Γράφει ο Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος Βασίλης Αθ. Παπαευθυμίου.

Τι είναι το μελάνωμα

Το μελάνωμα αποτελεί τη σοβαρότερη μορφή καρκίνου του δέρματος. Εντοπίζεται στα μελανινοκύτταρα, τα κύτταρα του σώματος που παράγουν τη χρωστική μελανίνη. Το μελάνωμα είναι λιγότερο πιθανό να εμφανιστεί από ό,τι άλλοι τύποι δερματικών καρκίνων (όπως τα βασικοκυτταρικά και ακανθοκυτταρικά καρκινώματα του δέρματος) όμως είναι δυνητικά πιο επικίνδυνο, καθώς μπορεί να εξαπλωθεί ή να δώσει μεταστάσεις.

Ποια είναι η συχνότητα του μελανώματος

Στην Αυστραλία, περίπου 75 ανά 100.000 άτομα αναπτύσσουν μελάνωμα κάθε χρόνο, αλλά υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις ανά τον κόσμο. Ο αριθμός των ατόμων που διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο στην Ευρώπη με μελάνωμα είναι περίπου 15 ανά 100.000, αριθμός ο οποίος διαρκώς αυξάνεται σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται περίπου 4-5 περιστατικά μελανώματος ανά 100.000 ανθρώπους ετησίως.

Πώς εμφανίζεται το μελάνωμα

Το μελάνωμα εμφανίζεται συνήθως ως ένας σπίλος (κοινώς ελιά) ο οποίος μεταβάλλεται σε σχήμα, χρώμα, όρια ή υφή και μεγαλώνει γρήγορα. Τη μεταβολή αυτή μπορεί να την παρατηρήσει ο ίδιος ο ασθενής, κάποιος συγγενής ή ο Δερματολόγος κατά τη διάρκεια μιας εξέτασης ρουτίνας. Αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος έχουν άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, κόκκινα ή ξανθά μαλλιά και εκείνοι που καίγονται εύκολα από τον ήλιο ή έχουν πολλαπλούς σπίλους.

Πότε είναι ύποπτος ένας σπίλος

Ο βασικός κανόνας που κάθε άνθρωπος πρέπει να γνωρίζει είναι ότι οποιαδήποτε βλάβη του δέρματος μεταβάλλεται σε χρώμα, σχήμα, υφή ή μέγεθος είναι ύποπτη για κακοήθεια. Μια εξέταση στο Δερματολόγο κρίνεται απαραίτητη σε τέτοιες περιπτώσεις.

Διάγνωση μελανώματος

Ο Δερματολόγος μπορεί να διακρίνει τους άτυπους από τους καλοήθεις σπίλους χάρη σε μία νέα μέθοδο, τη δερματοσκόπηση. Το δερματοσκόπιο είναι ένα νέο διαγνωστικό εργαλείο που μοιάζει με μεγεθυντικό φακό, και χάρη στο πολωμένο φως που διαθέτει, μεγεθύνει τις λεπτομέρειες του σπίλου, όχι μόνο στην επιφάνεια του δέρματος (στην επιδερμίδα), αλλά και βαθύτερα μέσα στο δέρμα (δηλαδή στο χόριο).

Η αφαίρεση του μελανώματος πραγματοποιείται συνήθως στο ιατρείο, χωρίς ο ασθενής να χρειαστεί νοσηλεία. Για τη διάγνωση του μελανώματος, αφαιρείται ολόκληρη η μελαγχρωματική βλάβη και επιπλέον τουλάχιστον 2 χιλιοστά υγιούς δέρματος γύρω από αυτή. Με αυτό τον τρόπο, ο παθολογοανατόμος έχει τη δυνατότητα να εξετάσει κάτω από το μικροσκόπιό του όλες τις στιβάδες του δέρματος βαθιά, μέχρι το υποδόριο λίπος. Η αφαίρεση της βλάβης, σε πρώιμα στάδια,  αποτελεί και τη θεραπεία, καθώς ο ασθενής δε θα χρειαστεί να ασχοληθεί ξανά με το συγκεκριμένο πρόβλημα για την υπόλοιπη ζωή του. Αντίθετα, η καθυστερημένη διάγνωση και αντιμετώπιση μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα, καθώς υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες το μελάνωμα να δώσει μεταστάσεις και σε άλλα όργανα.

Σημαντική η έγκαιρη διάγνωση

Ο λόγος για τον οποίο δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην έγκαιρη διάγνωση του μελανώματος είναι διότι, αφενός ο καρκίνος αυτός σε πρώιμα στάδια μπορεί να θεραπευθεί πλήρως και αφετέρου, διότι η διάγνωση είναι σχετικά εύκολη από το Δερματολόγο. Η δερματοσκόπηση  είναι μία νέα διαγνωστική  μέθοδος που έχει αυξήσει τη διαγνωστική ακρίβεια από το 70% στο 97% των περιπτώσεων.

Χαρτογράφηση σπίλων

Η χαρτογράφηση σπίλων αποτελεί την πιο αξιόπιστη μέθοδο καταγραφής των ύποπτων για κακοήθεια βλαβών του δέρματος. Μια ειδική κάμερα καταγράφει τους σπίλους (ελιές) που υπάρχουν διάσπαρτα στο σώμα και τους κατατάσσει σε ύποπτους, καλοήθεις ή κακοήθεις. Οι εικόνες αποθηκεύονται και χρησιμοποιούνται στην επανεξέταση των σπίλων, δίνοντας τη δυνατότητα να παρακολουθηθεί η εξέλιξη κάθε σπίλου με ακριβή σύγκριση της προηγούμενης με την πρόσφατη λήψη. Πρόκειται για ανώδυνη εξέταση, χωρίς ακτινοβολία και κατάλληλη για όλες τις ηλικίες.

Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη

Η πρόληψη στην περίπτωση του μελανώματος είναι σημαντική και συνιστάται η αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο και σε τεχνητές μορφές ακτινοβολίας (π.χ. solarium). Η χρήση  αντηλιακής προστασίας είναι πολύ σημαντική όχι μόνο κατά τους καλοκαιρινούς μήνες αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ιδίως σε άτομα που έχουν ανοιχτόχρωμο  δέρμα και εκτίθενται πολλές ώρες στον ήλιο.

Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια ο κόσμος είναι περισσότερο ενημερωμένος σχετικά με τις κακοήθειες του δέρματος και αυτό αποτελεί αισιόδοξο σημάδι, ιδίως για τις νεότερες γενιές. Παρόλ’ αυτά, υπάρχουν ακόμα πολλά περιθώρια βελτίωσης τόσο στο επίπεδο της πρόληψης όσο και στο επίπεδο της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας του μελανώματος.