Στην αρχαία Ελλάδα. Ιδιαίτερα στην αρχαία Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ. υπήρχαν παντού προτομές: Στους δρόμους, στους ναούς, στην Αγορά και στα σπίτια των πλουσίων. Στην Ρωμαϊκή εποχή επικράτησε η συνήθεια των προσωπικών προτομών, με τις οποίες στόλιζαν όχι μόνο τα σπίτια, τους δημόσιους χώρους, αλλά και τους τάφους (η συνήθεια αυτή επικράτησε μέχρι σήμερα).
Ο γλύπτης η ο εντολέας μέσα από την προτομή οδηγούν τον ερευνητή στην γνωριμία του με το πρόσωπο της προτομής αλλα και σε γνώσεις γεωγραφικής και τοπικής ιστορίας.
Μιας ιστορίας που τις περισσότερες φορές περιέχει πολλές και άγνωστες πτυχές. Για την καταγραφή της πλήρους ιστορίας που κρύβετε πίσω από κάθε γλυπτό, ο ερευνητής θα πρέπει να αναζητήσει άλλες πηγές σε βιβλιοθήκες μουσεία κλπ. Πολλές φορές τις βασικές πληροφορίες τις έχουν οι γλύπτες που τα φιλοτέχνησαν, αλλα και πολλοί πολίτες που εχουν γνώση του θέματος.
Σκοπός και στόχος του κάθε γλύπτη η του κάθε εντολέα μιας προτομής , είναι η δημιουργία ενός «εγχειριδίου» τοπικού και ιστορικού ενδιαφέροντος.
Στις 31/7/21 στην ιστορική πρωτεύουσα των Αινιάνων την Υπάτη, στο πρόγραμμα των επετειακών εκδηλώσεων για τα διακόσια χρόνια της επανάστασης του 1821, πέρα από τις υπόλοιπες εκδηλώσεις προβλέπονταν τα Αποκαλυπτήρια της προτομής του παπά Ζαχαρία Αινιάνα.
Η αναφερόμενη προτομή στο Ηρώον της Πόλης, ηταν δωρεά του Dr Theodoros Koutroubas, καθηγητή του Πανεπιστημίου της Louvain, Γενικού Διευθυντή του CEPLIS.
Ο παπά Ζαχαρίας σπούδασε στα Άγραφα και στο Καρπενήσι σε σχολές που είχαν ιδρύσει μαθητές των Αναστασίου Γορδίου και Ευγενίου Γιανούλη όπου πηγαινοέρχονταν καθημερινά από το Μαυρίλο με τα πόδια. Εκεί έμαθε τα πρώτα γράμματα και την αρχαιοελληνική γραμματεία . Κάποια στιγμή για να ολοκληρώσει τις σπουδές του φοίτησε στην Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη. Όταν έκρινε ότι οι σπουδές του ηταν αρκετές για αυτόν επέστρεψε στην γενέτειρα του πιθανών το 1790.
Επιστρέφοντας στην πατρίδα του δίδαξε σαν ιεροδιδάσκαλος στο Μαυρίλο και στην Υπάτη. Πιθανολογείτε ότι ίδρυσε σχολείο στο Μαυρίλο και ίσως την Σχολή της Υπάτης.
Η φήμη του σαν βαθύς γνώστης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και των επιστημονικών δεδομένων της εποχής του με τον καιρό απλώθηκε σε όλη την περιοχή του Τυμφρηστού και του Πατρατζικίου. Προσπάθησε με ζήλο και σκληρό προσωπικό αγώνα για την αναμόρφωση της νέας γενιάς των Ελλήνων σε όλη την περιοχή του Πατρατζικίου και του Τυμφρηστού.
Παντρεύτηκε και απέκτησε τέσσερα παιδιά, τον Γεώργιος, την Δέσπω, τον Χριστόδουλο και τον Δημήτριο.
Κατά την πρώτη παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη ο Ζαχαρίας Αινιάν γνωρίστηκε με τον Μεγάλο Διερμηνέα Κωνσταντίνο Μουρούζη και απέκτησε την εύνοια του. Το 1804 όταν ο Μεγάλος Διερμηνέας Κωνσταντίνος Μουρούζης αποφάσισε να επαναλειτουργήσει την Ελληνική Σχολή στα Θεραπειά . Για τις εκπαιδευτικές ανάγκες της σχολής επέλεξε ότι καλύτερο σε διδασκάλους είχε ο Ελλαδικός χώρος εκείνη την εποχή. Αναγνωρίζοντας το κύρος, τις γνώσεις και τις εκπαιδευτικές ικανότητες του παπά Ζαχαρία Αινιάνα τον κάλεσε μαζί με τόσους άλλους εκλεκτούς διδασκάλους να διδάξει στην Σχολή των Θεραπειών στην Κωνσταντινούπολη.
Έτσι το 1806 ο παπά Ζαχαρίας μαζί με την οικογένεια του εγκατέλειψε την γη των προγόνων του και εγκαταστάθηκε στα Θεραπειά της Κωνσταντινούπολης κοντά στην Ελληνική Σχολή των Θεραπειών.
Στην Κωνσταντινούπολη ο παπά Ζαχαρίας και τα παιδιά του μυήθηκαν στην Φιλική Εταιρία και το σπίτι των Αινιάνων στα Θεραπειά είχε γίνει το κέντρο αποφάσεων της Φιλικής Εταιρίας αφού τακτικά φιλοξενούνταν οι ηγέτες της Φιλικής Εταιρίας όπως ο Ξάνθος , ο Σκουφάς, ο Αναγνωστόπουλος , Περραιβός, Αναγνωσταράς , ο Δικαίος κ.α..
Τα μελή της οικογενείας των Αινιάνων κρατούσαν χαμηλούς τόνους και φημίζονταν για το υψηλό μορφωτικό τους επίπεδο. Πολύ γρήγορα με την ευγένεια τους και τις γνώσεις τους απέκτησαν την εμπιστοσύνη της υψηλής κοινωνίας της Κωνσταντινούπολης όχι μόνο των χριστιανών αλλά και των μουσουλμάνων.
Στο Κύρος της οικογενείας των Αινιάνων στόχευαν οι Φιλικοί για να μυήσουν τους Φαναριώτες στην Φιλική εταιρία. Γιαυτο πλησίασαν την οικογένεια των Αινιάνων και την μύησαν στην Φιλική Εταιρία κατι το οποιο ματεωθηκε με τον θάνατος του Σκουφά στις 31 Ιουλίου 1818.
Στην σχολή των Θεραπειών ο Ζαχαρίας Αινιάν δίδαξε για δεκαπέντε χρόνια, έξι χρόνια σαν διδάσκαλος (1806-1812) και εννέα περίπου σαν σχολάρχης από το 1812 έως το 1821 όπου συνελήφθη μέσα στο σπίτι του μαζί με την οικογένεια του, λόγο της συμμετοχής τους στην Φιλική Εταιρία. Στην συνέχεια τους κατασχέθηκε οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο είχε η οικογένεια του(ακίνητα, χρήματα, κλπ ) και ο Παπαζαχαρίας και ο γιός του Χριστόδουλος φυλακίστηκαν στις χειρότερες φυλακές της Κωνσταντινούπολης. Η κόρη του Δέσπω με δανικά χρήματα κατάφερε να δωροδοκήσει τους Τούρκους αξιωματικούς της φυλακής, τους έβγαλε από την φυλακή και τους γλύτωσε από βέβαιο θάνατο. Στην συνέχεια εξορίστηκαν στην Κίο της Βιθυνίας με τον χαρακτηρισμό «Aφανείς ραγιάδες».
Το 1827 ο Παπαζαχαρίας με τα παιδιά του κατάφεραν να επιστρέψουν κρυφά στην Ελλάδα.
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα ο Παπά Ζαχαρίας είδε τα παιδιά του Γεώργιο, Δημήτριο και Χριστόδουλο να παίρνουν ενεργά μέρος στην Ελληνική Επανάσταση, αλλά και αργότερα , άλλοι σε πολεμικές και άλλοι σε πολιτικές θέσεις στην προσωρινή διοίκηση της Ελλάδας, αλλά και στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.
Αλλα ας επανέρθουμε στο δια ταύτα, στην προτομή του Παπαζαχαρία.
Για τον προσωπικό του αγώνα ο Παπά Ζαχαρία, το ελάχιστο που του αξίζει είναι δύο λόγια που θα ξεχαστούν με τον χρόνο και μια προτομή σε μια πλατεία δίπλα σε τόσες άλλες.
Ακόμη χειρότερα θα ηταν η κατάσταση στην οποία θα περνούν οι διαβάτες δίπλα του και θα κοιτούν αδιάφορα την προτομή του η δεν θα στρέφουν το κεφάλι τους καθόλου.
Πιστεύω πως σε αυτό θα συμφωνούσε και ο Dr Θεόδωρος Κουτρούμπας δωρητής της προτομής του Παπαζαχαρία. Φαντάζομαι ότι ο συγκεκριμένος ευπατρίδης σαν Υπατεύς και σαν γνώστης της τοπικής ιστορίας έχει αλλα όνειρα και άλλες προσδοκίες πίσω από την προτομή που δώρισε στην γενέτειρα του.
Γι αυτό λοιπόν όλοι εμείς που γνωρίζουμε το έργο του Παπαζαχαρία άλλα και τις ευγενείς προθέσεις του Dr Θεόδωρου Κουτρούμπα ας μην επιτρέψουμε να γίνει η προτομή του, μια προτομή δίπλα στις άλλες.
Πιστεύω ότι τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Παπαζαχαρία θα πρέπει να είναι αφετηρία για νέους σύγχρονους πνευματικούς αγώνες, απ όλο τον πνευματικό κόσμο της περιοχής μας.
Ακολουθώντας τον δρόμο που χάραξε ο Dr Θεόδωρος Κουτρούμπας, μια καλή πρόταση για την πνευματική αποκατάσταση του παπά Zαχαρία Αινιάνα θα ήταν η ονομασία η μετονομασία μιας πλατείας της Λαμίας σε πλατειά Ζαχαρία Αινιάνα, στην οποία θα τοποθετηθούν σταδιακά προτομές του παπά Ζαχαρία Αινιάνα, των παιδιών του, Γεωργίου, Δέσπως , Χριστόδουλου, Δημητρίου αλλα και της Αγανίκης Αινιάνος Μαζαράκη της πρώτης ποιήτριας της Φθιώτιδος όπως και των παιδιών της μακεδονομάχων Κωνσταντίνου Μαζαράκη Αινιάνα και Αλέξανδρου Μαζαράκη Αινιάνα.
Γεώργιος Καλλιώρας Ερευνητής. Εκπρόσωπος ΕΑΑΝ για τον Νομό Φθιώτιδος.
