Γράφει η Λογοθεραπεύτρια Κατερίνα Αρ. Τσούμα.
(*οθόνη, εννοούμε οποιαδήποτε συσκευή παράγει περιεχόμενο μέσω οθόνης όπως η τηλεόραση, το κινητό τηλέφωνο, ο υπολογιστής, το τάμπλετ κτλ.)
Από ποια ηλικία νομίζετε ότι εκτίθεται ένα βρέφος σε οθόνη; Πολύ μικρότερο από ότι θα νομίζατε! Σύμφωνα με μελέτη που παρουσιάστηκε, τον Απρίλιο του 2015 στο ετήσιο παιδιατρικό συνέδριο της Παιδιατρικής Ακαδημαϊκής Κοινότητας (Pediatric Academic Society), στο Σαν Ντιέγκο, ΗΠΑ έδειξε ότι από την ηλικία των 6 μηνών τα βρέφη εκτίθενται σε συσκευές αναπαραγωγής πολυμέσων. Επίσης μέχρι τον πρώτο χρόνο, τουλάχιστον 1 στα 7 παιδιά χρησιμοποιεί συσκευές αναπαραγωγής πολυμέσων μέχρι και 1 ώρα την ημέρα. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, ο χρόνος που περνούν μπροστά σε οθόνες κινητών, τάμπλετ και υπολογιστών αυξάνεται.
Η Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά τα παιδιά κάτω των 2 ετών να μην εκτίθενται καθόλου σε οθόνες. Λένε ότι καθώς η ανάπτυξη του παιδικού εγκεφάλου είναι ραγδαία σε αυτά τα πρώτα χρόνια, τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα από τη συναναστροφή με ανθρώπους και όχι με οθόνες κάθε είδους. Αυτή η σύσταση φαίνεται να είναι ευρέως γνωστή, αλλά φαίνεται αδύνατον να ακολουθήσεις αυτή την οδηγία όταν τα μωρά ενδιαφέρονται τόσο πολύ για οτιδήποτε έχει οθόνη.
Μπορεί ένα παιδί να μάθει από μια οθόνη;
Για μένα η απάντηση είναι όχι, με έκπληξη ανακάλυψα ότι σύμφωνα με έρευνες είναι δυνατό να μάθεις από την τηλεόραση και το τάμπλετ – αλλά χρειάζεται ο διπλάσιος χρόνος, από ότι αν μάθαινε κάτι από ένα άλλο άτομο στον πραγματικό κόσμο.
Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν αρκετά μέσω της μίμησης. Έτσι, ένα τρόπος για να δούμε εάν ένα μικρό παιδί μαθαίνει είναι να δούμε αν μπορεί να μιμηθεί πράξεις τις οποίες έχει δεί. Στην έρευνα «Η μετάδοση της γνώσης μεταξύ δισδιάστατων 2D και τρισδιάστατων 3D πηγών κατά την βρεφική ηλικία: Θεωρία και πρακτική» η Rachel Barr ήθελε να διαπιστώσει τι θα θυμούνταν τα παιδιά εάν έβλεπαν μια δισδιάστατη απεικόνιση (είτε βλέποντας πρώτα τη δράση σε βιβλίο, είτε στην τηλεόραση είτε σε μία οθόνη αφής) σε σύγκριση με μια ομάδα που δεν θα έβλεπε καμία απεικόνιση. Διαπίστωσε ότι τα παιδιά τα οποία είχαν εκτεθεί σε μια δισδιάστατη απεικόνιση τα πήγαν καλύτερα από την ομάδα ελέγχου, δείχνοντας ότι τα βρέφη μπορούν να μάθουν από τα βιβλία, την τηλεόραση ή την οθόνη αφής.
Εντούτοις τα βρέφη που είδαν τη δισδιάστατη αναπαράσταση μιμήθηκαν 50% λιγότερες πράξεις από τα βρέφη που είχαν δεί ζωντανά, μια τρισδιάστατη αναπαράσταση: δηλαδή μια αναπαράσταση από ένα άτομο ζωντανά μπροστά τους. Αυτό δείχνει οτί παρόλο που τα παιδιά μπορούν να μάθουν από δισδιάστατες πληροφορίες (οθόνες και βιβλία), είναι πολύ πιο εύκολο να μάθουν από μια ζωντανή αναπαράσταση (Barr, 2013). Αυτό εξηγείται διότι είναι πιο δύσκολο για τα παιδιά να κατανοήσουν πώς τα σύμβολα που βλέπουν στα βιβλία ή στις οθόνες μεταφέρονται στον πραγματικό, τρισδιάστατο, κόσμο.
Άρα, εάν θέλετε να βοηθήσετε τα παιδιά σας να χρησιμοποιήσουν το χρόνο που περνάνε μπροστά από μια οθόνη σαν μια ευκαιρία για μάθηση, θα πρέπει να λάβετε υπόψη τα όσα αναφέρει η ερευνήτρια Lisa Guersey ως τα «3 Π»: Περιεχόμενο, Πλαίσιο, και το συγκεκριμένο Παιδί ( Guersey, 2012). Ας τα δούμε αναλυτικά παρακάτω.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η ποιότητα του προγράμματος της τηλεόρασης σχετίζεται με καλύτερες γλωσσικές επιδόσεις από τους θεατές του (Lerner and Barr, 2015). Αυτό που διαδραματίζεται κάθε φορά στην εκπομπή παίζει σημαντικό ρόλο και κάνει τη διαφορά στο τι θα αποκομίσει το παιδί από αυτή. Εάν μια εκπομπή είναι δύσκολη για το παιδί να την κατανοήσει επειδή το περιεχόμενο είναι περίπλοκο ή έχει πολύ γρήγορο ρυθμό, μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού να εστιάσει την προσοχή του και να κάνει επίλυση προβλημάτων (Common Sense Media, 2013).
Κάποιες εφαρμογές και τηλεοπτικές εκπομπές δημιουργήθηκαν με στόχο την εκπαίδευση των παιδιών. Αυτά τα προγράμματα συχνά έχουν μια συγκεκριμένη ύλη που βασίζεται σε έρευνα πάνω στην εκπαίδευση των παιδιών.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το “Sesame Street” ένα πρωτοπόρο τηλεοπτικό πρόγραμμα βασισμένο σε ερευνητικά δεδομένα που δείχνει το δρόμο στα υπόλοιπα τηλεοπτικά προγράμματα για παιδιά. Για να βρείτε και άλλα τέτοια τηλεοπτικά προγράμματα για παιδιά υπάρχει ο ιστότοπος: www.commonsensemedia.org (στα αγγλικά). Είναι μία εταιρεία που εξετάζει μια ευρεία ποικιλία εφαρμογών, τηλεοπτικών προγραμμάτων και ταινιών και λέει για ποια ηλικία είναι κατάλληλα και τα κατηγοριοποιεί βάση της ποιότητας και του περιεχομένου τους. Κάτι παρόμοιο δεν υπάρχει για τα ελληνικά δεδομένα μπορείτε όμως βλέποντας τι προτείνεται στα αγγλικά να βρείτε κάτι αντίστοιχο στα ελληνικά.
ΠΛΑΙΣΙΟ
Το τι συμβαίνει γύρω από το παιδί σας ενόσω βλέπει σε μια οθόνη παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Όπως και όταν ένα παιδί δεν περιμένουμε να μαθαίνει το ίδιο διαβάζοντας ένα βιβλίο μόνο του από ότι όταν διαβάζει μαζί με έναν ενήλικα, το ίδιο ισχύει και για την τηλεόραση και για τις οθόνες αφής. Τα παιδιά μπορούν να μάθουν περισσότερα από τα πολυμέσα, όταν υπάρχουν μαζί τους ενήλικες- φροντιστές που μπορούν να υποστηρίξουν τη μάθησή τους (Lerner και Barr,2015).
Πως μπορείτε να δημιουργήσετε ένα κατάλληλο πλαίσιο για τον χρόνο που περνούν μπροστά στη οθόνη τα παιδιά;
-
Προσπαθείτε να αλληλεπιδράσετε με το παιδί σας ενώ κοιτά την οθόνη, συζητήστε γι’ αυτό που βλέπει το παιδί και τι του τραβά το ενδιαφέρον.
-
Συσχετίστε τις πληροφορίες στην εφαρμογή/βιβλίο/εκπομπή/ταινία με τις προηγούμενες εμπειρίες και γνώσεις του παιδιού σας, π.χ. εάν το παιδί βλέπει ένα αεροπλάνο να πετάει στην οθόνη, μιλήστε για το αεροπλάνο που είδατε στο αεροδρόμιο ή για όταν είχατε πετάξει με αεροπλάνο.
-
Μεταφέρετε τις πληροφορίες που έχετε δεί στην οθόνη, στον πραγματικό κόσμο, π.χ. ένα το παιδί είδε κάποιον με ποδήλατο στην οθόνη, δείξτε ένα ποδήλατο που περνάει στο δρόμο και θυμίστε του τι είδε στην οθόνη.
-
Εάν είναι δυνατόν βάλτε δύο παιδιά να μοιράζονται το τάμπλετ και να χρησιμοποιούν μια εφαρμογή ταυτόχρονα.
Το συγκεκριμένο ΠΑΙΔΙ
Δεν υπάρχει ένα πρόγραμμα που να ταιριάζει σε όλα τα παιδιά. Συνυπολογίστε την ηλικία του παιδιού, τα ενδιαφέροντά του, τις ικανότητες και τις δυνατότητές του. Είναι πολύ σημαντικό να βάλετε όρια στο χρόνο που περνάει το παιδί μπροστά στην οθόνη σε αναλογία με τις υπόλοιπες ασχολίες του κατά τη διάρκεια της ημέρας. Φροντίστε να του παρέχετε αρκετές ευκαιρίες για κινητικές δραστηριότητες, για ξεκούραση και για αλληλεπίδραση με συνομηλίκους του χωρίς να χρησιμοποιεί σε αυτές κάποια συσκευή με οθόνη.
Παρόλο που οι έρευνες δείχνουν ότι το παιδί μπορεί να μάθει μέσω της οθόνης, αυτό δεν σημαίνει ότι οι οθόνες είναι απαραίτητες για να αποκτήσει το παιδί γνώσεις. Τα παιδιά μαθαίνουν περισσότερο όταν μπορούν να εξερευνήσουν τον αληθινό κόσμο, να αλληλεπιδράσουν με ενήλικες και συνομήλικους κατά τη διάρκεια διασκεδαστικών και απολαυστικών δραστηριοτήτων και συζητήσεων, και μέσω του παιχνιδιού. Περιορίστε το χρόνο που περνά το παιδί μπροστά στην οθόνη έτσι ώστε να του δώσετε την δυνατότητα να ανακαλύψει τον πραγματικό κόσμο και όχι μόνο τον ψηφιακό.
Με δυο λόγια
Βάζοντας όρια και εκθέτοντας τα παιδιά σε κατάλληλο περιεχόμενο, εμπλέκοντας και τον εαυτό σας σε όσα βλέπει και βιώνει το παιδί επί της οθόνης, μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να αποκομίσει όσο το δυνατόν περισσότερα από το χρόνο που περνάει μπροστά σε μια οθόνη.
Στο Κέντρο Λογοθεραπείας, Εργοθεραπείας και Ψυχολογικής υποστήριξης "ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ" παρέχουμε υψηλής ποιότητας θεραπευτικές υπηρεσίες τα τελευταία 10 χρόνια στην περιοχή της Λαμίας.
Η ομάδα μας αποτελείται από Λογοθεραπεύτρια, Ψυχολόγο και Εργοθεραπεύτρια με πολυετή συνεργασία και εμπειρία στον ευαίσθητο χώρο της ψυχικής υγείας. Αναλαμβάνουμε με επαγγελματισμό και υπευθυνότητα παιδιά, εφήβους και ενήλικες με διαταραχές στο λόγο, την επικοινωνία, την ομιλία, την κινητικότητα και την ανάπτυξη. Επίσης στηρίζουμε ψυχολογικά και ενισχύουμε την συναισθηματική ανάπτυξη παιδιών και γονιών, εφήβων και ενηλίκων που απευθύνονται σε εμάς.
Στο site μας www.epikoinonia.net θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες για εμάς καθώς και τη δυνατότητα να μας στείλετε τις απορίες σας και να απαντήσουμε σε ερωτήσεις που αφορούν τις ειδικότητες μας.
Τώρα και online συμβουλές: Για οποιαδήποτε απορία σχετική με το επιστημονικό αντικείμενο του Κέντρου Λόγου και Ψυχολογικής υποστήριξης παιδιών και ενηλίκων επικοινωνήστε μαζί μας για online συμβουλές εδώ.
Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας, με οποιονδήποτε τρόπο, για να συζητήσουμε τις δυσκολίες που σας απασχολούν.
Υπεύθυνη: Κατερίνα Αρ. Τσούμα - Λογοθεραπεύτρια
Δ/νση: Καλαμαριάς 13 - Λαμία
Τηλ: 22310 45354 και 6979 333 630
