Η ανενεργή κεραία του Τηλεπικοινωνιακού Σταθμού της Σκάρφειας πρόκειται να μετατραπεί σε επαγγελματικό ραδιοτηλεσκόπιο, το οποίο θα είναι το πρώτο στην Ελλάδα.

Μία ξεχωριστή εκδήλωση φιλοξενείται την Τρίτη 11 Φεβρουαρίου 2020 στις 12:00’ το μεσημέρι στο Αμφιθέατρο της Βιβλιοθήκης του πρώην ΤΕΙ Στερεάς στη Λαμία.

Πρόκειται για τη διάλεξη με θέμα «Η σημασία της Ραδιοαστρονομίας και το Ελληνικό Ραδιοτηλεσκόπιο THERMOpYLAE», όπου θα παρουσιαστεί η επιστημονική συνεργασία μεταξύ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και ΕΑΠ για τη μετατροπή της ανενεργής κεραίας τηλεπικοινωνιών της Σκάρφειας, σε επαγγελματικό ραδιοτηλεσκόπιο, το πρώτο στην Ελλάδα.

Ομιλητές είναι οι δύο άνθρωποι που συνεργάστηκαν σε αυτό το σημαντικό έργο, η Επίκουρη Καθηγήτρια Δρ Νεκταρία Α.Β. Γκιζάνη, Ραδιαστρονόμος από τη Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας (ΣΘΕΤ) του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ), και ο Επίκουρος Καθηγητής Δρ Γιώργος Π. Βελντές, Φυσικός-Ραδιοηλεκτρολόγος, από το Γενικό Τμήμα του Παν/μίου Θεσσαλίας.

Με το μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ των δύο Ιδρυμάτων και του ΟΤΕ, δημιουργείται το Κέντρο Ραδιαστρονομίας της Ελλάδας, με τις ανάλογες διεθνείς προδιαγραφές των αντίστοιχων κέντρων του εξωτερικού.

Έργο Μετατροπής

Στο νοτιανατολικό άκρο της Ευρώπης, στο Κέντρο Δορυφορικών Επικοινωνιών «Θερμοπύλαι» (ΚΔΕΘ) στην περιοχή Σκάρφεια Λοκρίδος μετατρέπεται η ανενεργή κεραία τηλεπικοινωνιών 32 μέτρων (βλ. Εικ. 1) σε τηλεσκόπιο ικανό να καταγράφει ραδιο σήματα από το Σύμπαν. Ένα τέτοιο τηλεσκόπιο λέγεται ραδιοτηλεσκόπιο και η αντίστοιχη επιστήμη που το χρησιμοποιεί είναι η Ραδιοαστρονομία.

Αρωγός αυτής της προσπάθειας είναι η εταιρία ΟΤΕ Α.Ε., η οποία και παραχώρησε την αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή της κεραίας τηλεπικοινωνιών διαμέτρου 32 μέτρων.

Αντίθετα από ένα οπτικό τηλεσκόπιο, ένα ραδιοτηλεσκόπιο λειτουργεί στο αόρατο τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, επομένως η Ραδιοαστρονομία αόρατη αστρονομία.

Η γήινη ατμόσφαιρα είναι διαφανής στα οπτικά μήκη κύματος και στα ραδιοκύματα. Η Ελλάδα έχει πάρα πολλά επαγγελματικά και ερασιτεχνικά οπτικά τηλεσκόπια. Με τη μετατροπή, αυτή είναι η πρώτη φορά που η χώρα μας θα αποκτήσει το δικό της επαγγελματικό ραδιοτηλεσκόπιο με πολλαπλά οφέλη για την καθημερινή ζωή εκτός από την επιστήμη.

Μετά την ολοκλήρωση

Το ραδιοτηλεσκόπιο θα δουλεύει

.i. ως μεμονωμένη κεραία σε continuum and spectral line mode

.ii. συνδεδεμένο με τη μέθοδο της συμβολομετρίας Very Long Baseline Interferometry (EVN, Global VLBI) επίσης σε continuum and spectral line mode

.iii. στην έρευνα Search for Extraterrestrial Intelligence (SETI, εξωγήινης νοημοσύνης) (commensal and targeted) σε συνεργασία με το Breakthrough Listen Research Laboratory, Department of Astronomy, UC Berkeley

.iv. για Deep space telecommunications

.v. συμμετέχοντας σε γαιωδεσιακές έρευνες (International VLBI Service for Astrometry & Geodesy)

Κοινωνικο-οικονομικά οφέλη για την Ελλάδα

Tα Κοινωνικο-οικονομικά οφέλη για την Ελλάδα είναι αδιαμφισβήτητα:

• (brain gain και regain) Επιστροφή των ελλήνων επιστημόνων – ραδιοαστρονόμων για να δουλέψουν στην Ελλάδα – την πατρίδα τους, 

• Επιστημονικά όπως αστροφυσική, SETI, γαιωδεσία στη σεισμογενή περιοχή της Ελλάδας, 

• πολυτομεακή και διεπιστημονική ανάπτυξη (π.χ..ραδιο – RF, electrical, μηχανικοί),  λογισμικό, Big Data, 

• πολύ-επίπεδη τεχνογνωσία κατά τη διάρκεια και μετά τη μετατροπή,  

• Εκπαιδευτικά αλλά και επιτάχυνση του εκπαιδευτικού μοντέλου STEM (science,  technology, engineering and mathematics), 

• deep space telecommunication (π.χ. συνέργια με τον ελληνικό δορυφόρο),

• Ευκολότερη μεταφορά και σχεδιασμός μεταφοράς των αποτελεσμάτων από την επιστημονική και μηχανολογική έρευνα σε τεχνολογικό/ή προϊόν και ανάπτυξη και βιομηχανική παραγωγή  Βιομηχανία  

• Πηγή έμπνευσης για μαθητές και φοιτητές,

• Νέες θέσεις εργασίας (για επιστήμονες, μηχανικούς, εργάτες κάθε ειδικότητας και  ανειδίκευτους), 

• Εκλαΐκευση της επιστήμης και μεταφορά των αποτελεσμάτων στο κοινό,  

• Πηγή τουρισμού (μέσω συνεδρίων, σχολείων, ημερίδων,…)

• Συνεργασία και ισχυροποίησή της μεταξύ χωρών όπου η ραδιοααστρονομία είναι ανεπτυγμένη