτάσεων», αναφέρει η Ευαγγελία. «Η ΔΑ έχει μία ιδιάζουσα φυσική εξέλιξη. Κατά τα αρχικά στάδια συνήθως παραμένει ασυμπτωματική, και μόνο όταν φτάσει σε προχωρημένο στάδιο προκαλεί προβλήματα όρασης στους ασθενείς. Στο στάδιο αυτό όμως έχουν ήδη συντελεστεί αλλοιώσεις οι οποίες είναι μη αναστρέψιμες και οι θεραπείες συχνά μη αποτελεσματικές για την αποκατάσταση της όρασης. Απεναντίας, οι θεραπείες είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στην διατήρηση της όρασης όταν εφαρμοστούν εγκαίρως και προτού η ΔΑ καταστεί επιζήμια για την όραση». Και συνεχίζει: «Εξαιτίας λοιπόν της λανθάνουσας φύσης της ΔΑ κατά τα πρώιμα στάδια, απαιτούνται τακτικοί οφθαλμολογικοί έλεγχοι για τον έγκαιρο εντοπισμό της, οι οποίοι σε κάποιες χώρες επιβαρύνουν τους κρατικούς πόρους για την υγεία, ενώ σε άλλες, τους ίδιους τους ασθενείς. Και στις δύο περιπτώσεις ωστόσο, υπάρχουν σημαντικοί περιορισμοί. Σε επίπεδο χωρών, συνήθως εφαρμόζεται ένα ενιαίο χρονικό διάστημα μεταξύ οφθαλμολογικών ελέγχων για όλους τους ασθενείς, το οποίο κάποιοι υποστηρίζουν ότι δεν αποτελεί βέλτιστη αξιοποίηση των κρατικών πόρων δεδομένου ότι κάποιοι ασθενείς μπορεί να χρήζουν πιο άμεσης παρακολούθησης σε σχέση με άλλους. Επίσης, ο ολοένα και αυξανόμενος αριθμός των ατόμων με διαβήτη θέτει σημαντικές προκλήσεις σε επίπεδο χωρών, ενώ σε επίπεδο ασθενών, δεν είναι πάντοτε εξασφαλισμένη η οικονομική δυνατότητα για την πραγματοποίηση των εν λόγω εξετάσεων.»

Εικόνα 2: Ο οφθαλμολογικός έλεγχος πραγματοποιείται μη επεμβατικά με την λήψη ψηφιακών εικόνων του αμφιβληστροειδή από κάμερες βυθού. Στην αριστερή εικόνα απεικονίζεται ένας φυσιολογικός αμφιβληστροειδής, ενώ στη δεξιά απεικονίζεται ένας αμφιβληστροειδής με προχωρημένη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια. Παρατηρούμε πολλαπλές αιμορραγίες, εκκρίσεις λιποπρωτεϊνών, ισχαιμία και νέα μη υγιή αγγεία στον οπτικό δίσκο.

«Μέσα από την έρευνά μας, κατασκευάσαμε ένα μαθηματικό μοντέλο το οποίο χρησιμοποιεί τα κλινικά δεδομένα του εκάστοτε ασθενή με διαβήτη, όπως η χρονική διάρκεια του διαβήτη, η ηλικία του ασθενή, μετρήσεις γλυκόζης, πίεσης και κρεατινίνης, και εξάγει την πιθανότητα ο εν λόγω ασθενής να έχει αναπτύξει ΔΑ. Το μοντέλο λειτουργεί με αρκετή επιτυχία και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ούτως ώστε να γίνει μία στοχευμένη εκτίμηση κινδύνου της ΔΑ ανά ασθενή. Οι ασθενείς τους οποίους το μοντέλο κατατάσσει ως υψηλού κινδύνου για ΔΑ, χρήζουν άμεσου οφθαλμολογικού ελέγχου, ενώ οι ασθενείς χαμηλού κινδύνου, μπορούν να επανελέγχονται ως προς τον κίνδυνο εμφάνισης της ΔΑ έπειτα από 1 χρόνο. Κατά αυτό τον τρόπο μπορούμε να διασφαλίσουμε την καλή υγεία των ματιών των ατόμων με διαβήτη μέσα από τον συστηματικό οφθαλμολογικό έλεγχο σε εύλογα και ατομικά-προσδιοριζόμενα χρονικά διαστήματα, κάνοντας παράλληλα βέλτιστη αξιοποίηση των ατομικών και κρατικών πόρων..», είπε στο LamiaReport η νεαρή ερευνήτρια.

Η Ευαγγελία Κοτσιλίτη συνεχίζει την έρευνά της διερευνώντας επιπλέον παράγοντες που μπορούν να ενισχύσουν την διαγνωστική αξία του μοντέλου πρόβλεψης της ΔΑ. Ευχόμαστε να πετύχει όλους τους στόχους της, καθώς επίσης και καλή επιτυχία στα μελλοντικά της βήματα.