Γράφει ο Κώστας Θερμογιάννης...
Η πόλη είναι αυτή που γέννησε το Λόγο και τον πολιτισμό κι έδωσε στον άνθρωπο τη δυνατότητα να αναπτύξει το πνεύμα και την προσωπικότητά του. Ως τόπος συσσώρευσης γνώσης, δημιούργησε, ανάπτυξε και παρείχε τα μέσα ώστε η εμπειρική διαπίστωση να γίνει επιστημονική βεβαιότητα και την ίδια στιγμή, μέσα από την αυτοσυνείδηση τής ύπαρξής της, προέκυψαν θεσμοί με δημόσιο χαρακτήρα, νόμοι, υποχρεώσεις αλλά και ατομικά δικαιώματα. Η πόλη, ανάμεσα στα άλλα, γέννησε τη Δημοκρατία και μέσα από τη χωρική ελευθερία και την ασφάλεια που παρείχε στους πολίτες της, έπαψε να επιτελεί απλώς το χρηστικό χαρακτήρα τής εξυπηρέτησης των έμβιων ανθρώπινων αναγκών και μετεξελίχθηκε σε άφθορη πηγή εξελικτικών διαδικασιών του πνεύματος και του πολιτισμού. Για όλη αυτή τη δημιουργική τελετουργία εντός των τειχών του άστεως δαπανήθηκαν τεράστιες ποσότητες φιλοσοφίας, πολιτικής σκέψης και κοινωνικής συμμετοχής. Τι γίνεται όμως σήμερα;
Στις μέρες μας, ο παγκοσμιοποιημένος τρόπος με τον οποίο προσδιορίζεται η κλίμακα των οικονομικών, ηθικών και κοινωνικών αξιών, έχει αλλάξει τη λειτουργικότητα των πόλεων. Η τυποποίηση στον τρόπο λειτουργίας και διοίκησης των δήμων της χώρας μας, ελέω της κρατικής εξάρτησης, δεν αφήνει περιθώρια ανάδειξης ούτε της διαφορετικότητας των χαρακτηριστικών ούτε και της μοναδικότητας κάθε τόπου. Ταυτόχρονα, η καθολική, ή έστω δυναμική, κοινωνική συμμετοχή στην διοίκηση της πόλης έχει a priori εξουδετερωθεί καθόσον ο θεσμός της τοπικής αυτοδιοίκησης έχει υποταχθεί στην, οδυνηρή για τη Δημοκρατία, κουλτούρα της κομματικοποίησης. Από την άλλη, η δημιουργία πολιτισμού, επιστήμης, διανόησης και τέχνης είναι ασφυκτικά περίκλειστη μέσα σε επιχειρηματικά περιβάλλοντα αυστηρώς ελεγχόμενα για την επίτευξη οικονομικού κέρδους. Είναι ίσως υπερβολικός τούτος ο ισχυρισμός, αλλά οι σημερινές πόλεις μοιάζουν με αδυσώπητες γραμμές παραγωγής μιας σχεδόν βιομηχανοποιημένης καθημερινότητας στην οποία οι κάτοικοι έχουν πάψει να είναι πια πολίτες κι έχουν υποβιβαστεί στο ρόλο των αναλώσιμων γραναζιών. Γι’ αυτό ίσως δεν χαίρονται πια ούτε στις πόλεις αλλά ούτε και τις πόλεις στις οποίες ζουν.
Η πολιτική ικανότητα της αυτοδιοίκησης να διεκδικήσει τη διοικητική της αυτοτέλεια μέσα από την κοινωνική κυριαρχία σε πλείστες των περιπτώσεων είναι ασθμαίνουσα καθόσον η ίδια έχει επιτρέψει να εξαρτάται και να ελέγχεται από την οικονομική και πολιτική ισχύ της κρατικής εξουσίας. Σε περιπτώσεις δε, στις οποίες η Δημοτική Αρχή υποτάσσεται αυτοθέλητα σε κομματικές ντιρεκτίβες, τότε ο ρόλος των ΟΤΑ υποβαθμίζεται επικίνδυνα και γίνεται συμπληρωματικός τού μηχανισμού της κεντρικής εξουσίας, επικουρώντας έτσι τις επιδιώξεις της κυβέρνησης και όχι του συμφέροντος του τόπου επί του οποίου άρχει. Η πόλη, ως κοινωνικό προϊόν, δεν πρέπει να θεσμοποιείται ή να οργανώνεται με βάση ένα κυβερνητικό – κομματικό πρότυπο αλλά σύμφωνα με τις δικές της ανάγκες και τις απαιτήσεις των πολιτών της, τη δική της αισθητική και τη δική της ηθική. Από την άλλη, ως ιστορικό υποκείμενο, κάθε πόλη έχει χρονική συνέχεια την οποία οφείλει να σέβεται μα κυρίως να λαμβάνει υπ’ όψη της σχεδιάζοντας το αύριο και το μέλλον της, ανεξάρτητα από την κρατική – κομματική συγκυρία. Εν ολίγοις, η κυρίαρχη πολιτική διεκδίκηση της τοπικής αυτοδιοίκησης θα έπρεπε να είναι η αληθινή αυτονομία της πόλης και η δημιουργία ενός ξεχωριστού αστικού νοήματος που θα νοηματοδοτεί τις επιδιώξεις των πολιτών και θα χαρακτηρίζει τον τόπο, ακόμα κι αν η επιδίωξη αυτή κινείται σε διαφορετική οδό από αυτή που η κρατική εξουσία προσπαθεί να επιβάλει.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν είναι μέρος του κρατικού μηχανισμού, η πόλη δεν είναι κράτος. Είναι η τοπική κοινωνική συλλογικότητα που οφείλει εκ των πραγμάτων με το ήθος και το ξεχωριστό της ύφος, να αποτελέσει μέσα στη χώρα μια ευδιάκριτα διαφορετική ψηφίδα, ακολουθώντας πάντοτε και χωρίς εξαιρέσεις τη δική της ιστορική πορεία. Η Ιστορία άλλωστε είναι κατά το πλείστο γραμμένη από την ιστορία πόλεων που θέλησαν να δημιουργήσουν, να εξερευνήσουν, να διεκδικήσουν ακόμα και να πολεμήσουν όταν αυτό επίτασσε η ανάγκη. Σήμερα όμως, με ελάχιστες ίσως εξαιρέσεις, οι πόλεις, υποταγμένες στην κουλτούρα της τυποποίησης, της κομματικοποίησης και του κρατικού ελέγχου, έχουν πάψει πια να γράφουν ιστορία και παρακμάζουν μέσα στην ευτελή γραφειοκρατία τους. Έχουν πάψει πια να προσφέρουν, έστω και στοιχειωδώς, εφόδια και ερείσματα δημιουργίας πολιτισμού. Το μείζον όμως είναι ότι έχουν πάψει πια να έχουν νόημα για τους πολίτες.
