Αλήθεια, πόσοι από σας γνωρίζετε που είναι η προτομή του ήρωα της Αλαμάνας, Θανάση Διάκου;
Ή καλύτερα, γνωρίζετε που είναι η Αλαμάνα; Ακόμη χειρότερα πως πάμε εκεί;
Πριν αρχίσετε το τεστ γεωγραφίας και ιστορίας, να αποκαλύψω ότι και ‘γω το μνημείο που αφιέρωσαν οι Λαμιώτες το 1930 στο μεγαλύτερο ήρωα της τοπικής ιστορίας, Αθανάσιο Διάκο, το γνώριζα μόνο μέσα από καταγγελίες πολιτών για την εγκατάλειψή του.
Επίσης από τις φιλότιμες προσπάθειες του Πολιτιστικού Συλλόγου Ανθήλης, η οποία και φέτος τίμησε τον τεράστιο αυτόν Έλληνα.
Όμως το συγκεκριμένο χώρο δεν τον είχα επισκεφτεί ποτέ και ας απέχει από το σπίτι μου ελάχιστα χιλιόμετρα, όταν έχω «οργώσει» όλη τη Φθιώτιδα. Ακόμη και όταν υπήρχε ο παράδρομος που οδηγούσε στα «Ψωρονέρια», το μνημείο δεν ήταν ορατό από το δρόμο.
Πόσο μάλλον όταν προ 12ετίας η ΕΡΓΟΣΕ έκοψε την συγκεκριμένη ευθεία. Και τώρα ήρθε και ο Ε65 να αποτελειώσει ακόμη και αυτόν τον απαίσιο χωματόδρομο που ούτε με GPS δεν μπορείς να τον εντοπίσεις! Φυσικά δε φταίει η εξέλιξη για τον αποκλεισμό του μνημείου. Η ίδια η τοπική κοινωνία δε ζήτησε ποτέ επιτακτικά την αποκατάσταση της ιστορίας της.
Πριν από μερικές ημέρες ο βουλευτής Φθιώτιδας του ΣΥΡΙΖΑ, Αποστόλης Καραναστάσης ανέδειξε το θέμα με επιστολή του στον Υπουργό Υποδομών Χρήστο Σπίρτζη, ζητώντας την ανάδειξη του συνόλου των μνημείων της περιοχής, του ιστορικού τριγώνου: «Θερμοπύλες – Αλαμάνα – Γοργοπόταμος».
Με μεγάλη χαρά πληροφορηθήκαμε ότι η πρόταση βρήκε «ευήκοα ώτα» και μάλιστα στην περίπτωση της Αλαμάνας θα μπει μπροστά η κατασκευή της γέφυρας την οποία υπερασπίστηκε μέχρις εσχάτων ο εθνομάρτυρας Διάκος και τα ελάχιστα παληκάρια του.
Παρέα λοιπόν με τον βουλευτή, ξεκινήσαμε ένα μικρό οδοιπορικό στις τρεις αυτές περιοχές, θέλοντας περισσότερο να αφυπνίσουμε την τοπική κοινωνία, να αγκαλιάσει μια προσπάθεια που στόχο έχει να αναδείξει την αρχαία και νεότερη ιστορία αυτού του τόπου.
Συνέντευξη στον Κυριάκο Καραγιάννη:
LR: Κύριε Καραναστάση, η πρωτοβουλία σας για την ανάδειξη του ιστορικού τριγώνου Θερμοπύλες – Αλαμάνα – Γοργοπόταμος αιφνιδίασε και μπορώ να πω ότι ικανοποίησε τους συμπολίτες μας. Τι σας οδήγησε στην συγκεκριμένη ενέργεια;
ΑΠ: Η αλήθεια είναι ότι η πρωτοβουλία αυτή ξεφεύγει από την θεματολογία των ημερών και ίσως για αυτό ορισμένοι να αιφνιδιάστηκαν. Δεν ήταν όμως ξαφνική ενέργεια, αλλά αποτέλεσμα μακράς επεξεργασίας.
Συγκεκριμένα, από την εποχή της θητείας μου στη θέση του Προέδρου της Δ.Ε. του τοπικού τμήματος του Τ.Ε.Ε., είχα συλλάβει την ιδέα της ανάδειξης – αρχικά – του αρχαιολογικού χώρου των Θερμοπυλών και στα πλαίσια της ιδέας αυτής προέκυψε τότε το μνημόνιο συνεργασίας του Δήμου Λαμίας, του ΤΕΕ – ΤΑΣ και της ΙΔ’ Εφορείας Αρχαιοτήτων. Προϊόν, μάλιστα, της συνεργασίας αυτής υπήρξε μια μελέτη ήπιας ανάπλασης και ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου.
LR: Η εποχή της προεδρίας σας στο ΤΕΕ όμως είναι μερικά χρόνια πίσω. Η μελέτη στην οποία αναφέρεστε δεν έχει υλοποιηθεί ακόμη. Γιατί;
ΑΠ: Οι λόγοι είναι πολλοί – άλλοι εύλογοι και άλλοι όχι. Άπτονται της γραφειοκρατίας, της οικονομικής κρίσης, αν θέλετε και της επιμονής με την οποία η αρμόδιοι θα έπρεπε να διεκδικήσουν την υλοποίησή της.
Στο σημείο αυτό περιορίζομαι να αναφέρω μόνο ότι απαιτήθηκε μεγάλη προσπάθεια και πολύς χρόνος για την έγκριση της μελέτης από το Κ.Α.Σ. – έγκριση που ήρθε, τελικά, το 2017.
LR: Σήμερα όμως δεν κάνετε λόγο μόνο για την ανάπλαση του χώρου των Θερμοπυλών αλλά για ένα σχέδιο αξιοποίησης της ιστορικότητας της ευρύτερης περιοχής…
«Στο εγγύς μέλλον θα βρεθούμε μπροστά σε ιδιαίτερα σημαντικές, συμβολικά, επετείους που σχετίζονται με τις τοποθεσίες αυτές»
ΑΠ: Η αλήθεια είναι ότι οι Θερμοπύλες είναι ένα ιστορικό τοπωνύμιο ευρύτατης – θα έλεγα παγκόσμιας - εμβέλειας και απήχησης.
Όμως στην περιοχή αυτή, πολύ κοντά στη Λαμία, υπάρχουν τρεις ιδιαίτερα σημαντικές ιστορικές τοποθεσίες: οι Θερμοπύλες βεβαίως, αλλά και η Αλαμάνα και η γέφυρα του Γοργοποτάμου. Σε ελάχιστη απόσταση μεταξύ τους, σχηματίζουν ένα τρίγωνο που, δεν θα είναι υπερβολή να λεχθεί ότι, συμπυκνώνει 25 αιώνες της αρχαίας, της νεότερης και της πρόσφατης ιστορίας της χώρας μας.
Βρισκόμαστε δε σε μια χρονική συγκυρία εξαιρετική που δεν θα ξαναζήσουμε. Στο εγγύς μέλλον θα βρεθούμε μπροστά σε ιδιαίτερα σημαντικές, συμβολικά, επετείους που σχετίζονται με τις τοποθεσίες αυτές.
Συγκεκριμένα, το 2020 συμπληρώνονται 2500 χρόνια από την εμβληματικότερη ίσως μάχη της παγκόσμιας ιστορίας, τη μάχη των Θερμοπυλών (όπως και από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας), το 2021, 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821, την μάχη της Αλαμάνας και τη θυσία του Αθανασίου Διάκου. Σημειώστε εδώ την πρωτοβουλία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Φθιώτιδας για την αγιοκατάταξη του Αθανάσιου Διάκου, όπως την ανακοίνωσε από άμβωνος κατά τη δοξολογία για τον εορτασμό των Διάκειων. Τέλος το 2022 συμπληρώνονται 80 χρόνια από τη θρυλική ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου.
Μέσα δηλαδή στα επόμενα τρία χρόνια θα τιμήσουμε τις επετείους και των τριών σπουδαίων αυτών ιστορικών γεγονότων, που όχι μόνο σημάδεψαν την ιστορία της πατρίδας μας αλλά διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα του έθνους.
Αυτό ακριβώς τόνισα και στην επιστολή μου προς τον Υπουργό κ. Χρ. Σπίρτζη, στις αρχές του μήνα που διανύουμε.
LR: Μιας και αναφερθήκατε στο διάβημά σας προς τον Υπουργό, σημειώνεται ότι υπήρξε θετική ανταπόκριση. Να περιγράψουμε λοιπόν την υπάρχουσα κατάσταση και να δούμε τι μπορούμε να περιμένουμε;
ΑΠ: Να ξεκινήσουμε από την Αλαμάνα;
Δεν υπάρχει οτιδήποτε, πλην μιας προτομής του Αθανασίου Διάκου, που να θυμίζει την ιστορική μάχη, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αποτυπώσεις της γέφυρας από την εποχή εκείνη και παρ’ ότι άλλες ιστορικές γέφυρες, με πρόσφατο παράδειγμα τη γέφυρα της Πέτρας, έχουν ανακατασκευαστεί και είναι επισκέψιμες. Επίσης, δεν υπάρχει οποιαδήποτε πρόσβαση, τόσο από τον ΠΑΘΕ όσο και από το τοπικό οδικό δίκτυο.
Σημειωτέον δε ότι, από πλευράς συμβολισμού έχει την ίδια ακριβώς σημασία με την μάχη των Θερμοπυλών. Ο ηρωϊσμός σε χαμένες θέσεις, η θυσία μέχρις ενός, είναι κοινός τόπος και στα δύο γεγονότα.
Στις Θερμοπύλες, η πρόσβαση στον αρχαιολογικό χώρο είναι προβληματική, δεδομένου ότι η έξοδος από τον ΠΑΘΕ προς Θερμοπύλες υπάρχει μόνο στον κλάδο από Αθήνα προς Θεσσαλονίκη, αλλά όχι και στην αντίθετη διαδρομή.
Επιπρόσθετα, στον αρχαιολογικό χώρο των Θερμοπυλών υπάρχει σήμερα το γνωστό μνημείο και, εδώ και μία δεκαετία περίπου, λειτουργεί το «Κέντρο Ιστορικής Ενημέρωσης Θερμοπυλών». Υπάρχει, βέβαια, και η μελέτη ήπιας ανάπλασης και ανάδειξης του χώρου, στην οποία αναφερθήκαμε στην αρχή και η οποία, όπως σωστά επισημάνατε, δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι σήμερα.
Και για να μην το ξεχάσω, επειδή δεν το ανέφερα πριν, το ΥΠΟΜΕ, μετά από εισήγηση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, συνέβαλε καθοριστικά στη διαδικασία εγκρίσεων της μελέτης αυτής, με την ανακατάταξη του τμήματος της Ν.Ε.Ο. Αθήνα – Εύζωνοι, που διέρχεται από τις Θερμοπύλες, στο Δευτερεύον Εθνικό Οδικό Δίκτυο της Χώρας.
Τέλος, στην περιοχή του Γοργοποτάμου, η μεν ιστορική γέφυρα, όπως γνωρίζουμε όλοι, έχει ανακατασκευαστεί από δεκαετίες, οι δε συνθήκες πρόσβασης είναι ικανοποιητικές, ενώ και το διερχόμενο από εκεί τμήμα της παλαιάς σιδηροδρομικής γραμμής παραμένει σε λειτουργία ακριβώς για την ανάδειξη της ιστορίας της περιοχής. Ήταν μια δέσμευση του Πρωθυπουργού στο Περιφερειακό Συνέδριο Στερεάς, το 2017, που έγινε πράξη.
LR: Και οι δεσμεύσεις που εξασφαλίσατε από τον υπουργό για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών;
ΑΠ: Με την παρέμβασή μου, υπέμνησα στον Υπουργό την πολλαπλή σπουδαιότητα αλλά και την μη αξιοποίηση των εν λόγω περιοχών και του ζήτησα να δρομολογηθεί η σύνταξη των απαιτούμενων μελετών και η εκτέλεση των αναγκαίων έργων για την ανάδειξη τους και την διασφάλιση πλήρους προσβασιμότητας σ’ αυτές, εν όψει και των ιστορικών επετείων που επίκεινται.
Από την πλευρά του, ο Υπουργός ανταποκρίθηκε θετικά στο αίτημα μου και δεσμεύτηκε να δρομολογήσει όλες τις απαιτούμενες ενέργειες που άπτονται των αρμοδιοτήτων του, για την:
• Εξασφάλιση πρόσβασης στον χώρο των Θερμοπυλών και από τον κλάδο Θεσσαλονίκη - Αθήνα του ΠΑΘΕ.
• Εξασφάλιση πρόσβασης στον χώρο της μάχης της Αλαμάνας.
• Κατασκευή της γέφυρας της Αλαμάνας στον χώρο και με την μορφή που είχε κατά την εποχή της μάχης.
Σε ότι αφορά την ανάπλαση των ιστορικών περιοχών, οι μελέτες και η υλοποίησή τους είναι αρμοδιότητα του Δήμου Λαμιέων, ως αναθέτουσας Υπηρεσίας, αλλά ο Υπουργός δεσμεύτηκε ότι, σε περίπτωση που από την πλευρά του Δήμου υποβληθεί αίτημα για χρηματοδότηση, τόσο της εκπόνησης σχετικής μελέτης για την Αλαμάνα όσο και της υλοποίησής της, όπως και της υπάρχουσας αντίστοιχης για τις Θερμοπύλες, η Κυβέρνηση είναι πρόθυμη να συμβάλλει στην εξεύρεση των αναγκαίων πόρων.
LR: Άρα, για την συνολική αντιμετώπιση του θέματος δεν αρκούν μόνο οι ενέργειες του κ. Σπίρτζη.
ΑΠ: Προφανώς. Ένα σημαντικό κομμάτι ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού, με βασική πτυχή του το θέμα της ανάδειξης των επετείων που προανέφερα και του προγραμματισμού, προβολής και διοργάνωσης των αντίστοιχων εκδηλώσεων. Ήδη, από τα μέσα του προηγούμενου μήνα έχω προβεί σε σχετικό διάβημα προς το ΥΠ.ΠΟ και περιμένω τη σχετική απάντηση.
Μεγάλο κομμάτι αντιστοιχεί επίσης στον Δήμο Λαμιέων. Πέρα από την υλοποίηση της υπάρχουσας μελέτης για τις Θερμοπύλες, είναι αναγκαίο να δρομολογήσει αντίστοιχη μελέτη για την ανάπλαση και ανάδειξη του χώρου της μάχης της Αλαμάνας και, ακόμη, να σκεφτεί και να υλοποιήσει τους τρόπους διασύνδεσης και τουριστικής προβολής και εκμετάλλευσης των τριών ιστορικών χώρων ως ενιαίο σύνολο. Με την ευκαιρία των αυτοδιοικητικών εκλογών οι υποψήφιοι συνδυασμοί θα μπορούσαν να τοποθετηθούν για το χειρισμό του θέματος.
Όμως ας μην ξεχνάμε ότι πρώτος και κύριος αρμόδιος, για κάθε θέμα, είναι ο ίδιος ο λαός της περιοχής, που πρέπει να δείξει τη βούλησή του για την πρόοδο του τόπου, να πιέζει και να ελέγχει κάθε αρμόδιο φορέα και παράγοντα για την ευόδωση του στόχου. Σκεφτείτε τι έχει να κερδίσει ο τόπος και οι πολίτες του από την ανάδειξη του «ιστορικού τριγώνου». Πόσες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν τόσο κατά την φάση της εκτέλεσης των έργων, όσο και μετά, στη συντήρηση φύλαξη και εξυπηρέτησή τους, στο τουριστικό κομμάτι κλπ.
Και όλα αυτά συγχρόνως με την αξιοποίηση των ιαματικών πηγών και τις συνέργειες που μπορούν να γίνουν με άλλους τομείς, με εκπαιδευτικά προγράμματα των πανεπιστημιακών σχολών, συνδυασμός με άλλες, εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως ο αγροτουρισμός κλπ.
LR: Κύριε Καραναστάση, κλείνοντας, θέλω να σας ρωτήσω αν πιστεύετε ότι η πρωτοβουλία σας θα φέρει, πέρα από δεσμεύσεις των αρμοδίων, τα επιθυμητά αποτελέσματα.
ΑΠ: Κύριε Καραγιάννη, αν κάτι δεν ξεκινήσει δεν θα τελειώσει – η αρχή είναι το ήμισυ του παντός. Η αρχή αυτή έγινε. Είχα την ιδέα και ανέλαβα την πρωτοβουλία για την ανάδειξή της. Για το άλλο ήμισυ είμαστε υπεύθυνοι όλοι μας, ο καθένας από το πόστο του και με τις δυνάμεις του.
Προσωπικά, δεν θα σταματήσω να προσπαθώ για την ολοκληρωτική ευόδωση του στόχου. Είναι το όραμά μου για την πρόοδο του τόπου μου, του τόπου που γεννήθηκα, ζω και αναδείχτηκα επαγγελματικά και κοινωνικά. Όσο υπάρχω, από όποια θέση βρίσκομαι, θα προσπαθώ να το φέρω εις πέρας.
