ΗΠΑ-Τουρκία: Τα νέα δεδομένα και το δίλημμα του Ταγίπ Ερντογάν

Δημοσιεύτηκε: Τρίτη, 11 Ιουνίου 2019 22:19 ΗΠΑ-Τουρκία: Τα νέα δεδομένα και το δίλημμα του Ταγίπ Ερντογάν

Η «ομοβροντία» Κογκρέσου και Πενταγώνου των ΗΠΑ έρχεται ως απάντηση στους υψηλούς τόνους της Άγκυρας των τελευταίων ημερών.

Σε τεντωμένο σχοινί κινούνται οι σχέσεις ανάμεσα στην Ούασινγκτον και την Άγκυρα. 

Η «ομοβροντία» Κογκρέσου και Πενταγώνου των ΗΠΑ έρχεται ως απάντηση στους υψηλούς τόνους της Άγκυρας των τελευταίων ημερών και την επιμονή της Τουρκίας στην αγορά και παράδοση του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400.

Πλέον ο Ταγίπ Ερντογάν, με νέα δεδομένα στο τραπέζι, καλείται να απαντήσει στο «τελεσίγραφο» των ΗΠΑ, το οποίο, με τη μορφή που πλέον έχει πάρει, θυμίζει περισσότερο ένα δίλημμα του τύπου «Δύση ή Ανατολή».

Ωστόσο, πρόκειται για μία δύσκολη εξίσωση στην οποία ο ίδιος ο τούρκος πρόεδρος τοποθέτησε τον εαυτό του και κατ΄επέκταση τη χώρα του, κάθως πέραν της πίεσης που ασκεί η Ουάσινγκτον, αισθητή κάνει την παρουσία της και η Ρωσία με συχνές ανακοινώσεις και όποτε το θέμα ανακινείται από τις δύο πλευρές. Πολλοί εκτιμούν ότι οι ανακoινώσεις του Κρεμλίνου δεν έχουν στόχο μόνο την Ουάσινγκτον, αλλά και να σκήσουν πίεση και προς την πλευρά της Άγκυρας. «Οι συμφωνίες που έχουν επιτευχθεί μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας υλοποιούνται έγκαιρα εντός του προβλεπόμενου πλαισίου. Δεν υπάρχουν διμερή προβλήματα», δήλωσε την Τρίτη ο σύμβουλος του Ρώσου προέδρου Γιούρι Ουσακόφ. Ερωτηθείς αν τα συστήματα θα αποσταλούν εντός του Ιουλίου, ο Ουσακόφ , είπε ότι «Ναι, όπως προγραμματίζουμε».

Πάντως όλα αναμένεται να γίνουν περισσότερο ξεκάθαρα στο περιθώριο της Συνόδου G-20 στις 28-29 Ιουνίου, όπου ο τούρκος πρόεδρος θα έχει συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ και στο επίκεντρο της συζήτησης θα βρεθεί το καυτό ζήτημα των S-400. Υπενθυμίζεται ότι το ραντεβού κλείστηκε μετά από τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ανδρών με πρωτοβουλία του τούρκου προέδρου. Να σημειωθεί ότι τουρκικά μέσα ενημέρωσης μετά την τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ-Ερντογάν μετέδιδαν την πρόθεση του αμερικανού προέδρου να επισκεφτεί την Τουρκία τον Ιούλιο. Το ψήφισμα πάντως του αμερικανικού  Κογκρέσου δεν αφήνει περιθώρια για μέση λύση.

Tην ίδια στιγμή, ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι η συγκεκριμένη συγκυρία ευνοεί ιδιαιτέρως την Αθήνα. Για παράδειγμα, ο γνωστός αναλυτής διευθυντής του τουρκικού προγράμματος του Washington Institute για την πολιτική στη μέση Ανατολή εκτιμά ότι η Ελλάδα παίρνει σταδιακά τη θέση που είχε η Τουρκία στον αμερικανικό στρατηγικό σχεδιασμό. 

Σε αυτο το πλαίσιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι δηλώσεις που έκανε σε εκδήλωση του Atlantic Council ο αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάιατ. 

"Η Ελλάδα ανήκει στον πυρήνα της ΕΕ και αποτελεί μια νησίδα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Απομένουν αρκετές οικονομικές προκλήσεις, αλλά η χώρα έχει αλλάξει σελίδα" ανέφερε.

Απαντώντας σε ερώτηση για το κατά πόσο οι ΗΠΑ είναι διατεθειμένες να παρέμβουν προληπτικά για την αποφυγή μιας κρίσης στο Αιγαίο ή την Ανατολική Μεσόγειο, ο Αμερικανός πρέσβης τόνισε ότι η Ουάσινγκτον είναι απόλυτα αφοσιωμένη σε κάθε διάσταση της συμμαχικής της σχέσης με την Ελλάδα.

«...Είμαστε σθεναρά αφοσιωμένοι στη συμμαχία μας με την Ελλάδα. Είμαστε σθεναρά αφοσιωμένοι στη δέσμευσή μας στην Ανατολική Μεσόγειο και ένα από τα πράγματα που είμαι πολύ περήφανος είναι το εύρος και το βάθος της στρατιωτικής μας συνεργασίας με την Ελλάδα, κάτι που επιβεβαιώθηκε την περασμένη εβδομάδα με την παρουσία του κ. Αποστολάκη στην Ουάσινγκτον. Νομίζω ότι είδατε την ανακοίνωση που εξέδωσε το Πεντάγωνο, η οποία περιγράφει τη στρατιωτική μας σχέση με την Ελλάδα ως μία από τις ισχυρότερες που έχουμε στην περιοχή. Αυτή η παρουσία νομίζω ότι είναι μια χειροπιαστή απόδειξη της δέσμευσης μας στο να στηρίξουμε την συμμαχική μας σχέση με την Ελλάδα και κάθε διάσταση αυτής», ανέφερε ο Αμερικανός πρέσβης.

Κογκρέσο ΗΠΑ: Ένα ασπρόμαυρο ζήτημα, δεν υπάρχει μέση λύση

Νωρίτερα, την ικανοποίησή τους για την ομόφωνη επικύρωση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων του ψηφίσματος που καλεί την Τουρκία να ακυρώσει την προγραμματισμένη απόκτηση του ρωσικού συστήματος S-400, εξέφραζαν οι επικεφαλής της Επιτροπής Διεθνών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ.

Με τίτλο «Εκφράζοντας ανησυχία για την αμερικανο-τουρκική συμμαχία», το διακομματικό ψήφισμα που φέρει τις υπογραφές σχεδόν όλης της θεσμικής ηγεσίας της αμερικανικής Βουλής «τονίζει την ιστορική συμμαχία με την Τουρκία και προτρέπει τον Τούρκο Πρόεδρο Ερντογάν να αποφύγει μια στρατιωτική σχέση με τη Ρωσία που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την αμερικανο-τουρκική εταιρική σχέση και τον ρόλο της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ».

Στην κοινή ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά την επικύρωση του ψηφίσματος, ο πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Υποθέσεων της Βουλής, Έλιοτ Ένγκελ, κάνει λόγο για ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να διευθετηθεί με μια συμβιβαστική λύση.

«Είναι κάτι που βλέπουμε σπάνια στις διεθνείς σχέσεις, αλλά αυτό είναι ένα ασπρόμαυρο ζήτημα. Δεν υπάρχει μέση λύση. Είτε ο κ. Ερντογάν θα ακυρώσει τη ρωσική συμφωνία, είτε δεν θα το κάνει. Και δεν υπάρχει η μελλοντική δυνατότητα για την Τουρκία στο να έχει από κοινού ρωσικά όπλα και αμερικανικά F-35. Δεν υπάρχει τρίτη επιλογή. Δεν υπάρχει δρόμος για εξισορρόπηση της κατάστασης που θα επιτρέψει στην Τουρκία να έχει και το γλυκό και να το τρώει ταυτόχρονα. Δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε να εκθέσουμε την κρίσιμη για την εθνική μας ασφάλεια τεχνολογία στην Ρωσία», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Από την πλευρά του, ο επικεφαλής της μειοψηφίας στην Επιτροπή Διεθνών Υποθέσεων της Βουλής, Μάικλ ΜακΚολ, κάλεσε την Τουρκία να επιλέξει τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ και υπενθύμισε ότι η αμερικανική προσφορά προβλέπει την επιτάχυνση της παράδοσης τους συστήματος Patriot με στόχο να δώσει στην Άγκυρα μια εναλλακτική επιλογή που θα οδηγήσει στην αποκατάσταση της σχέσης.

«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το παρόν ψήφισμα εκφράζει πλήρη στήριξη στην προσφορά της αμερικανικής κυβέρνησης για την πώληση του συστήματος Patriot στην Τουρκία, στην περίπτωση που η Τουρκία δεν αποκτήσει το S-400. Θέλουμε να δώσουμε στην Τουρκία την ικανότητα να ανταποκριθεί στις ανάγκες ασφαλείας της χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη θέση της στο ΝΑΤΟ. Η Τουρκία έχει μια σαφή διττή επιλογή ανάμεσα στην αγορά των ρωσικών S-400 και της προσφοράς των ΗΠΑ για την επιτάχυνση της παράδοσης των πυραύλων Patriot. Καλώ την Τουρκία να προχωρήσει προς τα εμπρός και να επιλέξει τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ» σημιώνει.

Το συγκεκριμένο ψήφισμα στέλνει με σαφή τρόπο το μήνυμα στην Τουρκία ότι «το Κογκρέσο δεν σκοπεύει να μείνει παθητικός θεατής στο ενδεχόμενο της απόκτησης του ρωσικού συστήματος S-400 και προειδοποιεί ότι μια τέτοια εξέλιξη θα επιφέρει «σοβαρές συνέπειες». Όπως άλλωστε υπενθυμίζεται στην κοινή ανακοίνωση, ο νόμος για την «Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής μέσω Κυρώσεων (CAATSA) προβλέπει την επιβολή κυρώσεων «σε οποιοδήποτε πρόσωπο διεξάγει σημαντική συναλλαγή με τους ρωσικούς τομείς άμυνας ή πληροφοριών».

Η απάντηση της Άγκυρας

«Όπως έχουμε πει και στο παρελθόν, το ψήφισμα με τίτλο "Εκφράζοντας ανησυχία για την αμερικανο-τουρκική συμμαχία", που έγινε αποδεκτό από την Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, στις 10 Ιουνίου, δεν συνάδει με κάνεναν τρόπο με την βαθιά ριζωμένη φιλία και συμμαχάι της Τουρκίας και των ΗΠΑ», αναφέρει σε ανακοίνωσή του το τουρκιό υπουργείο Εξωτερικών και προσθέτει: «Είναι αδύνατο να αποδεχθούμε τους άδικους και αβάσιμους ισχυρισμούς που αναφέρονται στο ψήφισμα για την εξωτερική πολιτική και το σύστημα απονομής δικαιοσύνης της Τουρκίας. Όπως έχουμε πάντα τονίσει, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την εξαφάνιση διαφωνιών ανάμεσα σε φίλες και σύμμαχες χώρες είναι ο διάλογος και ο σεβασμός για τις αποφάσεις των κυρίαρχων κρατών. Αντίθετα η αποδοχή τέτοιων ψηφισμάτων που δεν είναι δεσμευτικοί και δεν εξυπηρετούν την ενίσχυση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, η χρήση της ρητορικής των απειλών και των κυρώσεων και η ανακοίνωσηα τεχνητών τελεσιγράφων δεν είναι αποδεκτή»

Την ίδια στιγμή, η διαμάχη ΗΠΑ - Τουρκίας εκτείνεται και στα νερά της Ανατολικής Μεσογείου με την Ελλάδα, πέραν της εμπλοκής στην περιοχή, να μπαίνει στο κάδρο και στο θέμα των F-35, καθώς την Τρίτη ο αρμόδιος εκπρόσωπος του Πενταγώνου των ΗΠΑ δήλωσε ότι η χώρα μας συμπεριλαμβάνεται στη λίστα με τους πιθανούς αγοραστές των αμερικανικών μαχητικών

Τα «ελληνικά» F-35

Σύμφωνα με δηλώσεις του αντιναυάρχου Mathias Winter, επικεφαλής του Γραφείου του Πενταγώνου για τα F-35, «Ελλάδα, Σιγκαπούρη, Ρουμανία, Ισπανία και Πολωνία, περιλαμβάνονται στους μελλοντικούς πιθανούς αγοραστές».

Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές Απριλίου ο αντιναύαρχος Γουίντερ, όπως είχε μεταδώσει το Ρόιτερς, είχε καταθέσει την «πρότασή» του στο αμερικανικό Κογκρέσο, ενώ στο θέμα είχε αναφερθεί και ο Ευάγγελος Αποστολάκης.

«Εμείς πέρα από την αναβάθμιση των F16 είμαστε και στη διαδικασία να επιλέξουμε το καινούργιο αεροπλάνο που θα έχει η Ελλάδα ώστε να μπούμε σιγά σιγά στη νέα γενιά αεροσκαφών. Η δήλωση που έγινε στο αμερικάνικο κογκρέσο βοηθάει σε αυτή την προοπτική. Θα το εξετάσουμε, όλες τις συνιστώσες, και θα δούμε τι θα γίνει» είχε δηλώσει ο έλληνας υπουργός Άμυνας.

Η νεότερη εξέλιξη καταγράφεται εν μέσω της συνεχιζόμενης έντασης ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Τουρκία. Την Τρίτη έγινε γνωστό ότι οι τούρκοι χειριστές των αεροσκαφών F-35 δεν πραγματοποιούν πλέον εκπαιδευτικές πτήσεις στην αμερικανική αεροπορική βάση στην Αριζόνα όπου φιλοξενούνται.

Όπως αναφέρει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Ρόιτερς, η κυβέρνηση των ΗΠΑ μειώνει τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα του προηγμένου μαχητικού αεροσκάφους, εξαιτίας των σχεδίων της Άγκυρας να αποκτήσει ένα ρωσικό σύστημα αντιαεροπορικής και αντιπυραυλικής άμυνας.

Το υπουργείο ενημερώθηκε ότι οι τούρκοι πιλότοι (...) δεν πετούν» πλέον, δήλωσε ο αντιπτέραρχος Μάικ Άντριους, εκπρόσωπος του Πενταγώνου.  <Αν δεν υπάρξει αλλαγή της πολιτικής της συνεργασίας, θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με τη σύμμαχό μας Τουρκία για την μείωση της συμμετοχής της στο πρόγραμμα του F-35», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Άμυνας.

Το «μέτωπο» της Ανατολικής Μεσογείου

Η διαμάχη ανάμεσα σε ΗΠΑ και Τουρκία μαίνεται και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Άγκυρα έχει ανακοινώσει την αποστολή και δεύτερου γεωτρύπανου, του Γιαβούζ, στην κυπριακή ΑΟΖ, σε μη αδειοδοτημένα θαλασσοτεμάχια, στην περιοχή της κατεχόμενης Καρπασίας, εντός του Ιουλίου. Το μεγάλο ερώτημα, ωστόσο, είναι εάν η Τουρκία θα προχωρήσει εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, νότια του Καστελόριζου.

Αν και η Αθήνα κρατά δημοσίως χαμηλούς τόνους οι φόβοι είναι υπαρκτοί. Ο επόμενος γύρος των συνομιλιών για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης έχει οριστεί από τις 19 έως τις 22 Ιουνίου στην Άγκυρα.

Ο Τούρκος εκπρόσωπος Τύπου του ΥΠΕΞ, δήλωσε ότι όσο η ελληνοκυπριακή πλευρά δεν τερματίζει τις μονόπλευρες δραστηριότητές της στο θέμα των υδρογονανθράκων και δεν εντάσσει τους Τ/κ που είναι ίσοι εταίροι στο νησί, στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων για το θέμα και τον διαμοιρασμό των εσόδων, η Τουρκία θα συνεχίσει να προστατεύει τα δικαιώματα των Τ/κ στην δική τους υφαλοκρηπίδα, πρόσθεσε ο εκπρόσωπος Τύπου του τουρκικού ΥΠΕΞ.

Σε αυτό το πλαίσιο, συνέχισε, και στις περιοχές του ψευδοκράτους που αδειοδοτήθηκαν στην ΤΡΑΟ το 2011, τα πλοία Γιαβούζ και Φατίζ, θα αρχίσουν σύντομα γεωτρήσεις.

Ο κ. Άκσοϊ κατέληξε στην γραπτή του απάντηση λέγοντας ότι με αυτή την ευκαιρία θα ήθελε να υπενθυμίσει την διεθνή κοινότητα για ακόμη μια φορά, ότι είναι η ε/κ πλευρά που δεν διστάζει να θέτει ανεύθυνα σε κίνδυνο την ασφάλεια και την σταθερότητα στην ανατολική Μεσόγειο, δεν λαμβάνει υπόψη τα δίκαια δικαιώματα των Τ/κ, που είναι ίσοι εταίροι στο νησί, στους φυσικούς του πόρους, απορρίπτει τις προτάσεις συνεργασίας και «παρά τις προειδοποιήσεις μας δεν εγκαταλείπει τις μονόπλευρες δραστηριότητές της».

Το μήνυμα της Ουάσιγκτον

Ωστόσο μήνυμα στην Τουρκία μέσω συνέντευξης που παραχώρησε στο τουρκοκυπριακό πρακτορείο ειδήσεων, έστειλε ο βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και αρμόδιο για Ευρωπαϊκές και Ευρασιατικές Υποθέσεις, Μάθιου Πάλμερ. Ο κος Πάλμερ τόνισε τη σημασία που έχει η ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου για τις Ηνωμένες Πολιτείες, υπογραμμίζοντας ότι αυτή έχει αυξηθεί μετά την ανεύρεση υδρογονανθράκων στην περιοχή.

Μάλιστα, επεσήμανε ότι για αυτό τον λόγο η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ είναι ισχυρή στην περιοχή, όπου «βρίσκονται δέκα αμερικανικά πολεμικά πλοία, 130 αεροσκάφη του Ναυτικού και της Αεροπορίας, καθώς και περίπου 9.000. Υπενθυμίζεται ότι λίγες ώρες νωρίτερα ο Ταγίπ Ερντογάν είχε αναφέρει σε δηλώσεις του ότι το νέο τουρκικό γεωτρύπανο Γιαβούζ θα είναι έτοιμο για νέα γεώτρηση στην Ανατολική Μεσόγειο τον Ιούλιο και θα συνοδεύεται από φρεγάτες των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων.

Όπως αναφέρουν τουρκοκυπριακές εφημερίδες, ο Πάλμερ στη συνέντευξή του ανέφερε επίσης ότι η Ανατολική Μεσόγειος είναι σημαντική για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, στεκόμενος στη στενή συνεργασία Ελλάδας, Ισραήλ και Κύπρου. Ακόμη, τόνισε ότι και η τουρκική και τουρκοκυπριακή πλευρά αποτελούν σημαντικούς συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή.

Παράλληλα δήλωσε ότι οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων. «Μαζί με αυτό, υπερασπιζόμαστε ότι στο πλαίσιο μιας λύσης θα πρέπει να λάβει χώρα ένας ακριβοδίκαιος διαμοιρασμός των υδρογονανθράκων, και σε αυτό το πλαίσιο στηρίζουμε τις προσπάθειες να βρεθεί λύση. Πρέπει να τονίσουμε ότι μιλάμε για μια διαδικασία που θα πάρει χρόνια, καθότι απέχουμε χρόνια από το να αποδώσουν σε χρήματα οι υδρογονάνθρακες. Επομένως, υπάρχει μπροστά μας χρονικό διάστημα για διαπραγματεύσεις», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Πάλμερ, σημειώνοντας ότι οι ΗΠΑ ελπίζουν οι υδρογονάνθρακες να προτρέψουν τις δύο πλευρές προς την κατεύθυνση εύρεσης λύσης.

πηγή: thetoc.gr

Προσαρμοσμένη αναζήτηση