Το 2020 και η πανδημία του κορονοϊού  έφεραν τα πάνω κάτω στη ζωή μας. Τίποτα δεν είναι πια όπως το ξέραμε. Οι οικονομίες του πλανήτη καταρρέουν, οι άνθρωποι κυριεύονται από το στρες της αβεβαιότητας που προκαλεί ο Covid-19 και όλοι αναρωτιόμαστε αν έχει μείνει τίποτα όρθιο. Μην το ψάχνετε. Η απάντηση είναι, ναι. Τίποτα δεν φαίνεται να επηρεάζει τη συνεχώς ανοδική πορεία της Amazon.

Χωρίς καν την αύξηση των πωλήσεων που αναμένεται κατά τη διάρκεια των εορτών, ο πολυεθνικός κολοσσός της Amazon παρουσιάζει τριπλάσια κέρδη το τρίτο τρίμηνο του 2020 σε σύγκριση με την περσινή χρονιά, με την αξία της στο χρηματιστήριο να αγγίζει τα 1,54 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι εύλογο: Την ώρα που αμέτρητα καταστήματα σε όλο τον κόσμο κατεβάζουν ρολά, ποιοι είναι οι λόγοι της επιτυχίας αυτού του γίγαντα πωλήσεων που λέγεται Amazon;

Αμέτρητα προϊόντα

Ας υποθέσουμε ότι μπαίνετε στο Amazon γιατί θέλετε να αγοράσετε μια καινούρια πολυθρόνα. Κάθεστε; Η ιστοσελίδα της εταιρείας εμφανίζει πάνω από 2.000 αποτελέσματα. Οι τιμές; Από 12,95 έως 16.540 δολάρια!

Αυτό δεν σημαίνει ότι θα χαθείτε σε μια θάλασσα επιλογών. Θέλετε να εμφανίζονται μόνο τα προϊόντα σε ένα συγκεκριμένο εύρος τιμών; Κανένα πρόβλημα. Έχετε κάποια ιδιαίτερη προτίμηση στα υλικά; Κι αυτό γίνεται. Θέλετε να δείτε τα προϊόντα μιας συγκεκριμένης εταιρείας; Πανεύκολο.

Ενας λόγος είναι λοιπόν καταρχάς η ευκολία που προσφέρει το ίντερνετ συγκεντρώνοντας τα πάντα σε ένα σημείο. Για παράδειγμα όπως υπάρχουν ιστοσελίδες που μπορούν να σας κατευθύνουν σε αμέτρητα online καζίνο χωρίς να χάνετε τον χρόνο σας, έτσι και η Amazon είναι ένα τεράστιο εμπορικό κατάστημα από το οποίο μπορείτε να αγοράσετε τα πάντα σε μία μόνο επίσκεψη. 

Πολύ δύσκολα θα μπορούσε ένα κανονικό μαγαζί να συναγωνιστεί το εύρος προϊόντων που μπορεί κάποιος να βρει στο διαδίκτυο. 

Έξυπνο μάρκετινγκ

Ενώ το λιανεμπόριο σε παγκόσμιο επίπεδο ταλαιπωρείται σε μεγάλο βαθμό από τις επιπτώσεις της πανδημίας, η Amazon προσελκύει όλο και περισσότερους πελάτες. Πώς το καταφέρνει αυτό;
Η αλήθεια είναι ότι η στρατηγική μάρκετινγκ που ακολουθείται μπορεί να είναι πανέξυπνη αλλά δεν είναι και τόσο αθώα. 

Αφενός έχετε άμεση πρόσβαση στα προϊόντα που έχετε επιλέξει (και απόλυτο έλεγχο των χρημάτων που θα ξοδέψετε), μπορείτε να ξαναδείτε τα προϊόντα που επισκεφτήκατε πρόσφατα, ενώ η ίδια η ιστοσελίδα σας προτείνει σχετικές επιλογές που μπορεί να σας ενδιαφέρουν. Αν προσθέσετε ότι όλα αυτά γίνονται μόνο με ένα κλικ, τότε η ευκολία και η άνεση που σας προσφέρει γίνονται προφανείς. 

Αφετέρου, ωστόσο, τα πάντα αποθηκεύονται στη βάση δεδομένων της. Αυτό δεν σημαίνει απλώς ότι η Amazon διαθέτει ιστορικό με όλα τα προϊόντα που έχετε αγοράσει ή σας αρέσουν, αλλά και ότι γίνεστε το κέντρο μιας στοχευμένης εκστρατείας μάρκετινγκ που περιστρέφεται γύρω από τις παλαιότερες αγορές και τα γούστα σας.

Βέβαια, αρκετές μικρομεσαίες επιχειρήσεις με αυτή το τρόπο έχουν δει τις δικές τους πωλήσεις να αυξάνονται κατακόρυφα μέσα από την πλατφόρμα και το έξυπνο μάρκετινγκ της Amazon και – εννοείται – ότι η ίδια η Amazon δεν χάνει ευκαιρία να διαφημίσει τη στήριξή της σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και κατά συνέπεια τη δημιουργία και διατήρηση πολλών θέσεων εργασίας.

Εξάπλωση παντού

Πώς ένα ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο που άνοιξε το 1994 έγινε ο γίγαντας που όλοι γνωρίζουμε σήμερα;

Όταν το 1994 ο Τζεφ Μπέζος άφηνε τη δουλειά του σε ένα hedge fund στη Νέα Υόρκη για να ιδρύσει το Amazon, είχε κάτι παραπάνω από ένα καλό προαίσθημα και το κεφάλαιο που χρειαζόταν. Είχε ένα επιχειρηματικό πλάνο που τον έκανε τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο.

Ας δούμε συνοπτικά την τρελή πορεία της Amazon:

Η Amazon μπαίνει στο χρηματιστήριο το 1997 και καταφέρνει να επιβιώσει από τη φούσκα των dot-com το 2001. Το 2006 ιδρύεται η θυγατρική Amazon Web Services που σηματοδοτεί την εξάπλωσή της στην παροχή υπηρεσιών. Ακολουθεί ντόμινο νέων θυγατρικών εταιρειών: Prime Video, Amazon Publishing, Amazon Studios και πολλά άλλα. Το 2015 επιλέγεται ως η κορυφαία εταιρεία των ΗΠΑ από τους καταναλωτές. Το 2017 εξαγοράζει τη Whole Foods και κάνει τον γίγαντα Walmart να μοιάζει με συνοικιακό μπακάλικο.
Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι λέξεις δεν φαίνεται να υπάρχει ταβάνι στην ξέφρενη πορεία της.

Ανήθικες επαγγελματικές πρακτικές

Φυσικά οι αυτοκρατορίες δεν χτίζονται με τον σταυρό στο χέρι. 

Το 2011 η Apple κατέθεσε αγωγή κατά της Amazon για παραβίαση του εμπορικού της σήματος, ενώ το 2016 κατέθεσε και δεύτερη αγωγή για αποζημίωση λόγω πώλησης μη αυθεντικών φορτιστών iPhone από την πλατφόρμα της. Το 2018, το eBay προσφεύγει στα δικαστήρια για «λαθροθηρία πωλητών» κατηγορώντας την Amazon ότι διείσδυσε στο σύστημα και δημιούργησε ψεύτικους λογαριασμούς με σκοπό την προσέλκυση των καλύτερων πελατών της εταιρείας.

Ορόσημο θεωρείται η πρόσφατη απόφαση του εφετείου της Καλιφόρνια που θεωρεί την Amazon υπεύθυνη για τα προϊόντα που πωλούν άλλες εταιρείες στην πλατφόρμα της. Όλα ξεκίνησαν όταν μία καταναλώτρια αγόρασε μπαταρία για laptop, η οποία εξερράγη λίγους μήνες αργότερα προκαλώντας σοβαρά εγκαύματα στη γυναίκα. Η ιστορική αυτή απόφαση απορρίπτει τον ισχυρισμό της Amazon ότι λειτουργεί ως απλός ενδιάμεσος και ανοίγει τον δρόμο για νέες αγωγές και μηνύσεις.

Σάλο όμως έχουν προκαλέσει και οι καταγγελίες εργαζομένων, οι οποίοι πρόσφατα κατέβηκαν σε απεργιακές κινητοποιήσεις μιλώντας για μισθούς πείνας, για απάνθρωπες εργασιακές συνθήκες (υποχρεώνονται να ουρούν μέσα σε πλαστικά μπουκαλάκια για να μην κάνουν διάλειμμα) και για ανοιχτές απειλές της εταιρείας σε όσους μιλούν εναντίον των πολιτικών της. Τον Απρίλιο επίσης η Amazon δέχτηκε σφοδρή κριτική και για τη λήψη ανεπαρκών μέτρων προστασίας των εργαζομένων εν μέσω της πανδημίας. Κι όλα αυτά ενώ η εταιρεία του Τζεφ Μπέζος, του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο, καταφέρνει να πληρώνει ελάχιστους φόρους. 

Μέχρι πότε;

Οι αριθμοί γύρω από την αυτοκρατορία της Amazon αφηγούνται μια ιστορία διαρκούς ανοδικής πορείας με τεράστια κέρδη. Η Amazon επεκτείνεται συνεχώς και κατακτά όλο και περισσότερους  τομείς επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Το όνομά της έχει γίνει συνώνυμο της εκμετάλλευσης κάθε ευκαιρίας που υπάρχει στην αγορά. Τίποτα δεν συγκρίνεται με την ποικιλία και την άνεση που προσφέρει στους καταναλωτές, ενώ οι καινοτομίες που έχει φέρει στον κόσμο του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι καθολικά αποδεκτές. 

Η ξέφρενη πορεία της μετοχής της και τα ασύλληπτα έσοδα που ανακοίνωσε κατά τη διάρκεια της πανδημίας δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αμφισβήτησης.

Δεν είναι λίγες, όμως, οι φωνές που ασκούν κριτική στη μονοπωλιακή συγκέντρωση τόσου πλούτου στα χέρια ενός ανθρώπου, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το ότι ο βασιλιάς της ελεύθερης αγοράς, Τζεφ Μπέζος, μπορεί σύντομα να εξελιχθεί σε τύραννο. Παράλληλα, οι καταγγελίες για ανήθικες εμπορικές πρακτικές και βάναυση εκμετάλλευση των εργαζομένων έχουν εξοργίσει μεγάλη μερίδα των καταναλωτών οι οποίοι γυρνούν την πλάτη τους στην Amazon και στρέφονται πλέον σε άλλες εταιρείες. Είναι όλα αυτά αρκετά για να πείσουν την Amazon να αλλάξει στάση και να βελτιώσει τις πολιτικές της; Μπορεί η δυσαρέσκεια να λάβει διαστάσεις ικανές να κάνουν τον γίγαντα να γονατίσει;

Το μέλλον θα δείξει.