Ευθ. Λέκκας: Αυτές οι περιοχές του ν. Λάρισας κινδυνεύουν με πλημμυρικά φαινόμενα

Δημοσιεύτηκε: Σάββατο, 03 Οκτωβρίου 2020 13:00 Ευθ. Λέκκας: Αυτές οι περιοχές του ν. Λάρισας κινδυνεύουν με πλημμυρικά φαινόμενα

Αυτοί είναι οι 5 παράγοντες που προκάλεσαν την πλημμύρα στην Καρδίτσα – Η διάβρωση των εδαφών και τα  φερτά υλικά συνετέλεσαν στα πλημμυρικά φαινόμενα

Του Πάνου Γαρουφαλιά

Ο Θεσσαλός καθηγητής Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κ.  Ευθύμιος Λέκκας έχοντας μελετήσει το φαινόμενο που προκάλεσε ανυπολόγιστες καταστροφές στην Καρδίτσα μιλά στη larissanet για τους 5 λόγους που συνετέλεσαν σε αυτή την πρωτοφανή πλημμύρα. «Χτυπά» το καμπανάκι του κινδύνου καθώς λόγω της τρωτότητας των υποδομών η εν λόγω περιοχή μπορεί να ζήσει ξανά πλημμυρικά φαινόμενα ενόψει του χειμώνα. Αναλύει όμως και το τι πρέπει να γίνει από εδώ και πέρα ώστε οι νέες κατασκευές να είναι ανθεκτικές σε τέτοιους είδους ακραία φαινόμενα.

Ο καθηγητής όμως αναφέρεται και στις εν δυνάμει περιοχές που μπορεί να πλημμυρίσουν βάζοντας στο κάδρο και τον νομό Λάρισας. Μια τέτοια επικίνδυνη περιοχή υποστηρίζει ότι είναι το παραλιακό τόξο που ξεκινά από το δήμο Τεμπών και καταλήγει έως και το Πήλιο. Περιοχές που έχουν δώσει ξανά πλημμυρικά φαινόμενα στο παρελθόν.

φωτ. eurokinissi

Η τρωτότητα των συστημάτων μπορεί να φέρει νέα πλημμυρικά φαινόμενα

Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:

Ποιοι παράγοντες συνετέλεσαν και είχαμε αυτή την μεγάλη καταστροφή στην Καρδίτσα; Φταίει η ανθρώπινη παρέμβαση ή η ένταση του φαινομένου;

Ήταν ένας συνδυασμός ακραίων φυσικών φαινομένων και ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Είχαμε να κάνουμε με μια υψηλότατη βροχόπτωση που ξεπέρασε τα 300 χιλιοστά. Βροχόπτωση η οποία προήλθε από την σύγκρουση δύο χαμηλών βαρομετρικών, αλλά με διαφορετική θερμοκρασία. Αυτή η συνάντηση των φαινομένων έγινε στη νότια Θεσσαλία με αποτέλεσμα αυτή η διαφοροποίηση της θερμοκρασίας να φέρει μεγάλα ποσοστά βροχόπτωσης. Εκτός της βροχόπτωσης είχαμε να κάνουμε με την έντονη ραγδαιότητα του φαινομένου. Σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα η ένταση της βροχής ήταν πάρα πολύ μεγάλη. Αυτός ήταν ο πρώτος λόγος της καταστροφής. Είχαμε όμως  και κάποιους άλλους παράγοντες.

Ως δεύτερη παράμετρο σας λέω πως είχαμε μικρές υδρολογικές λεκάνες που αναπτύσσονται νότια της Καρδίτσας. Αυτές τροφοδοτούν το υδρολογικό δίκτυο και αυτές οι ποσότητες διοχετεύονται στο ποταμό Καράμπαλη.

Μία τρίτη παράμετρος είναι ότι αυτοί οι ποταμοί δεν είχαν  την δυνατότητα να παραλάβουν όλο αυτόν τον όγκο νερού με αποτέλεσμα να υπερχειλίσουν.

Η τέταρτη παράμετρος που οδήγησε στην καταστροφή είναι οι ανθρώπινες παρεμβάσεις. Αυτές οι παρεμβάσεις ήταν έργα τα οποία δεν μπόρεσαν να ανταπεξέλθουν ή ο κακός σχεδιασμός  έργων, όπως η γέφυρα που είναι λίγο πριν το Ρούσσο μεταξύ Ρούσου και Καρδίτσας. Είναι μια διπλή γέφυρα. Η μια γέφυρα εμπόδιζε την άλλη και εμπόδιζαν τα νερά με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κανονική ροή στους θόλους της γέφυρας. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η έντονη διάβρωση των εδαφών. Με αποτέλεσμα το αρχικό νερό να εγκλωβίζεται σε στερεά υλικά και αυτό να μεγαλώνει υπέρμετρα τον όγκο του νερού.  Έχουμε υπολογίσει ότι 60% παραπάνω από το νερό που έπεσε ήταν τα φερτά υλικά.

Υπάρχει και μια πέμπτη παράμετρος. Είχαμε να κάνουμε νότια της Καρδίτσας με τη  πεδιάδα.  Ήταν ουσιαστικά αποκλεισμένη από την σιδηροδρομική γραμμή και τα έργα τα οποία αναπτύχθηκαν στην περιοχή. Με αποτέλεσμα κάποια στιγμή το ανάχωμα της σιδηροδρομικής γραμμής να καταρρεύσει και να πλημμυρίσει η Καρδίτσα.

Με αυτή την εικόνα που περιγράφετε ρωτώ αν το χειμώνα που έρχεται και με την διάλυση των υποδομών αν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για μια νέα πλημμύρα;

Η τρωτότητα όλων των συστημάτων έχει αυξηθεί μετά την τελευταία πλημμύρα. Έτσι μπορεί και με μικρή βροχόπτωση να έχουμε αντίστοιχα φαινόμενα, όχι βέβαια σε τέτοια ένταση και έκταση. Επειδή τα συστήματα είναι πλέον πιο τρωτά ενδεχομένως να έχουμε επιπλέον βλάβες σε αυτά. Είναι ένα θέμα που πρέπει να προσέξουμε και να δράσουμε έτσι ώστε να κάνουμε τέτοιες παρεμβάσεις οι οποίες να αποσβήσουν αυτόν τον κίνδυνο, οποίος είναι προ των πυλών.

Στη σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό παρουσιάσατε ένα πλάνο με κατασκευές που αντέχουν σε τέτοιους είδους φαινόμενα. Πείτε μας ποιες είναι οι προδιαγραφές που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας στα νέα έργα;

Καταρχάς εκείνο το οποίο θα πρέπει να κάνουμε είναι να γνωρίσουμε το νομό μας. Δεν τον ξέρουμε. Δεν τον ξέρουμε από την άποψη των φυσικών χαρακτηριστικών, μερικά από τα οποία σας ανέφερα προηγουμένως. Δεν ξέρουμε τον βαθμό διάβρωσης, τα εδάφη πως λειτουργούν καθώς και οι υδρολογικές λεκάνες. Είναι στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα σαν πρώτο βήμα για να πάμε παρακάτω. Στη συνέχεια θα πρέπει να καταγράψουμε όλες τις ασθενείς περιοχές οι οποίες υπέστησαν μικρή ή μεγάλη βλάβη. Δεν μιλάω μόνο για την Καρδίτσα και τα χωριά, αλλά και το οδικό δίκτυο, για έργα υποδομών, για τις κατολισθήσεις, για τις αστάθειες μαζών, τις διαβρώσεις. Έτσι χρειάζεται μια πλήρης καταγραφή των χαρακτηριστικών της παρούσας καταστροφής. Να αναλύσουμε στη συνέχεια την τυπολογία και τους λόγους των βλαβών που αναπτύχθηκαν. Έτσι θα κατανοήσουμε τι έχει γίνει και ποια είναι η παθογένεια των υποδομών και των δικτύων. Ακολούθως μπορούμε να πάμε σε έναν σχεδιασμό για έναν δρόμο ή παρεμβάσεων μέσα στο ποτάμι ή σε ένα χωροταξικό σχεδιασμό που θα δίνουν έναν αέρα ενόψει της κλιματικής κρίσης.  Δεν μπορούμε να σχεδιάζουμε με τα ίδια δεδομένα που σχεδιάζαμε τα προηγούμενα  χρόνια. Μιλάμε για το είδος των έργων και πόσο αντοχή θα έχουν αυτά κάτω από τις νέες συνθήκες. Είδαμε για παράδειγμα στο Μουζάκι μεγάλη καταστροφή στον Περιφερειακό, στο Κέντρο Υγείας και στις δύο γέφυρες. Εκεί το ποτάμι λειτούργησε όπως λειτουργεί τα τελευταία χιλιάδες χρόνια. Εκεί μιλάμε για έργα αντιμετώπισης τα οποία να είναι συμβατά με την φύση. Δηλαδή από το ίδιο το ποτάμι να πάρουν κροκάλες, να φτιάξουμε συρματοκιβώτια. Να αναπτύξουμε μεικτά έργα με τοίχους αντιστήριξης όπου πρέπει. Τα έργα αυτά να εναρμονιστούν  με το περιβάλλον.

φωτ. eurokinissi

Όλη η παράκτια περιοχή που αρχίζει από τα Τέμπη – και από τον Πλαταμώνα- μέχρι το Πήλιο είναι περιοχές οι οποίες πραγματικά κινδυνεύουν

Εκτός των Φαρσάλων και της Καρδίτσας υπάρχουν σήμερα περιοχές της Θεσσαλίας που κινδυνεύουν με ανάλογα πλημμυρικά  φαινόμενα;

Δεν μπορούμε να υπολογίσουμε την ένταση και το μέγεθος αλλά και στο ν. Λάρισας μπορεί να δούμε πλημμυρικά φαινόμενα.  Είναι σενάρια που αν δεν έχουμε τα δεδομένα δεν μπορούμε να ξέρουμε επακριβώς. Όλη η παράκτια περιοχή που αρχίζει από τα Τέμπη – και από τον Πλαταμώνα- μέχρι το Πήλιο είναι περιοχές οι οποίες πραγματικά κινδυνεύουν. Αλλά δεν κινδυνεύουν μόνο αυτές αλλά και κάποιες άλλες ενδοηπειρωτικές περιοχές. Μιλάμε για τον ορεινό όγκο που βρίσκεται ανατολικά του νομού. Μπορεί να έχουμε τέτοια φαινόμενα, αλλά με μικρή πιθανότητα. Στα Τρίκαλα μπορεί να έχουμε τέτοια φαινόμενα στην περιοχή του Κόζιακα, των Χασίων και των Αντιχασίων. Είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε το που θα αναπτυχθεί ένα πλημμυρικό φαινόμενο και το τι έκταση θα έχει. Βλέπουμε να αλλάζουν τα πάντα και παρά το γεγονός ότι έχουμε τεράστια εμπειρία και από την Εύβοια, την Μάνδρα και την Κινέτα βρίσκουμε κάθε φορά καινούργια δεδομένα στο τραπέζι και αυτά μας δείχνουν το δρόμο. Δεν έχουμε κατανοήσει πλήρως ως επιστημονική και τεχνική κοινότητα όλες τις παραμέτρους που έχουμε μπροστά μας.

Κύριε καθηγητά θυμίζω ότι είχαμε εκπονήσει ως κράτος και την παρότρυνση της Ε.Ε. σχέδια για τα πλημμυρικά φαινόμενα σε κάθε περιφέρεια της χώρας. Αυτές οι μελέτες πόσο μπορούν να βοηθήσουν;

Αυτές οι μελέτες που εκπονήθηκαν με την οδηγία 20/20 είναι πολύ καλές, οι οποίες μάλιστα αναθεωρήθηκαν το 2016. Αλλά όμως είναι μελέτες γενικού τύπου. Βλέπουμε σε κάθε μια περίπτωση αναπτύσσονται ιδιαίτερα φαινόμενα. Είναι μικρότερες περιοχές οι οποίες μπορούν να υποστούν πλημμυρικά φαινόμενα χωρίς να συμπεριλαμβάνονται στο γενικό σχέδιο. Συμπεριλαμβάνονται στο σχέδιο πολύ μεγάλες περιοχές και αυτό έγινε για λόγους ασφαλείας, αλλά όμως δεν πλημμυρίζουν όλες οι περιοχές. Θέλει μια εξειδίκευση καθώς αλλάζει σύμφωνα με τις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET

Προσαρμοσμένη αναζήτηση