Γράφει ο Κώστας Θερμογιάννης...
Ευτυχισμένος που έκανε το ταξίδι τού Οδυσσέα.
Ευτυχισμένος αν στο ξεκίνημα, ένιωθε γερή την αρματωσιά μιας αγάπης, απλωμένη μέσα στο κορμί του, σαν τις φλέβες όπου βουίζει το αίμα.
Γιώργος Σεφέρης[1]
Υπήρξε ένας άνθρωπος που μπόρεσε να παίξει ακόμα και με τους θεούς και να τους κερδίσει. Εκείνοι έχουν πεθάνει στις συνειδήσεις των ανθρώπων, αυτός, ο Οδυσσέας, κέρδισε την αθανασία γιατί ήξερε πώς να επιβιώσει ακόμα κι από τον ίδιο του το θάνατο! Όμως, ο εμπνευστής του Δούρειου Ίππου, εκείνος ο πονηρός και πολυμήχανος που μπορούσε να φτιάχνει καράβια με τα χέρια του μα και ιστορίες θαλερές για των ανθρώπων τις ψυχές με το μυαλό του, που γεύτηκε την αγκαλιά της Καλυψώς και τύφλωσε τον Πολύφημο, που ταξίδεψε δέκα χρόνια, μια ζωή ολόκληρη, παλεύοντας με τον Ποσειδώνα για κερδίσει την Πηνελόπη, ξεκίνησε το μύθο του σπέρνοντας… αλάτι![2]
Πολύτροπος και μπαγαπόντης και πονηρός μα και προσηλωμένος στο στόχο του, γαλήνιος μα πάνω απ’ όλα ένας σκεπτόμενος ηγέτης ήταν ο Οδυσσέας. Κι επειδή ο θάνατος στάθηκε αδύναμος μπροστά του, κληρονόμησε το χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία του στους Έλληνες για να επιβιώσουν κι αυτοί από τους ζυγούς που ήξερε πως θα έρθουν. Η ταυτότητα και η γλώσσα μας έχουν κρυμμένα στο γονίδιό τους το γονίδιο του ανθρώπου που ήξερε να επιβιώνει, αν είχε συμβεί αλλιώτικα σήμερα δε θα υπήρχαν. Τέτοιους Οδυσσείς τούς συναντήσαμε πολλούς στα χρόνια της ιστορίας μας μέχρι σήμερα. Τέτοιους ανικανοποίητους Έλληνες που στα όνειρά τους μονάχα το αιώνιο κάλλος είχανε αλλά παλεύαν μέρα με τη μέρα με το εφήμερο, γνωρίσαμε πολλούς. Τέτοιους κατακτημένους που κατέκτησαν τους κατακτητές τους τούς μάθαμε στο σχολείο μα και στην καθημερινότητά μας. Στις μέρες μας όμως, τα όνειρα έγιναν εφήμερα, το κάλλος έγινε σχετικό κι η λαχτάρα τού ταξιδιού για την Ιθάκη διαπραγματεύεται από γραφειοκράτες σε διαπλεκόμενα και κεκλισμένων των θυρών δωμάτια ανταλλάσσοντας ρουσφέτια. Η ελευθερία τού εφήμερου ανταλλάχθηκε με την εφήμερη ασφάλεια μιας θέσης στο δημόσιο, ενός γάμου από συμφέρον κι ενός σχολείου που φυλακίζει τα οράματα βάζοντας πανομοιότυπες φόρμες εργασίας στους ανθρώπους που θα χτίσουν το μέλλον. Ένα μέλλον ομοιόμορφο σαν στρατώνας γεμάτος νεκρά όνειρα. Ο βασιλιάς της Ιθάκης πέθανε τελικά κι εμείς αδιάφορα σπέρνουμε αλάτι στην άμμο της παραλίας. Αρκεί άραγε και στις μέρες μας ένας Τηλέμαχος για να τον αναστήσει;
Μιλά… βλέπω ακόμη τα χέρια του που ξέραν να δοκιμάσουν αν ήταν καλά σκαλισμένη στην πλώρη η γοργόνα
να μου χαρίζουν την ακύμαντη γαλάζια θάλασσα μέσα στην καρδιά του χειμώνα.[3]
____
[1] Από το ποίημα «Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο». Γιώργος Σεφέρης. 1940. Τετράδιο Γυμνασμάτων, Α΄ (1928-1937). Αθήνα: τυπ. Ταρουσόπουλου. Και στον συγκεντρωτικό τόμο: Γιώργος Σεφέρης. [1972] 1985. Ποιήματα. 15η έκδ. Αθήνα: Ίκαρος.
[2] Σύμφωνα με τα Κύπρια έπη, ο Οδυσσέας γνωρίζοντας από ένα χρησμό τη μοίρα που του επιφύλασσε η συμμετοχή στον πόλεμο έζεψε στον ίδιο ζυγό έναν όνο και ένα βόδι και άρχισε να σπέρνει αλάτι. Το τέχνασμα αποκαλύφθηκε από τον Παλαμήδη, ο οποίος έριξε μπροστά στον ζυγό το βρέφος Τηλέμαχο, με αποτέλεσμα ο Οδυσσέας να σταματήσει το όργωμα αποδεικνύοντας ότι δεν ήταν τρελός. Ο Απολλόδωρος (Ἐπιτ. 3.6-8) αναφέρει μια παραλλαγή της ιστορίας, σύμφωνα με την οποία ο Παλαμήδης αποκάλυψε την απάτη του Οδυσσέα απειλώντας να σκοτώσει με ξίφος τον Τηλέμαχο αρπάζοντάς τον από τον κόρφο της Πηνελόπης. Πηγή: Μεταπτυχιακή εργασία κας Θεοδώρας Κουτσονίκου με τίτλο «Η ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΣΤΗΝ ΑΥΓΟΥΣΤΕΙΑ ΠΟΙΗΣΗ (ΟΡΑΤΙΟΣ, ΒΙΡΓΙΛΙΟΣ, ΟΒΙΔΙΟΣ)» – Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης / Φιλοσοφική Σχολή / Τμήμα Φιλολογίας / Τομέας Κλασικών Σπουδών / Θεσσαλονίκη 2017. Σύνδεσμος προς την μεταπτυχιακή εργασία http://ikee.lib.auth.gr/record/295196/files/GRI-2017-20659.pdf
[3] Από το ποίημα «Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο». Γιώργος Σεφέρης.
