Γράφει ο Δρ. Γεώργιος Ζάρδας.

Η κρίση θα μπορούσε να οριστεί ως μια  απρόσμενη πραγματικότητα που μπορεί να επιφέρει αρνητικές αλλά και θετικές εξελίξεις. Στα κινέζικα η λέξη κρίση (προφέρεται γουέι- τσι και γράφεται ως 危机), είναι σύνθετη λέξη και αποτελείται από τα συνθετικά «κίνδυνος» και «ευκαιρία»που δίνουν την δική τους ερμηνεία.

Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα υπήρξαν πολλές περιπτώσεις που πολεμικές και οικονομικές κρίσεις, δεν συντέλεσαν μόνο σε μεγάλες καταστροφές αλλά δημιούργησαν και ευκαιρίες.

 Η ανάγκη για την επίσπευση λήξης της κρίσης του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, οδήγησαν το 1943, στην επιτάχυνση της υλοποίησης του  πρώτου προγραμματιζόμενου ηλεκτρονικού υπολογιστή  (ColossusMark I), για την αποκρυπτογράφηση της γερμανικής μηχανής Enigma, η οποία κρυπτογραφούσε την επικοινωνία του γερμανικού ναυτικού με τα υποβρύχια του. Αυτό συντέλεσε στην συντριβή των γερμανικών υποβρυχίων και την λήξη του πολέμου κατά ένα χρόνου νωρίτερα.

Τελειώνοντας η κρίση του 2ου ΠΠ άρχισε μία άλλη κρίση, αυτή του ψυχρού πολέμου. Υπό τον φόβο ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος, οι Ηνωμένες Πολιτείες χρειάζονταν μια συσκευή η οποία θα μπορούσε να βοηθά τους στρατιωτικούς   υπολογισμούς διηπειρωτικών πυραύλων, για να βρίσκουν τον στόχο τους με μεγαλύτερη ακρίβεια στην ανατολική Ευρώπη και στην Σοβιετική Ένωση. Έτσι κατασκευάστηκε ο  ENIAC, ο πρώτος επαναπρογραμματιζόμενος ηλεκτρονικός υπολογιστής γενικού σκοπού, θέτοντας τον θεμέλιο λίθο στην δημιουργία υπολογιστών (1η γενιά υπολογιστών 1943-1956) χαράζοντας την πορεία τους έως σήμερα.

Μια άλλη κρίση εμφανίστηκε το  1973. Επρόκειτο για την πετρελαϊκή κρίση που δημιούργησε ο ΟΠΕΚ, ο οποίος  τετραπλασίασε σε μια μέρα την τιμή του  πετρελαίου και περιόρισε την εξαγωγή του σε πολλές χώρες,με  καταστροφικές για την παγκόσμια οικονομία επιπτώσεις. Αυτό όμως στάθηκε και η αφορμή για την εσπευσμένη έρευνα,σχετικά με την εύρεση εναλλακτικών μορφών ενέργειας που θα οδηγούσαν στην σταδιακή απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και την χρήση άλλων μορφών ενέργειας όπως της ηλιακής, της ηλεκτρικής,της αιολικής κτλ. Ποιος άλλωστε θα φανταζόταν στην Ελλάδα πριν 10 χρόνια, ότι μέχρι το 2030 τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα θα αποτελούν το 30% του στόλου των αυτοκινήτων, σύμφωνα με πρόσφατες ανακοινώσεις του Υπουργείου Μεταφορών;

Μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, παρατηρήθηκε η σταδιακή μετατώπιση της προτίμησης συμμετοχής  των κρατών, από το παγκόσμιο οικονομικό μοντέλο, σε ένα μοντέλο οικονομικού προστατευτισμού και εσωστρέφειας. Με αφορμή την πρόσφατη πανδημία, επιταχύνθηκαν οι διαδικασίες περιορισμού μετακίνησης ανθρώπων, κεφαλαίων και αγαθών ειδικά από χώρες,  όπως οι ΗΠΑ  προς την Ευρώπη και την Κίνα σε μια προσπάθεια προστασίας της οικονομίας της. Εκατέρωθεν επιβλήθηκαν επιπλέον δασμοί στην εμπορία ατσαλιού, αυτοκινήτων ακόμα και  τελευταία, αστακών!

 Ο Πρόεδρος Τραμπ σε δηλώσεις του στον Λευκό Οίκο στις 14 Απριλίου έκανε φανερές τις αντι-παγκόσμιες και αντι-εμπορικές του προθέσεις του δηλώνοντας: «έχω πρόβλημα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.. και τους δύο. Δεν ξέρω ποιος είναι ο χειρότερος…»

Το παγκόσμιο εμπόριο αναπτύχθηκε περισσότερο από δύο φορές πιο γρήγορα από την παγκόσμια οικονομία πριν από το 2008. Για το 2020 προβλέπεται να μειωθεί περίπου 15% - τουλάχιστον τρεις φορές της αναμενόμενη πτώσης της οικονομικής παραγωγής  και το μέγεθος της ανάκαμψης του μετά την πανδημία, θα μπορούσε να μετριαστεί από μια διχαστική εμπορική πολιτική.

Η μεγάλη διαφορά σήμερα είναι ότι οι αντικινέζικες συνομιλίες γίνονται ποιο έντονες σε χώρες όπως η Γαλλία, ή Ιταλία η Βρετανία, η Ινδία και η Ιαπωνία. Εκτός από τον Τράμπ ο Πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε τον Μάρτιο :«Η εκχώρηση της τροφοδοσίας μας σε άλλους» είναι τρέλα. Πρέπει να ανακτήσουμε τον έλεγχο ». Ακολούθησε ο Γάλλος Υπουργός Οικονομικών Μπρούνο Λα Μερ με την έκκληση για «οικονομικό πατριωτισμό», προτρέποντας τους Γάλλους να αγοράζουν γαλλικά προϊόντα.

Είναι πολλές οι χώρες που δείχνουν μια μορφή «εθνικισμού» στα εγχώρια τρόφιμα τους. Χώρες όπως Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία αλλά και η Ελλάδα συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των χωρών, που ακόμη και πριν την πανδημία πίεζαν την Ευρωπαϊκή Ένωση, για ένα είδος προστατευτισμού για τους αγρότες τους και είδη αγροτικών προϊόντων.

Η Ρωσία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο, επέβαλε περιορισμούς στις εξαγωγές σιτηρών, όπως και η Ρουμανία. Το Βιετνάμ, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ρυζιού, ανέστειλε τις εξαγωγές ρυζιού. Στην Ελλάδα αυτό είχε ως αποτέλεσμα την πρόσφατη μεγάλη άνοδο της τιμής των σιτηρών συγκριτικά με πέρυσι. Να σημειωθεί ότι ο Έλληνας Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης με επιστολή του στην Κομισιόν κατάφερε την  πλήρη άρση των περιορισμών στις εξαγωγές σιτηρών της Ρουμανίας στις 13 Απριλίου, που είχε επιβάλει μέσω Στρατιωτικού Διατάγματος  προς τα κράτη μέλη της ΕΕ. Παρομοίως έχουμε διπλασιασμό της τιμής του Ελληνικού ρυζιού με έντονο ενδιαφέρον αγοράς του από την Τουρκία.Περισσότερα από 60 έθνη έχουν περιορίσει ή απαγορεύσει τις εξαγωγές μάσκας προσώπου, γαντιών και άλλου προσωπικού προστατευτικού εξοπλισμού, αφήνοντας πολλά φτωχά έθνη στην μοίρα τους.

Η οικονομική εσωστρέφεια οδηγεί πολλές χώρες στην επανεξέταση των γραμμών τυποποίησης και προμήθειας πρώτων υλών σε όλο των κόσμο και ειδικότερα στην Κίνα. Μια πρόσφατη έρευνα που αφορά 12 παγκόσμιους βιομηχανικούς κλάδους διαπίστωσε ότι πολλές εταιρείες από κλάδους αυτούς  όπως των αυτοκινήτων, ημιαγωγών και ιατρικού εξοπλισμού, προσανατολίζονται να μετακινήσουν τουλάχιστον μέρος των αλυσίδων εφοδιασμού τους στις έδρες τους και εκτός άλλων χωρών. Η Ιαπωνία προσφέρει 2 δισεκατομμύρια δολάρια σε εταιρείες που μετεγκαθίστανται από την Κίνα ως μέρος του πακέτου κινήτρων μετεγκατάστασης.

Η πανδημία υπήρξε  καταλύτης στην ραγδαία αύξηση της διαδικτυακής οικονομίας και επικοινωνίας Ο αριθμός των ενεργών χρηστών του Google Classroom, έχει διπλασιαστεί  από 50, σε περισσότερα από 100 εκατομμύρια από τις αρχές Μαρτίου.

Οι πάροχοι τηλεδιάσκεψης,βρέθηκαν ξαφνικά μπροστά σε μια ευχάριστη έκπληξη ζήτησης, προσπαθώντας να διαχειριστούν ένα όγκο χρηστών/συμμετεχόντων - από 10 εκατομμύρια, σε πάνω από 300 εκατομμύρια την ημέρα, όπως για παράδειγμα το Zoom.

Οι αναλυτές των νέων τεχνολογιών εκτιμούν ότι το  κύμα της τεχνολογικής διείσδυσης λόγω κορονωϊού , στους τομείς της κοινωνίας,  της οικονομίας και της εργασίας θα εξασθενίσει μετά την πανδημία, αφήνοντας ωστόσο ένα έντονο αποτύπωμα εξοικείωσης στους εμπλεκόμενους και έναν ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης στους παραπάνω τομείς.  Άτομα που δεν είχαν σκεφτεί ποτέ να δοκιμάσουν διαδικτυακή εργασία,  διαδικτυακές αγορές ή ψηφιακή μάθηση έχουν μάθει πλέον τα βασικά και πολλοί τα θεώρησαν μάλλον βολικά και εύκολα.

Η πανδημία του κορονωϊού αποτέλεσε έναν επιταχυντή  δρομολογημένων μεταρρυθμίσεων σε διάφορα μέτωπα, όπως της οικονομίας, της κοινωνικής και επιχειρηματικής ενσωμάτωσης της τεχνολογίας και της κοινωνικής «πειθαρχίας». Τάσεις που θα λάμβαναν χώρα σε μερικά χρόνια, εμφανιστήκαν και εδραιωθήκαν σε μερικές βδομάδες.

Συνέβαλε στην εδραίωση του  τεχνολογικού παρεμβατισμού, καθώς και στην αλλαγή του προσανατολισμού των οικονομιών των κρατών προς εθνικές και εσωστρεφείς κατευθύνσεις.