Γράφει ο Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος Βασίλης Αθ. Παπαευθυμίου.

Τι είναι οι ακτινικές υπερκερατώσεις;

Είναι τραχείς περιοχές του δέρματος που εμφανίζονται σε ανθρώπους που έχουν εκτεθεί σε πολλή ηλιακή ακτινοβολία επί πολλές δεκαετίες. Πρόκειται για πολύ συχνό πρόβλημα σε άτομα που εργάζονται για αρκετά χρόνια σε υπαίθριους χώρους πχ σε αγρότες, κτηνοτρόφους ή οικοδόμους. Στη Μεγάλη Βρετανία, το 1/3 των ανδρών ηλικίας άνω των 70 ετών θα αναπτύξουν τουλάχιστον μία ακτινική υπερκεράτωση κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Θεωρούνται προκαρκινικές βλάβες του δέρματος, αφού υπάρχει 7% πιθανότητα να εξελιχθούν σε έναν τύπο καρκίνου του δέρματος που λέγεται ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του δέρματος.

Τι προκαλεί τις ακτινικές υπερκερατώσεις;

Προκαλούνται από την επαναλαμβανόμενη ηλιακή έκθεση, που συμβαίνει με την πάροδο των ετών, τόσο από την ηλιοθεραπεία το καλοκαίρι στην παραλία, όσο και από τη χρόνια καθημερινή έκθεση στον ήλιο, ακόμη και τους χειμερινούς μήνες στην ύπαιθρο ή στην πόλη. Παρουσιάζονται συνήθως στα ανοιχτόχρωμα άτομα, με κόκκινα ή ξανθά μαλλιά και μπλε ή καστανά μάτια, που καίγονται εύκολα στον ήλιο.

Ποια είναι τα συμπτώματα των ακτινικών υπερκερατώσεων;

Συνήθως είναι λίγες και ήπιες. Πολλές φορές δε γίνονται αντιληπτές από τους ασθενείς. Το προσβεβλημένο δέρμα δίνει την εντύπωση τραχύτητας και σκληρίας και λίγες μόνο μπορεί να γίνουν ελάχιστα ευαίσθητες στην ψηλάφηση. Μια μικρή μειοψηφία μπορεί να μετατραπούν σε κάποιο καρκίνο του δέρματος και η επίσκεψη στο Δερματολόγο είναι υποχρεωτική αν αρχίζουν να μεγαλώνουν, να ματώνουν ή να δείχνουν διαφορετικές.

Πώς εμφανίζονται οι ακτινικές υπερκερατώσεις;

Δε δείχνουν όλες τους ίδιες. Αρχικά είναι μικροσκοπικές και δύσκολο να τις δει ο ασθενής, αλλά νιώθει το δέρμα του «άγριο». Συνήθως ξεκινούν από μικρό μέγεθος και μεγαλώνουν αργά με τα χρόνια. Μερικές έχουν το χρώμα του δέρματος, ενώ άλλες είναι γκρι, ροζ, κόκκινες ή καφέ. Μπορεί να είναι επίπεδες και να παρουσιάζουν απολέπιση ή να είναι εξογκωμένες και σκληρές στην ψηλάφηση. Μερικές εξέχουν τόσο πολύ που μοιάζουν σαν ένα μικρό αγκάθι ή σαν ένα μικρό «κέρατο». Εμφανίζονται σε περιοχές που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην ηλιοφάνεια, για παράδειγμα τη μύτη, τα μάγουλα, το μέτωπο, τα αυτιά, το τριχωτό της κεφαλής (ιδίως στους φαλακρούς άνδρες), τους καρπούς και τους πήχεις. Το παρακείμενο δέρμα είναι συνήθως φωτογηρασμένο – με στίγματα, φακές και ρυτίδες.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Ο Δερματολόγος μπορεί να τις αναγνωρίσει με την κλινική εξέταση. Αν υπάρχει υποψία για αρχόμενο καρκίνο του δέρματος, η περιοχή πρέπει να αφαιρεθεί χειρουργικά υπό τοπική αναισθησία και να ακολουθήσει εξέταση της βιοψίας στο εργαστήριο.

Μπορούν οι ακτινικές υπερκερατώσεις να θεραπευτούν;

Ναι, αλλά νέες μπορεί να εμφανιστούν αργότερα στο ίδιο ή σε άλλο σημείο του σώματος. Αποδοτικές θεραπευτικές επιλογές είναι οι εξής:

• Κρυοθεραπεία, δηλαδή ψύξη με υγρό άζωτο. Είναι η συνηθέστερη αντιμετώπιση και ο πιο φιλικός χειρισμός, αφού δεν απαιτείται ένεση τοπικού αναισθητικού και είναι μέτρια επώδυνη τεχνική. Οι βλάβες συχνότερα φεύγουν χωρίς να αφήσουν ουλή.

• Αφαίρεση υπό τοπικό αναισθητικό. Μπορεί να γίνει αφαίρεση με laser ή με ειδικό ξέστρο ή χειρουργική αφαίρεση με τομή και ράμμα.

• Άλλες τεχνικές: δυνατές κρέμες μπορεί να χρησιμοποιηθούν τοπικά, αν το δέρμα είναι καλυμμένο με πολλές ακτινικές υπερκερατώσεις. Αυτή η διαδικασία μπορεί να κάνει τις προσβεβλημένες περιοχές ερυθρές και επώδυνες πριν να θεραπευθούν.

Πρόληψη-μέτρα προστασίας από τον ήλιο

• Προστασία από τον ήλιο από τις 11πμ ως τις 4μμ.

• Χρήση αντηλιακού (με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 30, που να μπλοκάρει τόσο τη UVA όσο και τη UVB ακτινοβολία) 20-30 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο και ανανέωση κάθε 2-3 ώρες.

• Κατάλληλα ρούχα (πχ μακρυμάνικες μπλούζες, μακρυμάνικα πουκάμισα, μακριά παντελόνια), καπέλο με φαρδύ ή πλατύγυρο γείσο, γυαλιά ηλίου.

• Ευλαβική προστασία των παιδιών από τον ήλιο (απαγορεύονται τα ηλιακά εγκαύματα ως την ηλικία των 18).

Συμπέρασμα

Η σωστή συμπεριφορά απέναντι στον ήλιο είναι προϋπόθεση για την προστασία από την καρκινογένεση και την πρόωρη γήρανση του δέρματος.