Γράφει η Λίλα Νέμτσα.

Ποιός θα φανταζόταν, πριν ένα χρόνο, πως η επίθεση εναντίον του Τζόρτζ Φλόιντ στην Αμερική τον περασμένο Μάιο θα μπορούσε να συγκριθεί με τα περιστατικά που έλαβαν χώρα στην πλατεία της Νέας Σμύρνης; Οι εικόνες και οι μαρτυρίες που έρχονται στο φως της δημοσιότητας προκαλούν υπέρμετρη οργή και αγανάκτηση σε όλους μας, πόσω μάλλον αν σκεφτούμε ότι ζούμε στη χώρα που γεννήθηκε η Δημοκρατία. Το Σύνταγμα και οι συμβάσεις περί δικαιωμάτων του ανθρώπου συνιστούν την κορωνίδα για την άσκηση της κρατικής εξουσίας. Η αστυνομία ως όργανο του κράτους οφείλει να σέβεται τους νόμους και να τους εφαρμόζει στην πράξη βάσει της αρχής της αναλογικότητας, συμβάλλοντας στην προάσπιση των δικαιωμάτων των πολιτών. Σε μία ευνομούμενη πολιτεία, οι αστυνομικές αρχές ως μηχανισμός καταστολής, επιβάλλεται να σέβονται την αξία του κάθε ανθρώπου και να λειτουργούν με γνώμονα την αρχή της ελευθερίας και της ισότητας.

Δυστυχώς, η ζοφερή πραγματικότητα που βιώνουμε λόγω της πανδημίας και τα μέτρα που έχουν επιβληθεί για την καταπολέμησή της, δημιουργούν πρόσφορο έδαφος για την ευδοκίμηση πρακτικών αυθαιρεσίας από τις αστυνομικές δυνάμεις. Οι νομικές μεταρρυθμίσεις το τελευταίο διάστημα, αναφορικά με την εξουσία της αστυνομίας, σε συνάρτηση με τα περιστατικά ακραίας χρήσης βίας εις βάρος άοπλων πολιτών τείνουν να μετατρέψουν τη Δημοκρατία σε Αστυνομοκρατία. Αναλυτικότερα, σε ένα αστυνομικό κράτος η Κυβέρνηση χρησιμοποιεί την αστυνομία ως μηχανισμό ελέγχου των πολιτών με τρόπο βίαιο και αντισυνταγματικό, παραβιάζοντας τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες τους. Παρατηρείται, δηλαδή, αυταρχική άσκηση εξουσίας μέσω των αστυνομικών δυνάμεων – εν προκειμένω, για την τήρηση των μέτρων κατά του κορωνοϊού – με αποτέλεσμα οι πολίτες να υφίστανται υπέρμετρους περιορισμούς σχετικούς με την ελευθερία κίνησης και να υπόκεινται σε έλεγχο όσον αφορά την έκφραση διαφορετικών απόψεων.

Ειρωνικές φαντάζουν οι διατάξεις του Κώδικα Δεοντολογίας των Αστυνομικών. Πιο συγκεκριμένα, οι αστυνομικοί παρουσιάζονται ως θεματοφύλακες των δικαιωμάτων των πολιτών και υποχρεούνται να τηρούν το Σύνταγμα με σεβασμό στην αξία του ανθρώπου. Επίσης, το δεύτερο άρθρο υπογραμμίζει, πως κατά την άσκηση της εξουσίας τους δεν πρέπει να προβαίνουν σε απάνθρωπες, εξευτελιστικές ή βασανιστικές πράξεις. Διατάξεις του άρθρου αυτού επισημαίνουν ότι οι αστυνομικοί οφείλουν να μη χρησιμοποιούν βίαια μέσα, παρά μόνο τα απολύτως αναγκαία στο μέτρο, μάλιστα, που προβλέπει η αρχή της αναλογικότητας. Επιπροσθέτως, οι αστυνομικοί πρέπει να καταφεύγουν στα ηπιότερα μέσα προς αποφυγή κάθε σκληρότητας και σε καμία περίπτωση να μην προκαλείται  βλάβη στην υγεία των πολιτών.

Το περιστατικό στην πλατεία της Νέας Σμύρνης, δυστυχώς, δεν ήταν πρωτόγνωρο. Αναλογιζόμενοι και άλλα περιστατικά τέτοιου είδους, ενισχύεται η ιδέα πως η σκληρότητα, η βαναυσότητα, ο αυταρχισμός, η βία, οι τραμπουκισμοί και οι συλλήψεις αποτελούν πλέον τον κανόνα. Άραγε, μήπως το άσυλο από τα πανεπιστήμια μετατοπίστηκε στις αστυνομικές δυνάμεις; Πώς είναι δυνατόν τέτοιες πράξεις βίας εναντίον των πολιτών να μένουν στο απυρόβλητο;

Συνένοχοι, πολλές φορές, είναι και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μιας και αποσιωπούν ή ακόμα διαστρεβλώνουν τα γεγονότα φιμώνοντας τις φωνές αμφισβήτησης μέσω των μηχανισμών λογοκρισίας.

Εν κατακλείδι, κάθε χρήση βίας εναντίον οποιουδήποτε ανθρώπου θα πρέπει να καταδικάζεται και να τιμωρείται. Σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν υπάρχει η «άλλη πλευρά», δεν υπάρχει δικαιολογία, δεν υπάρχει «με προκάλεσε». Πρόκειται για κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρόκειται για κατάχρηση εξουσίας, κατάχρηση που απαγορεύεται να ευδοκιμεί σε ένα δημοκρατικό κράτος. Ζούμε στην εποχή του διαδικτύου και των social media κι ευτυχώς, όλες οι φωνές μπορούν να ακουστούν τώρα πια. Το πιο σημαντικό όμως, είναι να μετουσιωθούν όλες αυτές οι φωνές σε πράξη, σε κινήσεις και σε ανάληψη πρωτοβουλιών. Γιατί στην τελική δεν υπάρχει πιο επικίνδυνη πανδημία από τη βία. 

Λίλα Νέμτσα
Προπτυχιακή φοιτήτρια Νομικής Α.Π.Θ.