Το υλικό με το οποίο δημιουργούν οι άνθρωποι της τέχνης και ιδιαιτέρως αυτοί που διακονούν τον γραπτό λόγο υπάρχει εντός τους. Είναι το τάλαντο, οι εμπειρίες, οι παρατηρήσεις, οι σκέψεις και τα διαβάσματά τους.
Οι αφορμές όμως που ανοίγουν τη στρόφιγγα της δημιουργίας ενός έργου τέχνης μπορεί συχνά να είναι ασήμαντες ή και τυχαίες. Γνωστές είναι οι «αφορμές» για πολλούς μεγάλους του πνεύματος που διέπρεψαν στο παρελθόν. Ενδιαφέρον όμως έχουν και πιο ταπεινές ή άγνωστες περιπτώσεις.
Συζητώντας λοιπόν κάποτε η λαϊκή τραγουδίστρια Καίτη Γκραίη με τον Βασίλη Τσιτσάνη, του περιέγραψε τα δύσκολα παιδικά της χρόνια. Τότε που ήταν αναγκασμένη να εργάζεται σαν υπηρέτρια σε κάποιο σπίτι. Σε μια αποστροφή του λόγου της είπε: «Άσ' τα Βασίλη μου, τα ξένα χέρια είναι δυστυχία». Έπειτα από αυτή τη συνάντηση η Γκραίη γύρισε σπίτι της. Σε λίγο χτυπάει το τηλέφωνο. Ήταν ο Τσιτσάνης. «Έκανα ένα τραγούδι για τη ζωή σου». Αυτή τη ζωή, που έδωσε την αφορμή να γραφτούν «Τα ξένα χέρια», ένα από τα πιο σπουδαία λαϊκά τραγούδια.
Ο ποιητής Γιώργος Μαρκόπουλος, φοιτητής ων, εξεταζόταν σε ένα μάθημα, στην Βιομηχανική Πειραιώς. Έγραφε στη γνωστή κόλα των εξετάσεων με την σφραγίδα του ιδρύματος, στην πρώτη σελίδα πάνω αριστερά. Όμως ο Πειραιάς εκείνη τη στιγμή δεν ενδιαφερόταν να πάρει από τον Μαρκόπουλο την επιστημονική του δεινότητα στα οικονομικά. Του ζήτησε ένα ποίημα. Και ο ποιητής γέμισε τέσσερις σελίδες στίχους. Ένα πρώτο σχεδίασμα. Η ώρα των εξετάσεων τελείωσε. Ο Μαρκόπουλος ζήτησε από τον βοηθό να κρατήσει την κόλα στην οποία δεν υπήρχε ούτε μία λέξη πάνω στο εξεταζόμενο μάθημα. Αυτός το μετέφερε στον καθηγητή. «Γιατί, παιδί μου;» τον ρώτησε εκείνος. «Γιατί έχω γράψει ένα ποίημα». Αποσβολωμένος τον κοίταξε ο καθηγητής. Σαν να τον είχε χτυπήσει κεραυνός. «Καλά», ψέλλισε. "Κόψτε όμως το κομμάτι με την επίσημη σφραγίδα". Ναι, αλλά υπήρχαν στίχοι και πίσω από αυτήν! Πρόχειρα τότε, τους αντέγραψε σε ένα άλλο χαρτί ο ποιητής, για να μην είναι το ποίημα κολοβό! Έτσι, ο Πειραιάς απέκτησε κι άλλο ένα ποίημα. Από τα πιο σπουδαία του Μαρκόπουλου, το «Βράδυ βαθύ να μπαίνεις στον Περαία».
Η στιχουργός Λίνα Νικολακοπούλου αφηγείται πως μία από τις πιο μεγάλες επιτυχίες της την έγραψε πάνω σε έναν λογαριασμό της ΔΕΗ, περιμένοντας στην ουρά να πληρώσει. Ζήτησε, βέβαια, να φωτοτυπήσει τον λογαριασμό, για να μη χαθεί το τραγούδι που θα μίλαγε για τη ζωή μας, ανάμεσα στις μυλόπετρες της καθημερινότητας.
Ο Γιάννης Ρίτσος γράφει ένα από τα πιο σπουδαία ποιήματά του, «Το δένδρο της φυλακής», ανακαλύπτοντας τα σχέδια της ζωγράφου και χαράκτριας Ζιζής Μακρή. Έργα που είχαν γίνει όταν η Μακρή ήταν δέσμια του μετεμφυλιακού καθεστώτος στις φυλακές Αβέρωφ. Αποτύπωσε τον κόσμο που ζούσε και τα βιώματά της, με χρώματα που της έδινε κρυφά ένας ζωγράφος που έκανε τις αγιογραφίες στο εκκλησάκι των φυλακών. Αφορμή στάθηκε λοιπόν εδώ η στέρηση της ελευθερίας για να δημιουργηθούν έργα που στάθηκαν αφορμή να γεννηθούν κι άλλα με τη σειρά τους!
Ο ποιητής Σταύρος Βαβούρης ήταν μια ιδιαίτερη προσωπικότητα. Εκεί, προς τα τέλη της δεκαετίας του '70, είχε μεγαλώσει αρκετά, και το πρόβλημα που είχε με το πόδι του δεν του επέτρεπε να βγαίνει συχνά. Τον επισκέπτονταν όμως οι νέοι ποιητές της εποχής. Φεύγοντας ένα βράδυ οι Βαρβέρης και Μαρκόπουλος, καληνυχτίστηκαν χωρίζοντας. Τότε ο Βαρβέρης συμπληρώνει «Γιώργο, να θυμάσαι τούτο. Να επισκεπτόμαστε πάντα τους επιζώντες ποιητές. Το έχουν ανάγκη». Αργότερα αυτά τα λόγια, με αφορμή μια επίσκεψη, αποτέλεσαν τον κορμό ενός από τα πιο ωραία ποιήματά του.
Ο Κώστας Μουρσελάς έγραψε την πιο εμβληματική τηλεοπτική σειρά, που έγινε και θεατρικό έργο, συζητώντας με τον αξέχαστο Βασίλη Διαμαντόπουλο στου «Μπόκολα», το ιστορικό ζαχαροπλαστείο της πλατείας Κολωνακίου. Στην παρέα προστέθηκε και ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος και η κουβέντα, οι προσωπικότητες των ηθοeποιών, αλλά και οι έντονες περtιπτώσεις ξεχωριστών περιθωριακών προσωπικοτήτων που περιδιάβαιναν την πλατεία έγιναν αφορμή να γραφτεί το «Εκείνος κι Εκείνος».
Αλλά και στη λαϊκή τέχνη των «ανωνύμων», όπως είναι το παραδοσιακό τραγούδι ή η λαϊκή ζωγραφική, γεγονότα της στιγμής γίνονταν οι αφορμές να αποτυπωθεί το συσσωρευμένο πάθος από τα καλά και τα δύσκολα ενός τόπου, ενός λαού.
Άγια λοιπόν η στιγμή που θα δώσει την αφορμή ώστε να μετασχηματιστούν σε έργα τέχνης όσα κρύβει το μυστικό σεντούκι των δημιουργών. Μικρών και μεγάλων, διάσημων και άσημων. Ευλογημένη εκείνη η ρωγμή, που γίνεται αφορμή να γεννηθεί το καινούργιο σαν παρηγοριά στη ζωή των ανθρώπων.
* Ο Πάνος Σκουρολιάκος είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ
Αφορμές (Του Πάνου Σκουρολιάκου)
Δημοσιεύτηκε: Πέμπτη, 23 Οκτωβρίου 2014 13:21
• Στη λαϊκή τέχνη των «ανωνύμων», όπως είναι το παραδοσιακό τραγούδι ή η λαϊκή ζωγραφική, γεγονότα της στιγμής γίνονταν οι αφορμές να αποτυπωθεί το συσσωρευμένο πάθος από τα καλά και τα δύσκολα ενός τόπου, ενός λαού
- 15:40 Άγχος ταξιδίου: Η 1 λύση που θα κάνει το μυαλό σας να ηρεμήσει!
- 15:30 Το «ευχαριστώ» των εργαζομένων της ΛΑΡΚΟ
- 15:23 Βύρωνας: Talk of the town η Μαρίνα Σάττι σε κατάστημα ΟΠΑΠ
- 15:23 ΕΔ/ΕΠΣΦ: Οι διαιτητές της τελευταίας αγωνιστικής
- 15:21 Κυκλοφοριακές Ρυθμίσεις στον Α.Θ.Ε.
- 15:13 Την Κυριακή αλλάζει η ώρα...
- 15:09 2 τρόποι για να ρυθμίσετε τη ρουτίνα ύπνου του παιδιού!
- 15:08 Κασσελάκης: Το γεύμα με «σειρές» του σε ταβέρνα της Θήβας και η διπλή έκπληξη με την τούρτα
- 15:02 Οι εξοδούχοι του Πάσχα θα ταξιδέψουν από νέο Αυτοκινητόδρομο στην Κεντρική Ελλάδα
- 14:59 O Economist «αποθεώνει» τον μουσακά: Η απόδειξη του πώς εξελίσσονται οι κουζίνες
- 14:45 ERP & λογισμικό εφαρμογών: Τα εργαλεία για να έχετε το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα!
- 14:44 Χατζηθεοδοσίου (ΕΕΑ): Ναι στην αύξηση του κατώτατου αλλά χωρίς ελάφρυνση βαρών των ΜμΕ ο λογαριασμός δεν βγαίνει
- 14:39 Ουκρανία: Νέα μαζική επίθεση εναντίον του ενεργειακού δικτύου -Δύο νεκροί, πολλοί τραυματίες
- 14:31 Ανασκαφή Φιλίππων: Στο φως κεφαλή αγάλματος που πιθανότατα ανήκει στον θεό Απόλλωνα
- 14:28 Παρατείνεται η προθεσμία υποβολής αιτήσεων για το πρόγραμμα «Τουρισμός για Όλους»
- 8:04 27/03 Λαμία: Στα «αζήτητα» 62χρονος εκπαιδευτικός που έφυγε από τη ζωή
- 7:34 28/03 Μητέρα με τρία παιδιά πήρε μεταπτυχιακό στην Ιατρική (ΦΩΤΟ)
- 8:01 27/03 Λαμία: Σε νοσοκομείο της Αθήνας 15χρονος μετά από τσακωμό με ανήλικο
- 7:53 26/03 Λαμία: Η μεγάλη μαθητική και στρατιωτική παρέλαση της 25ης Μαρτίου - (ΒΙΝΤΕΟ-ΦΩΤΟ)
- 20:40 26/03 Ο ψήστης στον Παρνασσό που κάνει θραύση στο TikTok!
- 8:05 28/03 Τροχαίο στη νότια πλευρά της πόλης
- 8:03 28/03 Λαμία: 16χρονος «έκλεψε» 13χρονη με σκοπό να την παντρευτεί
- 8:00 28/03 Λαμία: Μετωπική σύγκρουση οχημάτων στη Λεωφόρο Καλυβίων
- 20:52 26/03 Το Φυλλάδιο Lidl έχει βγει
- 7:57 28/03 Λαμία: Συνελήφθη για ληστεία ο ανήλικος που τραυμάτισε τον 15χρονο
- 12:05 28/03 Φθιώτιδα: Απατεώνες «δάγκωσαν» επιχειρηματία
- 20:48 25/03 Λαμία: Φωτορεπορτάζ από την παρέλαση της 25ης Μαρτίου - Λύκεια
- 7:55 28/03 «Αφοί Αντωνίου Euronics»: Όλα στο κόστος για λίγες ημέρες!
- 10:31 28/03 Νίκος Ορφανός: Από την παράταση στην παραίτηση
- 8:02 27/03 Η Dotsoft ανάδοχος έργου Έξυπνης Πόλης στο Δήμο Λαμιέων
- 14:34 29/03 Ζητείται άτομο για μπουφέ από την καφετέρια "Ποδήλατο"
- 14:27 29/03 Πωλείται πλήρως εξοπλισμένη η καφετέρια «Galleria» στο κέντρο της πόλης
- 13:28 29/03 Ζητείται κοπέλα για εργασία στο "Πλατεία Καφέ" στο Μοσχοχώρι Λαμίας
- 15:20 28/03 Ζητείται βοηθός Μαγείρισσας σε μεζεδοπωλείο της Λαμίας
- 15:12 28/03 Ζητείται Ηλεκτρολόγος Βάρδιας για το Νομό Φθιώτιδας
- 15:10 28/03 Ενοικιάζεται καφετέρια εντός του Group Karellis
- 13:35 28/03 Ζητείται Ηλεκτρολόγος Βάρδιας Σηράγγων Αγίου Κωνσταντίνου
- 13:31 28/03 Ζητείται προσωπικό για το τμήμα αδειοδότησης της "Group Theta"
- 13:23 28/03 Ζητείται Ηλεκτρολόγος Βάρδιας Σηράγγων Στυλίδας
- 12:42 28/03 Ζητείται προσωπικό για λάντζα και σέρβις σε ταβέρνα στην Παύλιανη
- 11:45 28/03 Πωλείται πλήρως εξοπλισμένη καφετέρια στο κέντρο της πόλης
- 11:31 28/03 Ζητείται προσωπικό στο Ξενοδοχείο Edelweiss στις Λιβανάτες Φθιώτιδας
- 11:18 28/03 Ενοικιάζεται φωτεινό, ευρύχωρο διαμέρισμα στη Ν. Άμπλιανη
- 18:07 27/03 Ανώνυμη εταιρεία τροφίμων ζητά Οδηγό για τον Νομό Φθιώτιδας
- 16:01 27/03 Λαμία: Ζητείται νοσοκομειακό κρεβάτι
Προσαρμοσμένη αναζήτηση