Ημέρα τρομερότητας. Το τραγικό μεγαλείο της, προκαλεί δέος...

Της Λίλης Τσώνη.

Ας θυμηθούμε, ότι Πιετά (Ιταλικά: Pietà), σημαίνει θλίψη και αποτυπώνει τον ανθρώπινο πόνο της ψυχής της Μητέρας μπροστά στον  πόνο και τον θάνατο του σώματος του Παιδιού της. Θέμα της είναι η Παναγία με το Χριστό ακουμπισμένο στα γόνατά  της. Η Πιετά αποτυπώθηκε μέσα από τη Γλυπτική και τη Ζωγραφική, και εμφανίσθηκε στην Ιταλική Αναγέννηση.

Ωστόσο, η αρχική ιδέα, στα Γερμανικά Vesperbild, είχε ήδη προηγηθεί και της Ιταλικής Πιετά. Αποδίδεται στη Γερμανία του 14ου αιώνα, όπου εμφανίσθηκε και ξεκίνησε. Σε μία Πιετά, μέσα από το Θείο Πάθος τονίζεται και αναδεικνύεται περισσότερο το ανθρώπινο στοιχείο και η  σχέση του Ιησού με τη μητέρα του.

Το Θείο πάθος μέσα από μία Πιετά, δια χειρός Βαν Γκογκ. Μία Pietà διαφορετική, αλλά με αποτυπωμένο τον ίδιο πόνο… (Ο Βαν Γκογκ βάσισε το συγκεκριμένο έργο του στη λιθογραφία Pietà, του Eugène Delacroix (1850), που βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη της Νορβηγίας. Με λίγα λόγια, πρόκειται για παραλλαγή στο πρωτότυπο έργο, από ένα αντίγραφο. Ο Van Gogh δανείστηκε το θέμα της Παναγίας που θρηνεί τον νεκρό Χριστό, και τη σύνθεση, αλλά ο πίνακας προήλθε από ένα μικρό ατύχημα. Η λιθογραφία του Ντελακρουά είχε πέσει σε λίγο λάδι και μπογιά. Ο Βαν Γκογκ είχε πει ότι είχε στεναχωρηθεί πάρα πολύ γι’ αυτό. Τότε, άρχισε να ζωγραφίζει και δήλωνε «Θα το δείτε μια μέρα!» Και έτσι έγινε. Δημιούργησε τη δική του Pietà, βάζοντας το δικό του χρώμα και την προσωπική του υπογραφή. Η λιθογραφία σώθηκε, και συμπληρώθηκε με έναν… λεκέ.

Το Ιmago Pietatis, είναι μια εικαστική ιδέα παρόμοια με εκείνη της Πιετά, που την πλησιάζει μεν, αλλά όχι απόλυτα, και στην οποία μέσα από το Θείο Πάθος τονίζεται, κυρίως, το συμβολικό στοιχείο του. Πρόκειται για τέχνη του Ώψιμου Μεσαίωνα και αναπαριστούσε τον Ιησού ανήμπορο, ανασηκωμένο στον τόπο του μαρτυρίου του (ή στον Τάφο του), υποβασταζόμενο από άλλα πρόσωπα.

Σε ένα Ιmago Pietatis, η λυτρωτική σημασία του μαρτυρίου του Ιησού, συχνά, αποτυπώνεται μέσα από σύμβολα του Θείου Πάθους, όπως είναι ο Σταυρός του μαρτυρίου, που προστίθενται στη βασική εικόνα ή παράσταση.

(Λεξικό Θρησκευτικής Τέχνης της Οξφόρδης, Imago Pietatis: […] Εικόνα Οίκτου (Θλίψης), λατινικά. Εικόνα akra tapeinosis, ελληνικά. Schmerzensmann, γερμανικά […]

Ένα ιμπρεσσιονιστικό Imago pietatis, σε παστέλ αποχρώσεις...

Ξεχωρίζει το κάθετο κομμάτι του ξύλινου Σταυρού. Συμβολικό στοιχείο... Σε σφουμάτο. (Ιταλικά: sfumato, "σαν καπνός που διαλύεται"...), Η φόρμα αποδίδεται με λεπτές τονικές διαβαθμίσεις, χωρίς έντονα ή σαφή περιγράμματα.

Η πιο ταιριαστή, ίσως, τεχνική για να αποδοθεί κάτι που κινείται ανάμεσα στο θεατό και το αθέατο. Στο γήινο και το επουράνιο. Στο ανθρώπινο και το Θείο.

Το σφουμάτο, αγαπημένη τεχνική του Λεονάρντο, είναι ολοφάνερο ότι επηρέασε και τον αγαπημένο φίλο και σύγχρονο εικαστικό, Κίμωνα Κολοκυθά, την εποχή που σπούδαζε στη Ρώμη… Έγινε και δική του αγαπημένη τεχνική.

Μια ακόμη εικαστική απόδοση του Θείου Πάθους. Η μορφή του Εσταυρωμένου, σκαλισμένη παραδοσιακά στο χέρι με περίσσιο μεράκι, σε φίνο ξύλο σφένδαμου...

Λ.Τ.