Δείτε βίντεο με τη συζήτηση Μητσοτάκη με πολίτες στη Φουρνά Ευρυτανίας -Πώς θα «ξαναζωντανέψει» η περιφέρεια

Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη, η οποία θα προκύψει από συνεχή διαβούλευση με τους τοπικούς και παραγωγικούς φορείς κάθε περιφερειακής ενότητας, εμβαθύνοντας σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και στα ειδικότερα ζητήματα κάθε δήμου.

Ο πρωθυπουργός συζήτησε με τους ανθρώπους που έκαναν το βήμα προς την αποκέντρωση, για τις πολιτικές του παρόντος και του μέλλοντος που αφορούν στο δημογραφικό, τη διαχείριση του νερού, τη χωροταξία, τις επενδύσεις και τις δουλειές, την ειδική μέριμνα για τις ορεινές και νησιωτικές περιοχές, τον πρωτογενή τομέα σε συνδυασμό με την επισιτιστική επάρκεια, την αγροκλιματική ζωνοποίηση και την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, και βέβαια το «ξαναζωντάνεμα» της περιφέρειας και των χωριών της.

Συζήτηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με πολίτες στη Φουρνά Ευρυτανίας / Γ.Τ. ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ / ΠΑΠΑΜΗΤΣΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

Για την επίτευξη της ανάπτυξης και της αποκέντρωσης η κυβέρνηση έχει εντάξει στον σχεδιασμό της την ορεινότητα, η οποία για πρώτη φορά αποτελεί αυτόνομο και διακριτό άξονα του κυβερνητικού καμβά. Για αυτό, η κυβέρνηση θα παρουσιάσει έως το τέλος του 2025 τον συνολικό σχεδιασμό για την ορεινότητα με βάση τα Τοπικά Σχέδια Ανάπτυξης που καταρτίζονται σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες, αλλά και τις εθνικές οριζόντιες πολιτικές.

Με στοχευμένα χρηματοδοτικά εργαλεία και ειδικά προγράμματα, πολλά από τα οποία υλοποιούνται ήδη και που ενισχύουν την τοπική επιχειρηματικότητα, τις ορεινές επενδύσεις, τον αγροτουρισμό και την καινοτομία, τους νέους αγρότες που θα αποφασίσουν να εγκατασταθούν σε ορεινές περιοχές, την απασχόληση, τους τομείς της ενέργειας, της υγείας και της παιδείας και τις ψηφιακές διασυνδέσεις στις περιοχές αυτές.

Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Δημήτρης Κυριαζής.

Δείτε σε βίντεο ολόκληρη τη συζήτηση:

Ακολουθεί μέρος από τη συζήτηση:

Δημήτρης Κυριαζής: Καλησπέρα σε όλους. Κύριε Πρωθυπουργέ, σας ευχαριστούμε πάρα πολύ που είστε κοντά μας, για μία -τολμώ να πω- πολύ ιδιαίτερη συνάντηση και μία συζήτηση, νομίζω, από τις πρώτες του είδους τους, σχετικά με την αποκέντρωση στην Ελλάδα.
Όταν λέμε αποκέντρωση, γι΄ αυτή την περίπτωση μιλάμε για την κοινωνική αποκέντρωση, την αποκέντρωση πληθυσμού από μεγάλα αστικά κέντρα σε μικρότερα. Λίγα λόγια για μένα, για να καταλάβετε γιατί βρίσκομαι εδώ. Λέγομαι Δημήτρης Κυριαζής, γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, την οποία έχω αφήσει μόνο για σπουδές στη Νέα Υόρκη, όπου ξεκίνησα να δουλεύω στον ιδιωτικό τομέα.

Παρ' όλα αυτά, όμως, κατάγομαι από ένα εξίσου όμορφο όπως η Φουρνά ορεινό χωριό, την Άρνα Λακωνίας, η οποία πέρα που την έχω πολύ βαθιά στην καρδιά μου, πιστεύω ότι με έχει διαμορφώσει και σαν άνθρωπο και σαν προσωπικότητα. Η πολυαγαπημένη μου, λοιπόν, Άρνα βιώνει μία πληθυσμιακή κατάρρευση, η οποία την έχει φέρει στο χείλος της εξαφάνισης. Από κραταιό κεφαλοχώρι προπολεμικά με 1.000 κατοίκους, φτάσαμε τη δεκαετία του ΄80 να ακούω συζητήσεις των μεγαλύτερων και να λένε «πω-πω, πώς έχουμε φτάσει στους 200 κατοίκους;». Τώρα πια οι κάτοικοι είναι μόλις 30. Αυτό, λοιπόν, είναι το πρώτο σκέλος της προσωπικής μου αφετηρίας, δηλαδή η αγωνία μου για τη μοίρα του χωριού μου, αλλά και πολλών άλλων χωριών που έχουν παρόμοια μοίρα.

Συζήτηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με πολίτες στη Φουρνά Ευρυτανίας / Γ.Τ. ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ / ΠΑΠΑΜΗΤΣΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

Το δεύτερο σκέλος της αφετηρίας μου ήταν μία παρατήρηση που έκανα στην Αθήνα. Ειδικά μετά την περίοδο της πανδημίας, άκουσα και ακούω ακόμα πολλούς ανθρώπους γύρω μου, Αθηναίους, να σκέφτονται για πρώτη φορά, και να το συζητούν σοβαρά, τη μετοίκησή τους στην επαρχία, ειδικά κυρίως ως τρόπο καλυτέρευσης της ποιότητας ζωής τους και της καθημερινότητάς τους.

Οπότε, λοιπόν, διαπίστωσα δύο αντίρροπα ρεύματα. Από τη μία πλευρά πολλοί μικροί τόποι στην Ελλάδα ζητούν απεγνωσμένα νέους κατοίκους για να παραμείνουν στη ζωή και από την άλλη πλευρά πολλοί Αθηναίοι, αλλά και Θεσσαλονικείς, ψάχνουν ευκαιρίες αποκέντρωσης, όχι δομημένα, μεμονωμένα και χωρίς πολλά εφόδια, πέρα από κάποια στερεότυπα που έχουμε όλοι στο μυαλό μας, θετικά και αρνητικά στερεότυπα, για τα οποία μιλούν έτσι για τη ζωή στην επαρχία.

Οπότε, λοιπόν, αποφάσισα να ερευνήσω λίγο παραπάνω αυτό το φαινόμενο, δημιούργησα μία στήλη, τις «Γειτονιές της Ελλάδας» στη LiFO, και δύο χρόνια μετά και μιλώντας με πάνω από 90 ανθρώπους έως τώρα, μπορώ να πω πια πως είμαι πεπεισμένος πως η αποκέντρωση δεν αφορά μόνο λίγους θαρραλέους ή τολμηρούς, αφορά ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού των αστικών κέντρων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε μια σειρά κρίσιμων ζητημάτων, όπως είναι το δημογραφικό, όπως είναι τα εθνικά θέματα κυρίως σε ακριτικές περιοχές, η περιφερειακή ανάπτυξη, η διάσωση πολιτισμικής κληρονομιάς και τα λοιπά.

Γνωρίζω πολύ καλά, κ. Πρωθυπουργέ, ότι η κυβέρνησή σας εργάζεται σε αυτή την κατεύθυνση, σχεδιάζετε μια εθνική στρατηγική για την περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη, με συντονιστή τον Υφυπουργό σας, τον κ. Θανάση Κοντογεώργη, που δυστυχώς δεν κατάφερε να είναι εδώ μαζί μας σήμερα. Οπότε περιμένουμε μια πάρα πολύ εποικοδομητική συζήτηση.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Εγώ να σε ευχαριστήσω, Δημήτρη, και να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ.
Και νομίζω ότι ο σκοπός αυτής της συζήτησης είναι να πάρουμε, και να πάρω και εγώ προσωπικά, ερεθίσματα και ιδέες για το πώς μπορούμε να κάνουμε πράξη μια πολιτική πιο οργανωμένης επιστροφής συμπολιτών μας στα χωριά της ελληνικής περιφέρειας, και θα έλεγα ειδικά στα ορεινά χωριά, όπως εδώ η Φουρνά στην οποία βρισκόμαστε, η οποία έχει ήδη καταφέρει… Έχουμε μαζί μας και κάποιους συμπολίτες μας οι οποίοι επέλεξαν να αφήσουν τη ζωή στις πόλεις και να γυρίσουν στο χωριό.

Πώς θα μπορέσουμε, λοιπόν, αυτή την ιδέα η οποία πολλές φορές μοιάζει ρομαντική αλλά και πολύ δύσκολη να την μετατρέψουμε σε μια πολιτική πρωτοβουλία η οποία θα κινείται σε πολλά διαφορετικά πλαίσια, έτσι ώστε να μπορέσουμε να ξαναδώσουμε όχι απλά ζωή στα χωριά μας αλλά μια διαφορετική προοπτική ζωής στους ίδιους τους πολίτες οι οποίοι επέλεξαν να ζήσουν στην ελληνική περιφέρεια.

Γι’ αυτό και νομίζω ότι έχει ξεχωριστή σημασία να ακούσουμε τις δικές σας ιστορίες, γιατί καθεμία, όπως διάβασα τα σημειώματα, έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Τι είναι αυτό το οποίο σας έκανε να πάρετε αυτή την απόφαση; Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε; Αν τη μετανιώνετε, αν με οποιοδήποτε τρόπο έχετε μετανιώσει ή όχι; Και κυρίως, τι θα ζητούσατε παραπάνω από το κράτος προκειμένου να υποστηρίξει εσάς αλλά και άλλους συμπολίτες μας να κάνουν μια τέτοια επιλογή;

Και αυτό το κάτι παραπάνω μπορεί να είναι οικονομικά κίνητρα, επαγγελματική διαδρομή, παροχές υγείας και παιδείας για όσους έχουν παιδιά. Καλή ώρα σήμερα, έχουμε μια δράση εδώ στη Φουρνά με τις Κινητές Ομάδες Υγείας, τις οποίες αρχίζουμε και ξεδιπλώνουμε σε όλη μας την πατρίδα, διότι η τεχνολογία μπορεί να μας επιτρέψει να παρέχουμε καλύτερες υπηρεσίες υγείας και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές.

Όπως η τεχνολογία μπορεί να μας επιτρέψει, αν έχουμε μια καλή διασυνδεσιμότητα, να εργάζεται κανείς από απόσταση από ένα χωριό όπως η Φουρνά, αρκεί να έχει μια καλή σύνδεση με το διαδίκτυο, πράγμα το οποίο πια σήμερα είναι πολύ εύκολο.

Οπότε εγώ θέλω να ακούσουμε, να αφήσω τον Δημήτρη να κάνει τον συντονισμό, να ακούσω από εσάς και να παρεμβαίνω στις συζητήσεις με ερωτήσεις και επιμέρους παρατηρήσεις. Και ελπίζω τελικά από αυτή τη συζήτηση να βγουν κάποια χρήσιμα συμπεράσματα και για εμένα αλλά και για το επιτελείο μας.

Στην Ελλάδα δεν είχαμε ποτέ μια συγκροτημένη πολιτική ορεινότητας και κυρίως στήριξης των μικρών χωριών και κοινοτήτων που βρίσκονται στην ορεινή Ελλάδα. Έχουμε νησιωτική πολιτική αλλά δεν έχουμε πολιτική ορεινότητας, γι’ αυτό και δημιουργήσαμε το δίκτυο των 38 μικρών ορεινών Δήμων για να μπορούμε να συζητούμε και με τους εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τις δικές τους πρωτοβουλίες και να δούμε και πώς μπορούμε να βρούμε, και εν όψει των επόμενων σημαντικών αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, χρηματοδοτικά εργαλεία, ευρωπαϊκά, για να μπορούμε να υποστηρίξουμε αυτές τις πολιτικές.

Τώρα που μιλάμε, αυτή τη στιγμή, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα ανακοινώσει τις σκέψεις της για τον επόμενο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό από το 2028 ως το 2034. Αυτό δεν είναι μια αφηρημένη συζήτηση. Αυτό τελικά μεταφράζεται σε χρήματα τα οποία είναι στο χέρι μας να τα αξιοποιήσουμε με τον σωστό τρόπο, προκειμένου να κάνουμε πράξη κάτι το οποίο αποτελεί πυλώνα και πυρήνα της ευρωπαϊκής πολιτικής, που δεν είναι άλλη από την περιφερειακή σύγκλιση για τη γεφύρωση των περιφερειακών ανισοτήτων σε επίπεδο χωρών, περιφερειών αλλά και ενδοπεριφερειακές ανισότητες. Διότι άλλο να ζεις στη Λαμία και άλλο να ζεις στη Φουρνά.

Οπότε σταματώ εδώ, επιστρέφω τον λόγο στον συντονιστή μας, ο οποίος έχει κάνει μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα δουλειά. Και εγώ τον ανακάλυψα τυχαία και ελπίζω να μπορέσω να τον πείσω να κάνουμε και να θεσμοθετήσουμε με κάποιο τρόπο τη συνεργασία μας, για να ακούσουμε λίγο τις δικές σας ιστορίες πρωτίστως.

Συζήτηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με πολίτες στη Φουρνά Ευρυτανίας / Γ.Τ. ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ / ΠΑΠΑΜΗΤΣΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

Δημήτρης Κυριαζής: Βεβαίως, βεβαίως, ευχαριστούμε πάρα πολύ. Να κάνουμε έναν γύρο από τον Βασίλη, να πούμε τα ονόματά μας, από πού προερχόμαστε και δύο κουβέντες για εμάς.

Βασίλης Κωνσταντινίδης: Καλώς ήρθατε, κ. Πρόεδρε, και στην ευρύτερη περιοχή μας, γιατί και εγώ είμαι από τον Νομό Αιτωλοακαρνανίας, Ορεινή Τριχωνίδα, ένα από τα ορεινά χωριά του Δήμου Θέρμου. Εκπροσωπώ την Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση «Ορεινή». Δραστηριοποιείται δέκα χρόνια τώρα με έδρα το Αργυρό Πηγάδι. Μπορώ να συνεχίσω ή να τα πούμε στη συνέχεια.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι.

Βασίλης Κωνσταντινίδης: Θεωρώ ότι τα ορεινά χωριά μας, επειδή υπήρξαν και προπύργιο ελευθερίας επί αιώνες, πρέπει να τους δώσουμε μία ιδιαίτερη σημασία. Και λόγω της κλιματικής αλλαγής σήμερα, πιστεύω και εύχομαι κάποια στιγμή όλα αυτά τα ορεινά χωριά να ξαναγεμίσουν κόσμο. Και θα ξαναγεμίσουν, κατά την άποψή μου. Χρειάζεται, όμως, πράγματα να γίνουν.

Δημήτρης Κυριαζής: Θα περάσουμε σε αυτό στο δεύτερο μέρος, να πούμε δυο λόγια για τον καθένα. Ευτυχία.

Ευτυχία Μπούκα: Ονομάζομαι Μπούκα Ευτυχία, ζω τέσσερα, τεσσεράμισι χρόνια τώρα στην Ορεινή Αρκαδία. Δεν είμαι από εκεί. Με έφερε εκεί το πρώτο lockdown κατά λάθος. Ήταν λίγο κινηματογραφική η όλη κατάσταση που βρέθηκα εκεί.

Με το που ανέπνευσα όλο αυτό το οξυγόνο αποφάσισα ότι πρέπει να μείνω εκεί και ότι δεν έχω τίποτα πίσω που να με κρατάει στην Αθήνα. Μαζί μου πήρα και τα δύο μου τα παιδιά. Έκαναν τηλεκπαίδευση τότε και μετά μετάβαση στα σχολεία της Μεγαλόπολης. Και εύκολη και δύσκολη η μετάβαση.

Εκπροσωπώ ένα από τα εννιά πολυλειτουργικά αγροκτήματα όλης της Ελλάδας, τα οποία είναι ένα και ένα, «διαμάντια». Μπορώ να σας μιλήσω για αυτό λίγο αργότερα, για το τι κάνουμε και πώς είμαστε. Σημασία έχει ότι δεν έχω μετανιώσει ούτε λεπτό γι’ αυτό που έχω κάνει.

Δημήτρης Κυριαζής: Πολύ ωραία. Παναγιώτα.

Παναγιώτα Διαμαντή: Εγώ να σας καλωσορίσω στο χωριό μας. Ονομάζομαι Διαμαντή Παναγιώτα, είμαι δασκάλα στη Φουρνά Ευρυτανίας. Εδώ έτυχε να βρεθώ δύο χρόνια τώρα, να υπηρετήσω στο μικρό μονοθέσιο σχολείο. Είμαι υποψήφια Διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και πλέον Πρόεδρος στη «Νέα Ζωή στο Χωριό», στον οργανισμό που φτιάξαμε μαζί με τον πατέρα Κωνσταντίνο Ντούσικο, τον ιερέα εδώ.

Εμείς αποτελούμε ένα εντελώς ξεχωριστό παράδειγμα, διότι εμείς δεν αποκεντρωθήκαμε. Εμείς είδαμε το πρόβλημα που υπάρχει, της ερημοποίησης. Ο ιερέας ζει εδώ πάντοτε, όλη του τη ζωή, και εγώ απλά πέρασα αυτή τη διετία από εδώ. Και εντοπίσαμε τα κλειστά σχολεία, αυτά που πάνε να κλείσουνε.

Οπότε εμείς με τη «Νέα Ζωή στο Χωριό» προσπαθήσαμε και καταφέραμε να δημιουργήσουμε έναν μηχανισμό προκειμένου να έρθουν οι οικογένειες πίσω και να αναστρέψουμε τα αντικίνητρα αυτά που έδιωξαν τις οικογένειες.

Δημήτρης Κυριαζής: Πολύ ωραία. Βασιλική.

Βασιλική Κοεμτζίδου: Ονομάζομαι Βασιλική Κοεμτζίδου. Και εγώ δεν είμαι από εδώ, είμαι από την Ξάνθη και μετακόμισα στο Πετρίλο το 2020. Έκανα το βήμα της αποκέντρωσης σε ένα ορεινό χωριό με 12 κατοίκους, το οποίο ήταν ήδη ερημωμένο γιατί είχε κλείσει το σχολείο και δεν έχουμε κάποιες βασικές υποδομές.

Ασχολούμαι με τον εναλλακτικό τουρισμό και οικοτουρισμό και δημιουργήσαμε και την ΑΜΚΕ Agrafa Heritage, η οποία ασχολείται με τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς, με την τουριστική προβολή με βιώσιμο τρόπο και οικολογικό και προσπαθούμε να δημιουργήσουμε και εμείς υποδομές και να βοηθήσουμε άλλους ανθρώπους να επιστρέψουν στην επαρχία.

Δημήτρης Κυριαζής: Πολύ ωραία. Κώστα.

Κώστας Προκόπης: Καλησπέρα σας, κ. Πρωθυπουργέ. Ευχαριστούμε πάρα πολύ για την πρόσκληση. Εγώ είμαι ο Κωνσταντίνος Προκόπης, βρίσκομαι στον νομό Ηλείας, στην βορειοδυτική Πελοπόννησο. Είμαι ελαιοπαραγωγός τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Παράγω τυποποιημένα προϊόντα ελιάς, ελαιόλαδο και κάποια άλλα προϊόντα. Και αποκεντρώθηκα μετά από δέκα χρόνια συνεχόμενα στην Αθήνα, στον ιδιωτικό τομέα.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Και δεν το μετάνιωσες.

Κος Προκόπης: Ακόμα όχι σχεδόν, να σας πω. Αλλά όχι, δεν το μετάνιωσα. Καθόλου.

Δημήτρης Κυριαζής: Χάρη.

Χάρης Βασιλάκος: Κύριε Πρόεδρε, ευχαριστούμε πολύ για την πρόσκληση. Δημήτρη, ευχαριστούμε πολύ για όλη τη συνεργασία. Ονομάζομαι Χάρης Βασιλάκος και έρχομαι από ένα χωριό που πριν από μερικά χρόνια, πριν από μερικές δεκαετίες μάλλον, είχε 1.200 κατοίκους. Στη Λακωνία. Ονομάζεται Βαμβακού.

Οι 1.200 κάποια στιγμή έγιναν εννέα. Και το 2017 μαζί με άλλους τέσσερις φίλους, τον Ανάργυρο, την Ελένη και τον Τάσο πήραμε την απόφαση να αλλάξουμε την τύχη του χωριού.

Χτυπήσαμε την πόρτα του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και έκτοτε ιδρύσαμε τη «Vamvakou Revival», έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό. Δημιουργήθηκε με ιδρυτική δωρεά του Ιδρύματος, το οποίο παραμένει στο πλευρό μας μέχρι και σήμερα. Στρατηγικός στόχος μας, η επιστροφή μονίμων κατοίκων στο χωριό και η πλήρης αναζωογόνηση του τόπου. Δεν το έχουμε μετανιώσει. Νομίζουμε ότι είμαστε πλήρως αφοσιωμένοι σε αυτό.

Στέφανος Κωστόπουλος: Καλησπέρα σας, κ. Πρωθυπουργέ. Εγώ ονομάζομαι Κωστόπουλος Στέφανος. Είμαι η πρώτη οικογένεια που ήρθα στη Φουρνά Ευρυτανίας με έξι παιδιά και έκανα την πρώτη επιχειρηματική κίνηση να ανοίξω ένα κατάστημα και εγώ εστίασης, εδώ στη Φουρνά.

Δημήτρης Κυριαζής: Ευχαριστούμε πάρα πολύ όλους. Και ξεκινώντας την κουβέντα μας, να ξεκινήσουμε εννοείται από την οικοδέσποινα, τη Γιώτα, η οποία εκπροσωπεί όπως είπε την ΑΜΚΕ «Νέα Ζωή στο Χωριό», η οποία θεωρώ ότι έχει αποδείξει στην πράξη πως όταν αυτά τα δύο ρεύματα, τα αντίρροπα ρεύματα, που είπα στην αρχή, συναντώνται, δηλαδή η ανάγκη για προσέλκυση κατοίκων και η ανάγκη ανθρώπων στα μεγάλα αστικά κέντρα να αποκεντρωθούν, μπορεί να παράξουν φοβερά αποτελέσματα.

Πες μας, λοιπόν, Παναγιώτα, πώς ξεκίνησε το εγχείρημα και μίλησέ μας λίγο και για τα αποτελέσματα τα εξαιρετικά που έχετε καταφέρει ως τώρα.

Παναγιώτα Διαμαντή: Φυσικά. Όταν ήρθα εδώ ως δασκάλα, εντοπίσαμε μαζί με τον πατέρα Κωνσταντίνο μία κατάσταση που νομίζω επικρατεί στα περισσότερα ελληνικά χωριά, το γεγονός ότι τα σχολεία κλείνουν, τα χωριά ερημώνουν.

Η διαφορά σε εμάς είναι ότι αποφασίσαμε να αναλάβουμε δράση και το πιο σημαντικό είναι ότι αυτή η δράση ήρθε μέσα από την κοινωνία. Πολύ συχνά η συζήτηση για την αποκέντρωση είναι χαοτική για τα κίνητρα που πρέπει να δοθούν, γιατί δεν επιστρέφει ο κόσμος.
Εμείς απλοποιήσαμε τη διαδικασία και ασχοληθήκαμε με τέσσερα βασικά πράγματα: την επαγγελματική αποκατάσταση, τη στέγαση, την υγεία και την παιδεία. Και αυτά ήταν και τα κίνητρά μας ουσιαστικά.

Ξεκινώντας αυτό που κάνει διαφορετικό και έκανε εν τέλει πετυχημένο το όλο εγχείρημα, είναι ότι αυτό ξεκίνησε μέσα από την κοινωνία και ενσωματώθηκε στην κοινωνία. Δεν είναι απλά, δηλαδή, ότι φέραμε οικογένειες. Δημιουργήσαμε μέλλον, όχι παρόν, όχι απλά παρόν στο χωριό.

Και πως μπορούμε αυτό να το καταφέρουμε; Δίνοντας υπηρεσίες και δομές για όλους τους ανθρώπους που βρίσκονται στο χωριό, όχι απλά για τις νέες οικογένειες που ήρθαν. Γιατί με αυτόν τον τρόπο χτίζεται και η αξιοπιστία και η εμπιστοσύνη.

Δεν είναι ότι βοηθάς απλά έναν άλλον άνθρωπο να έρθει εδώ. Και οι άνθρωποι που είναι εδώ και «φύλαξαν Θερμοπύλες», χρειάζονται βοήθεια. Γιατί η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης είναι αυτή που αποτελεί το κίνητρο για να έρθει ο κόσμος ή το αντικίνητρο για να φύγει.

Οπότε ουσιαστικά τον Σεπτέμβρη είχαμε σε ακτίνα 35 χιλιομέτρων κανένα παιδί κάτω των 5 ετών. Ένα νηπιαγωγείο έκλεισε και αυτή τη στιγμή έχουμε πέντε μαθητές, πέντε παιδιά κάτω των 5 ετών, και ανοίγει ένα σχολείο.

Η στιγμή που έκοψε την κορδέλα η μικρή μας μαθήτρια, είναι μια ιστορική στιγμή, όχι μόνο για το χωριό μας, για όλα τα χωριά της ελληνικής περιφέρειας, που βλέπουμε συχνά τα σχολεία να κλείνουν.
Είχαμε 9 παιδιά σε όλο το χωριό και τώρα έχουμε 23. Υπερδιπλασιασμός των παιδιών κι όποιος έχει ζήσει στο χωριό καταλαβαίνει τι σημαίνει αυτό, τα παιδιά να υπερδιπλασιαστούν.

Προχωρήσαμε στο να δημιουργήσουμε την «κοινωνική ντουλάπα αλληλεγγύης» για όλο το χωριό, για όλους τους ανθρώπους. Δώσαμε δωρεάν μαθήματα αγγλικών για τα παιδιά. Καταλαβαίνετε ότι σε ένα ορεινό χωριό, δεν μιλάω για το μονοθέσιο που δεν προβλέπεται καν να κάνουν αγγλικά, έτσι; Πώς λέμε ότι παρέχουμε ίσες ευκαιρίες, όταν τα παιδιά αυτά θα βγουν στην αγορά εργασίας και δεν μπορούν να έρθουν καν ισόρροπα με τα παιδιά των πόλεων;

Δώσαμε δωρεάν μαθήματα αγγλικών, τρία τμήματα σε όλα τα παιδιά, δωρεάν μαθήματα ελληνικών, φροντιστηριακά, προετοιμασία Πανελληνίων.

Δημιουργήθηκαν δύο νέες επιχειρήσεις, τη στιγμή που έχει δέκα χρόνια να ανοίξει μία επιχείρηση εδώ στο χωριό. Βοηθήσαμε τους ανθρώπους να σταθούν.

Και το πιο σημαντικό; Είναι πάρα πολλά τα αποτελέσματα, αλλά αυτή τη στιγμή έχουμε στο ένα μας χέρι 50 οικογένειες που αναμένουν να αποκεντρωθούν, δύο προβλέπεται να έρθουν από τον Σεπτέμβρη, για τις υπόλοιπες υπάρχουν σχέδια προέκτασης της δράσης.

Στο άλλο χέρι έχουμε δέκα χωριά, τα οποία πρόκειται να υιοθετήσουμε το επόμενο διάστημα κάνοντας τη δράση πανελλήνια και αφομοιώνοντας τις οικογένειες εκεί, το πιο σημαντικό μας επίτευγμα που θεωρώ εγώ, είναι ότι όλα αυτά τα καταφέραμε χωρίς καμία χρηματοδότηση, κανένα πρόγραμμα, τίποτα, καμία οικονομική στήριξη, καθαρά και μόνο από τον κόσμο, από τη βοήθεια του κόσμου. Και βλέπουμε ότι τελικά δείχνουμε το δρόμο και ο ίδιος ο κόσμος δείχνει ότι αυτό που θεωρείται αδύνατο μπορεί τελικά να γίνει.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Μου επιτρέπεις μία παρατήρηση, αφού σε ευχαριστήσω και σε συγχαρώ γι’ αυτή τη θαυμάσια πρωτοβουλία την οποία ανέλαβες μαζί με τους κατοίκους του χωριού και τα πραγματικά εντυπωσιακά αποτελέσματα τα οποία έχετε πετύχει.

Είπες κάτι το οποίο για μένα είναι πολύ σημαντικό. Πολλές φορές ακούμε, κι εγώ το ακούω συνέχεια στη δουλειά μου, αυτή τη γενική ελαφρώς αφοριστική ερώτηση «πού είναι το κράτος, τι κάνει το κράτος;». Το κράτος έχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο να παίξει και θα έρθω στη συνέχεια στο πώς μπορούμε εμείς να υποστηρίξουμε αυτή τη δράση.

Όμως, πια ζούμε σε μία εποχή όπου οι δράσεις της κοινωνίας των πολιτών που έρχονται από κάτω προς τα πάνω αποκτούν μία ξεχωριστή σημασία. Διότι εμείς δεν μπορούμε ποτέ να γνωρίζουμε στη λεπτομέρειά τους τις ιδιαιτερότητες κάθε γωνιάς της πατρίδας μας. Θα έλεγα, μερικές φορές μπορεί να μην τις γνωρίζει ούτε καν ο ίδιος ο Δήμαρχος.

Και αν αυτές οι πρωτοβουλίες με κάποιο τρόπο δεν αγκαλιαστούν από κάποιους φωτισμένους ανθρώπους της τοπικής κοινωνίας, οι οποίοι σε συνεργασία μετά με κάποιες κρατικές δομές, υποδεικνύοντάς μας κάποιες πιο οριζόντιες πολιτικές που μπορεί να έχουν γενική εφαρμογή, θα έρθουν να υποστηρίξουν τέτοιου είδους πρωτοβουλίες, πολύ φοβάμαι ότι δεν θα έχουμε αποτέλεσμα.

Και νομίζω ότι το δικό σου παράδειγμα είναι χαρακτηριστικό τού τι συμβαίνει όταν δυνάμεις από την ίδια την κοινωνία αναλαμβάνουν την ευθύνη και την πρωτοβουλία να συνδιαμορφώσουν μαζί μας, μαζί μας εννοώ μαζί με το κράτος, το κοινό μέλλον.

Διότι το κράτος, παραδείγματος χάρη, θα είναι πάντα εδώ και έχει υποχρέωση να ανοίξει ένα σχολείο αν υπάρχουν παιδιά. Και θα το κάνει. Και εσύ ξέρεις καλά ότι παρά τις δυσκολίες που μπορεί να υπάρχουν σε ένα μονοθέσιο σχολείο της περιφέρειας, ότι πολλές φορές μπορεί τα παιδιά να έχουν, αν έχουν, που έχουν εν προκειμένω, αλλά νομίζω ότι αυτό είναι και ο κανόνας, μια καλή δασκάλα, έναν καλό δάσκαλο, να έχουν ενδεχομένως καλύτερη ποιότητα εκπαίδευσης.

Γιατί είναι λιγότερα τα παιδιά, περισσότερη η φροντίδα και σήμερα πια η τεχνολογία μπορεί να μας επιτρέψει να γεφυρώσουμε ανισότητες οι οποίες υπήρχαν στο παρελθόν. Παραδείγματος χάρη, το ψηφιακό φροντιστήριο. Τι θα σήμαινε, παραδείγματος χάρη, για ένα παιδί το οποίο είναι μια ώρα μακριά από το κοντινότερο φροντιστήριο να πρέπει να ετοιμαστεί και να δώσει Πανελλαδικές Εξετάσεις; Μπορεί να κάνει αυτή τη μετακίνηση; Ποιο είναι το κόστος, ποια είναι η επιβάρυνση;

Μπορούμε σήμερα να δώσουμε, όπως το έχουμε ήδη κάνει, μια υποστήριξη διαδικτυακή σε αυτό το παιδί. Έχουμε γεφυρώσει με κάποιο τρόπο αυτές τις ανισότητες. Το πώς θα μάθουν τα παιδιά αγγλικά, το πώς θα χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία όχι απλά ως ένα, δεν θα χρησιμοποιήσω τον όρο «εργαλείο», αλλά ως μια διαδικασία όπου κάθονται τα παιδιά μας μπρος στο κινητό και σκρολάρουν από το πρωί μέχρι το βράδυ και τους έρχεται αδιάφορο υλικό, αλλά να την χρησιμοποιήσουμε πραγματικά για να διευρύνουμε το γνωστικό τους αντικείμενο.

Όλα αυτά εμείς ως κράτος μπορούμε να τα κάνουμε και μπορούμε να τα υποστηρίξουμε. Αλλά τίποτα δεν θα γίνει εάν δεν υπάρχουν ηγέτες, ηγέτες τοπικοί. Διότι αυτό το οποίο κάνεις και αυτό το οποίο κάνατε είναι μια μορφή ηγεσίας.

Τι είναι ηγεσία; Πήρα μια πρωτοβουλία, προδιέγραψα ένα καλύτερο μέλλον για την τοπική μου κοινότητα, έκανα κάτι και εγώ για να αλλάξω την τύχη μου, τη μοίρα μου και τη μοίρα του τόπου τον οποίο αγαπώ.

Και το ενδιαφέρον από τις ιστορίες σας είναι ότι βρεθήκατε σε μέρη με τα οποία δεν είχατε κατ΄ ανάγκη κάποια σύνδεση. Δηλαδή, δεν γυρίσατε στο σπίτι του παππού ή της γιαγιάς.

Βρεθήκατε εκεί, τα έφερε έτσι η ζωή, αγαπήσατε τον τόπο αυτό και μετά αισθανθήκατε την ανάγκη όχι απλά να χτίσετε τη δική σας τη ζωή εκεί, αλλά με κάποιο τρόπο να επιστρέψετε ένα μέρισμα του δικού σας χρόνου και της δικής σας προσφοράς στο να κάνετε τη συλλογική σας ζωή λίγο καλύτερη. Διότι όσο καλύτερα πηγαίνει το χωριό, όσο περισσότερα παιδιά υπάρχουν, όσο περισσότερες επιχειρήσεις ανοίγουν, τελικά όλοι θα είναι πιο ωφελημένοι.

Και αυτό που είπες ήταν πολύ σωστό. Το μέλημά μας δεν πρέπει να είναι μόνο γι’ αυτούς οι οποίοι θα έρθουν, πρέπει να είναι και γι’ αυτούς οι οποίοι είναι ήδη εδώ. Γι’ αυτό το ζήτημα της υγείας είναι μεγάλο θέμα, πώς έχουμε αγροτικούς γιατρούς αλλά και πώς μπορούμε…
Τώρα η δράση αυτή την οποία δοκιμάζουμε πιλοτικά με το Υπουργείο Υγείας είναι πολύ σημαντική.

Τι σημαίνει να μπορείς, ας πούμε, με μία περιοδικότητα να στέλνεις μία μονάδα κινητή υγείας που θα κάνει εξετάσεις, που ένας αγροτικός γιατρός ενδεχομένως να μην μπορεί να κάνει. Και να σου κάνει τον υπέρηχο σήμερα εδώ στη Φουρνά και να τον βλέπουν στο Κέντρο Υγείας στο Κερατσίνι και να μπορεί να σου κάνει τη διάγνωση ένας γιατρός από εκεί. Αυτό θα σε κάνει να αισθανθείς πιο ασφαλής.

Και ο νέος ο οποίος θα έρθει, γιατί νοιάζεται προφανώς, ο καθένας νοιάζεται για τις υπηρεσίες υγείας, αλλά και ο πιο ηλικιωμένος, ο οποίος, όπως είπες, έκατσε στο χωριό και «φυλάει τις Θερμοπύλες», πώς μπορούμε να επιστρέψουμε πίσω ως πολιτεία αυτή την επιλογή ζωής την οποία έκαναν; Το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τους εξασφαλίσουμε υπηρεσίες υγείας που να μην τους κάνουν να αισθάνονται ότι κάποιος τους ξέχασε εκεί σε μια γωνιά της πατρίδας μας.

Δημήτρης Κυριαζής: Πολύ ωραία, πολύ ωραία.

Να πάμε τώρα στη Βασιλική, η οποία Βασιλική, όπως είπαμε και στην αρχή και είπε η ίδια, έχει κάνει το βήμα από ένα μεγάλο αστικό κέντρο έχει πάει σε ένα χωριό 12 μόλις κατοίκων, ορεινό χωριό, που δεν κατάγεται από εκεί, δεν έχει καμία σχέση προγενέστερη, και όμως κατάφερε να δραστηριοποιηθεί επιχειρηματικά.

Και όχι μόνο αυτό, να γίνει και ένας πόλος ανάπτυξης για την περιοχή της. Μίλησέ μας για αυτό, Βασιλική, πώς τα κατάφερες.

Βασιλική Κοεμτζίδου: Υπήρχε μόνο ένας νέος άνθρωπος στο χωριό, 28 ετών, και ο μέσος όρος ηλικίας είναι 60 με 90. Οπότε καταλαβαίνετε ότι πήγα σε μία άγονη γραμμή με πάρα πολλές αντικειμενικές δυσκολίες.

Είμαι στο Δήμο Αργιθέας, στο χωριό Πετρίλο σε υψόμετρο 1.200 μέτρων. Ήμουν η δεύτερη νέα κάτοικος του χωριού, μόνιμη κάτοικος του χωριού. Ξεκινήσαμε με τον εναλλακτικό τουρισμό και οικοτουρισμό, επεκταθήκαμε στην καλλιέργεια και το ενώσαμε με τον αγροτουρισμό και το αγροτουριστικό κατάλυμα. Και μετέπειτα, μας αγκάλιασε όλη η κοινωνία, και ο Δήμος και η Περιφέρεια στήριξαν.

Θέλουμε να πούμε ότι είχαμε πάρα πολλές ιδέες αλλά ενωθήκαμε οι κάτοικοι εκεί μαζί με τους νέους ανθρώπους που είχαν ιδέες και όραμα, και μας αγκάλιασαν και οι κρατικοί φορείς. Οπότε όλοι μαζί δημιουργήσαμε.

Και μετέπειτα, δημιουργήθηκε και μέσα από ένα πρόγραμμα mentoring που είχα, γιατί είχα ιδέες αλλά δεν ήξερα πώς να τις υλοποιήσω, οπότε και η καθοδήγηση από επαγγελματίες βοηθά πάρα πολύ νέους επιχειρηματίες να πάρουν έναν δρόμο, δημιουργήθηκε η ΑΜΚΕ «AgrafaHeritage», που είναι αστική, μη κερδοσκοπική, με καθαρά μόνο κοινωνικό αντίκτυπο, είναι μη κερδοσκοπική για τα μέλη, θέλοντας να προσπαθήσουμε και εμείς να βοηθήσουμε το βήμα της αποκέντρωσης αλλά ταυτόχρονα να σώσουμε και την άυλη πολιτιστική κληρονομιά, συνταγές, ιστορίες που χάνονται από ανθρώπους που φεύγουν από το χωριό, τα οποία ερημώνουν.

Το 2020 ήταν 16 μόνιμοι κάτοικοι και αυτή τη στιγμή είμαστε 8, οπότε μέσα σε 5 χρόνια μείναμε οι μισοί. Και όπως καταλαβαίνετε από το μέσο όρο ηλικίας ότι και οι άνθρωποι, αν δεν έρθουν νέοι άνθρωποι στο χωριό να δημιουργήσουν οικογένεια ή να έρθουν οικογένειες, εμείς είμαστε καταδικασμένοι την επόμενη δεκαετία, στην επόμενη απογραφή να έχουμε σβήσει ως χωριό.

Οπότε ήταν πολύ σημαντικό μέλημα άμεσα να γίνουν κάποιες ενέργειες. Δημιουργήσαμε υποδομές και θέσεις εργασίας. Ήρθαν άλλοι τέσσερις νέοι άνθρωποι στο χωριό, οι δύο κατάφεραν να μείνουν. Δημιουργήσαμε αγώνες ορεινού τρεξίματος, κάναμε οικοτουριστικά φεστιβάλ και όλοι μαζί, με Δήμο, Περιφέρεια και κοινωνία εκεί, καταφέραμε να έχουμε μια τουριστική προβολή με βιώσιμο τρόπο, να έρθουν περισσότεροι επισκέπτες.

Αλλά το καλό είναι ότι ασχοληθήκαμε με τον αγροτουρισμό και τον οικοτουρισμό, που είναι δύο βασικά εργαλεία που ταιριάζουν στην ορεινή ύπαιθρο, γιατί δεν βασίζονται στον αριθμό των επισκεπτών και στον μαζικό τουρισμό αλλά μπορούν να υποστηριχθούν, βασίζονται περισσότερο στην ποιότητα και ανάμεσα στην ισορροπία της ανθρώπινης δραστηριότητας και της φύσης.

Οπότε γίνεται όλο αυτό με οικολογικό και βιώσιμο και ηθικό τρόπο, να μπορούν να τονιστούν οι άνθρωποι που είχαν δύο, τρία καφενεία και οι άνθρωποι που είχαν τους ξενώνες εκεί στην περιοχή, παλιότερα μόνο από μια Μονή που έχουμε, με επισκέπτες, πλέον έρχονται άνθρωποι που ασχολούνται με το ορεινό τρέξιμο. Έρχονται ορειβάτες και έχει τονιστεί και η οικονομία η τοπική εκεί.

Έχουν έρθει και άλλοι νέοι άνθρωποι που έχουν ανοίξει νέες επιχειρήσεις. Και όλοι μαζί έχουμε αναπτυχθεί στον τόπο. Οπότε είναι πολύ σημαντικό αυτό.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Δύο παρατηρήσεις για την ανάγκη συνεργασίας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στην περίπτωση του δικού σας Δήμου, βρεθήκατε τρεις ορεινοί Δήμοι της περιοχής, όπως ξέρεις, και κάναμε την ολοκληρωμένη χωρική ενότητα των Αγράφων, που ουσιαστικά είναι ένα ενιαίο χρηματοδοτικό εργαλείο για δράσεις που η ίδια η τοπική κοινωνία θα μας υποδείξει. Διότι δεν είμαστε εμείς αυτοί που ξέρουμε τι χρειάζεται να γίνει σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Και αποδίδω πολύ μεγάλη σημασία στην οργάνωση, όπως είπα, σε τοπικό επίπεδο και στη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών αρχόντων.

Αλλά θέλω να σταθώ ιδιαίτερα σε αυτό το οποίο είπες για την σημασία των εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Είπες πριν και το συγκράτησα, γιατί το θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό, ότι η κλιματική κρίση, η οποία είναι ήδη μαζί μας, θα αλλάξει τις συμπεριφορές μας και τις συνήθειές μας. Θα φέρει εκ των πραγμάτων περισσότερο κόσμο στα βουνά, είτε θα φέρει περισσότερους κατοίκους στα βουνά, σίγουρα, όμως, θα φέρει περισσότερους επισκέπτες.

Και κάθε φορά που βρίσκομαι στο εξωτερικό και μιλάω για την ομορφιά της Ελλάδας, τονίζω την ομορφιά της ενδοχώρας και κυρίως των βουνών της πατρίδας μας. Είναι ένας ανεξερεύνητος θησαυρός. Όσοι έρχονται και επισκέπτονται τα βουνά μας ενθουσιάζονται και κατά κανόνα ξαναέρχονται.

Και η μεγάλη ομορφιά αυτών των δράσεων είναι ακριβώς ότι είναι μικρής κλίμακας. Δεν χρειάζονται πάρα πολύ μεγάλους αριθμούς επισκεπτών και μπορεί κανείς να συντηρήσει μια μικρή, θα έλεγα, «οικογενειακή» επιχείρηση, να βγάζει τα προς το ζην κάνοντας και αυτό το οποίο πραγματικά αγαπά.

Άρα, οι δράσεις γύρω από αυτό το οποίο αποκαλούμε «ορεινό τουρισμό» είναι δράσεις που μόνο παραπάνω θετικές προοπτικές θα δώσουν και νομίζω ότι με τον κατάλληλο τρόπο πρέπει και μπορούν να υποστηριχθούν κεντρικά.

Εμείς, ας πούμε, βγάλαμε ένα ξεχωριστό κονδύλι για να διαφημίσουμε την ορεινή Ελλάδα. Γιατί μέχρι στιγμής, άμα βλέπατε διαφημίσεις της πατρίδας μας, θα ήταν πάντα, φαντάζεστε, τα ωραία μας νησιά, η θάλασσα, ο ήλιος και οι γνώριμοί μας προορισμοί.

Αλλά πώς ανοίγουμε καινούργιους προορισμούς; Πώς δημιουργούμε ένα τουριστικό προϊόν 12 μήνες τον χρόνο; Διότι η μεγάλη ομορφιά του βουνού είναι ότι μπορείς να έρθεις… Και οι τέσσερις εποχές είναι θαυμάσιες. Όπως μπορείς να έρθεις τον χειμώνα, έτσι μπορείς να έρθεις και το καλοκαίρι, την άνοιξη και το φθινόπωρο.

Δεν έχουμε, δηλαδή, να αντιμετωπίσουμε την εποχικότητα του τουριστικού μας προϊόντος, το οποίο συνδέεται με τον ήλιο και τη θάλασσα. Άρα, εμείς μπορούμε και πρέπει να υποστηρίξουμε τέτοιες δράσεις και είμαι σίγουρος ότι θα δούμε και πολύ αυξημένο ενδιαφέρον, όχι μόνο από Έλληνες οι οποίοι ανακαλύπτουν όλο και περισσότερο τα βουνά μας, και εκεί θα έλεγα ότι η Ευρυτανία ήταν στην πρώτη γραμμή, η ευρύτερη περιοχή του Καρπενησίου, σε αυτού του είδους τον τουρισμό, αλλά και από ξένους οι οποίοι θα καταλάβουν ότι η Ελλάδα έχει πολλά περισσότερα να προσφέρει από αυτά τα οποία γνωρίζουν.

Να δώσω ένα παράδειγμα μόνο: ποδηλατικός τουρισμός. Έβλεπα τώρα αυτή την καταπληκτική διαδρομή από εδώ, από το Καρπενήσι στη Φουρνά. Είναι ένας τουρισμός ο οποίος αναπτύσσεται πολύ δυναμικά, είτε η ποδηλασία δρόμου είτε η ποδηλασία βουνού.
Οι δυνατότητες είναι ατελείωτες και φυσικά αυτό πρέπει να συνδεθεί με αυτό το οποίο είπες, την προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Η δυνατότητα δηλαδή να φτάσει κάποιος εδώ, να πάει σε ένα παραδοσιακό καφενείο, να φάει τα παραδοσιακά προϊόντα, να πάει σε ένα πανηγύρι, να ακούσει τους ήχους της ιστορίας ενός τόπου, να ακούσει τις ιστορίες των πιο ηλικιωμένων. Αυτό είναι κάτι το οποίο είναι τόσο μοναδικό. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που πληρώνουν, εννοώ στην παγκόσμια τουριστική αγορά, μπορεί να πληρώσουν πολλά λεφτά για να έχουν τέτοιου είδους εμπειρίες, γιατί είναι έξω από το πλαίσιο, είναι «έξω από το κουτί» και είναι αυθεντικές.

Τα χωριά μας δεν είναι μόνο όμορφα, έχουν να πουν και ιστορίες. Το κάθε χωριό έχει τη δική του ιστορία και αυτό ακριβώς έχουμε υποχρέωση να διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού. Αλλά θα το κάνουν οι ίδιοι οι άνθρωποι οι οποίοι είναι εκεί, με πρωτοβουλίες όπως η ΑΜΚΕ την οποία φτιάξατε.

Παναγιώτα Διαμαντή: Αν μπορώ να συμπληρώσω, με την Αναπτυξιακή Αγράφων είχαμε πριν λίγες μέρες συνάντηση. Το καλό είναι ότι και ο Δήμαρχος και όλοι οι σύμβουλοι αντιδήμαρχοι ήταν εκεί και μας δώσανε την ευκαιρία και σαν κάτοικοι να τοποθετηθούμε και να δώσουμε και εμείς τις δικές μας ιδέες και τις δικές μας ανησυχίες για να το συμπεριλάβουν αυτό στο αναπτυξιακό, που είμαστε στην ωρίμανση των μελετών, οπότε σύντομα -από το 2022 γίνεται όλο αυτό το εγχείρημα- θα προχωρήσουμε και στα έργα.

Πολύ σημαντικό για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά είναι και τα μονοπάτια που έχουμε και τα οικοσυστήματα τα οποία οφείλουμε να διατηρήσουμε.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Τα μονοπάτια είναι μία άλλη μεγάλη πρόκληση, αλλά έχει και πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, διότι με σχετικά περιορισμένους πόρους μπορούμε να τα συντηρήσουμε, να τα αναδείξουμε και να τα αξιοποιήσουμε.

Δημήτρης Κυριαζής: Η ιστορία, λοιπόν, όπως είπατε, κ. Πρωθυπουργέ, της Βαμβακούς ήταν παρόμοια με το Πετρίλο της Αργιθέας, μέχρι πριν οκτώ χρόνια που ανέλαβε δράση η ομάδα του Χάρη. Τώρα η κατάσταση εκεί είναι πολύ διαφορετική, μπορώ να το πιστοποιήσω κι εγώ που την έχω επισκεφτεί αρκετές φορές. Μπορείς να μας μιλήσεις γι΄ αυτό το ταξίδι, Χάρη;

Χάρης Βασιλάκος: Σίγουρα. Έγινε μία προσπάθεια από την αρχή να προσεγγίσουμε το εγχείρημα ολιστικά. Σήμερα, μετά από σχεδόν εφτά χρόνια γεμάτα, έχουν γεννηθεί δύο μωρά μετά από τρεις δεκαετίες στο χωριό, οι κάτοικοι από 9 πλησιάζουν τους 30.
Εδώ θέλω να τονίσω ότι είναι πολύ σημαντικό, πέρα από τους μονίμους κατοίκους, και η παράταση του χρόνου διαμονής των ανθρώπων που παλιά έρχονταν για έξι μήνες, για εφτά μήνες και τώρα επιλέγουν να μείνουν παραπάνω.

Δημήτρης Κυριαζής: Το καλοκαίρι, τους καλοκαιρινούς μήνες.

Χάρης Βασιλάκος: Ναι.

Έχουν ανοίξει 24 θέσεις εργασίας, επίσης. Σε τουριστικό επίπεδο έχουμε δημιουργήσει ένα εστιατόριο - καφέ, δύο ξενώνες 16 δωματίων, έχουμε ανακαινίσει το σχολείο μας κι εκεί κάθε Σαββατοκύριακο όλον τον χρόνο διοργανώνουμε εκπαιδευτικά προγράμματα, πολιτιστικές εκδηλώσεις, ρομποτική, 3D εκτύπωση, πολλά προγράμματα ευεξίας.

Καθαρίσαμε ποδηλατικά και πεζοπορικά μονοπάτια, έχουμε και 20 ηλεκτρικά ποδήλατα που, όπως αναφέρατε, η αλήθεια είναι ότι υπάρχει μία τάση πολύ έντονη προς αυτή την κατεύθυνση.

Έχουμε κάποιες μεγάλες εκδηλώσεις μέσα στον χρόνο, έναν αγώνα δρόμου, ένα φεστιβάλ, ένα camp για 100 παιδάκια και μία, ας πούμε, χριστουγεννιάτικη περίοδο πέντε εβδομάδων, αρκετά γκρουπ πια, είτε από το εσωτερικό είτε από το εξωτερικό.

Σε ό,τι έχει να κάνει με την αγροδιατροφή, δημιουργήθηκαν δύο συνεταιρισμοί, ένας αγροτικός και ένας γυναικείος. Έχουν βγει ήδη κάποια πρώτα προϊόντα: καρύδι, κάστανο, ελαιόλαδο, μέλι. Προετοιμάζεται το συσκευαστήριο του γυναικείου συνεταιρισμού στη Βαμβακού, ενώ έχει ανοίξει ήδη στη Σπάρτη και γίνεται μία προσπάθεια εμβάθυνσης, ας πούμε, στις καλλιεργητικές πρακτικές, γιατί μας ενδιαφέρει πολύ και αυτό.

Σε ό,τι έχει να κάνει με την επιχειρηματικότητα, αξιοποιήσαμε ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, «Θερμοκοιτίδα Επιχειρήσεων» λέγεται, για τη δημιουργία πέντε επιχειρήσεων στη Βαμβακού και πέντε στην ευρύτερη Πελοπόννησο, σε τέσσερις συγκεκριμένους άξονες, όπως ο πολιτισμός, ο τουρισμός, η αγροδιατροφή και η καινοτομία.

Και έχουν γίνει και κάποια έργα, ας πούμε, για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των ανθρώπων εκεί και των επισκεπτών, είτε είναι ένα αναβατόριο είτε είναι η εγκατάσταση απινιδωτή είτε είναι η δημιουργία ενός πυροσβεστικού κλιμακίου.

Η καθαριότητα επίσης και οι καθαρισμοί του χωριού, δεν είναι αυτονόητο, σε πολλά χωριά το βλέπουμε. Και σε κάθε περίπτωση μετά από αυτά τα χρόνια αισθανόμαστε ότι έχουμε πετύχει πολλά, αλλά έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας και ψηφίζουμε πολύ τις συνέργειες.
Είμαστε πολύ υπέρ των συνεργειών τόσο του δημοσίου όσο και του ιδιωτικού τομέα.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Και αν έπρεπε να σε ρωτήσω: εμείς ως κεντρικό κράτος πού πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας; Νομίζω ότι τα σημεία τα οποία επισήμανες είναι πολύ σημαντικά: επαγγελματική αποκατάσταση, στέγαση, παιδεία, υγεία.
Από τη δική σου εμπειρία, από το κεντρικό κράτος, όχι τόσο από την αυτοδιοίκηση, τι θα ήθελες να δεις περισσότερο από αυτά τα οποία κάνουμε;

Χάρης Βασιλάκος: Εμείς αυτό που αντιμετωπίζουμε ως μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το κομμάτι της στέγασης. Παράδειγμα, η «Θερμοκοιτίδα». Μιλάμε για πέντε ΑΦΜ με έδρα το χωριό. Αναζητούν επαγγελματική στέγη, δεν μπορούν να βρουν εύκολα.

Σε επίπεδο μόνιμης κατοικίας. Μετά την πανδημία δεχθήκαμε δεκάδες -και είναι ρεαλιστικό αυτό που σας λέω και πραγματικό-, δεκάδες email και τηλέφωνα από ανθρώπους που μας έλεγαν «δεν θέλω τίποτα, παίρνω το laptop έρχομαι αύριο, υπάρχει σπίτι;» Δεν υπάρχει σπίτι έτοιμο. Νομίζω ότι αυτό…

Κυριάκος Μητσοτάκης: Οι περιουσίες… Έχει το χωριό πολλά εγκαταλελειμμένα σπίτια αυτή τη στιγμή;

Χάρης Βασιλάκος: Συνολικά τα ακίνητα είναι γύρω στα 100. Τα μισά, ας πούμε, ότι είναι σε καλή κατάσταση, αλλά έχουν τα κλασικά προβλήματα, τα ιδιοκτησιακά.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Τα κληρονομικά, τα ιδιοκτησιακά, ναι.

Χάρης Βασιλάκος: Ναι. Και σίγουρα δεν είναι όλα σε κατάσταση για ενοικίαση ή για αγορά.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Ένα από τα προβλήματα τα οποία κληθήκαμε να λύσουμε, το συζητούσαμε και λίγο πριν, αφορούσε τα όρια των οικισμών και την παρερμηνεία η οποία δημιουργήθηκε σχετικά με τη λεγόμενη ζώνη Γ, τα εξωτερικά όρια των οικισμών, δηλαδή, όπως αυτά χαράχτηκαν από τους νομάρχες πριν από κάποιες δεκαετίες.

Είχαμε να αντιμετωπίσουμε μια σειρά από δικαστικές αποφάσεις που ουσιαστικά «έριξαν» νομικά τα όρια αυτών των οικισμών, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο το οποίο να αφορά όλους τους οικισμούς της χώρας. Αυτό, ευτυχώς, μπορέσαμε και το αντιμετωπίσαμε σε συνεννόηση και σε έναν ανοιχτό διάλογο με το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Τώρα ουσιαστικά όλα τα χωριά κάτω των 700 κατοίκων πρακτικά θα ακολουθήσουν τα υφιστάμενα όρια των οικισμών. Με αυτόν τον τρόπο δεν τίθεται σε αμφισβήτηση η όποια ιδιοκτησία εντός χωριού μπορούσε δυνητικά να δομηθεί.

Και ένα από τα βασικά επιχειρήματα τα οποία χρησιμοποιήσαμε για να πείσουμε το δικαστήριο ότι αυτό είναι ορθό έχει ακριβώς να κάνει με την ανάγκη να στηρίξουμε τις πολιτικές αποκέντρωσης και να μην το κάνουμε πιο δύσκολο από κάποιον ο οποίος μπορεί να έχει, ας το πούμε, ένα οικόπεδο το οποίο να θεωρεί αυτή τη στιγμή ότι είναι δομήσιμο, κάποια στιγμή να βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να έρθει κάποιος μετά από πολλά χρόνια να του πει ότι αυτό δεν χτίζεται.

Αυτό, ευτυχώς, το ζήτημα λύθηκε. Αλλά κρατώ αυτό το οποίο λες ότι η εξεύρεση στέγης παραμένει ένα…

Χάρης Βασιλάκος: Αισθάνομαι και αισθανόμαστε όλοι ότι μετά από αυτά που έχουν γίνει, ίσως είναι και ένα σημείο μηδέν. Δηλαδή, φοβόμαστε μήπως μας γυρίσει μπούμερανγκ παρ’ όλα αυτά που έχουν γίνει, μήπως λειτουργήσει αποτρεπτικά για τον κόσμο να επιλέξει τη Βαμβακού για μόνιμη κατοικία.

Δημήτρης Κυριαζής: Βασίλη, έτσι και αλλιώς θα πηγαίναμε σε εσένα.

Βασίλης Κωνσταντινίδης: Για εμένα πιστεύω ότι είναι πρόβλημα αυτό που λέει ο Χάρης. Αυτό που μπορεί να κάνει η Πολιτεία εύκολα είναι να δώσει κάποια κίνητρα στους ιδιοκτήτες αυτών των σπιτιών, είτε να τα ανακαινίσουν μόνοι τους είτε να τα παραχωρήσουν σε μία κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση να αναλάβει αυτό το έργο, έτσι ώστε ανακαινίζοντας τα σπίτια να υπάρχει έτοιμη μία στέγη για κάποιον που θέλει να έρθει σε ένα ορεινό χωριό.

Ένα απλό παράδειγμα: θα μπορούσε να υπάρχει, παραδείγματος χάρη, απαλλαγή ΕΝΦΙΑ για το σπίτι αυτό ή και για την κύρια κατοικία χωρίς ιδιαίτερα… Θα μου πείτε είναι αρκετό αυτό; Όχι. Θα μπορούσαν να βρεθούν και άλλα ανάλογα κίνητρα που να κάνουν τους ανθρώπους των χωριών που τα έχουν παρατημένα ούτως ή άλλως, να τα διαθέσουν σε μία ΚοινΣΕπ, ας πούμε, τα οποία να αναλάβει η ΚοινΣΕπ να τα κάνει κατοικήσιμα.

Και μέσα από προγράμματα, είτε LEADER είναι αυτά είτε οτιδήποτε… Και εδώ να σταθούμε λίγο και στα προγράμματα: δεν μπορεί μία επιχείρηση όπως η δική μας, που είναι στα 1.100 μέτρα χωρίς υποδομές, χωρίς δρόμο, χωματόδρομο, χωρίς τίποτα….

Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχετε χωματόδρομο εσείς ακόμα. Μου έχει τεθεί το ζήτημα του ορεινού δικτύου στην περιοχή.

Βασίλης Κωνσταντινίδης: …στον Δήμο Θέρμου και λοιπά, και λοιπά.

Τι θέλω να πω; Δεν μπορεί μία επιχείρηση σαν και τη δική μας, η οποία έχει, εδώ και δέκα χρόνια έχει δύο θέσεις εργασίας και προσπαθεί να τις κρατήσει και να τις αυξήσει εκμεταλλευόμενη έναν μικρό ξενώνα του Συλλόγου μας εκεί με τρία δωμάτια, έναν χώρο εστίασης, και παρόλα αυτά καταφέρνουμε να προσελκύσουμε ξένο κόσμο, Γάλλους, να περνάνε να τρώνε.

Δηλαδή, το να ταΐσουμε στο Αργυρό Πηγάδι 20 Γάλλους που ήρθαν μία εκδρομή, που ήταν μία εβδομάδα στην Ευρυτανία, πέρασαν και από το Αργυρό Πηγάδι, εμάς μάς έδωσε δύναμη.

Τί θέλω να πω; Όσον αφορά τα προγράμματα, επομένως, θα πρέπει για τις επιχειρήσεις αυτές που δραστηριοποιούνται στα ορεινά χωριά, όσον αφορά το ποσοστό συμμετοχής δεν μπορεί να είναι το ίδιο με μία επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα, στο Βόλο.

Δηλαδή, το 35% ή το 40% ενός προγράμματος εμείς σαν ΚοινΣΕπ όχι μόνο δεν μπορούμε να το βρούμε, αλλά εκεί λοιπόν, σε αυτά η παρέμβαση της πολιτείας είναι σημαντική και πρέπει να αλλάξει, να πει: ΚοινΣΕπ «Ορεινή», Αργυρό Πηγάδι, τί θέλει να κάνει; Να αυξήσει τα δωμάτια, να πάρει σπίτια, παλιά σπίτια να τα ανακαινίσει και να δώσει χώρους στέγασης για οικογένειες όπως ήρθαν εδώ, όπως θέλουν να έρθουν στη Βαμβακού και λοιπά.

Εκεί, λοιπόν, πρέπει να σταθεί η Πολιτεία και να κάνει τον διαχωρισμό αυτό, στα προγράμματα, στη φορολογία, σε όλα αυτά.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Εγώ είμαι πολύ θετικός να εξετάσω και τα ζητήματα της φορολογίας και του ΕΝΦΙΑ, που δεν είναι κάποιο ιδιαίτερα υψηλό ποσό, αλλά όμως έχει μια αξία…

Βασίλης Κωνσταντινίδης: Θα μπορούσε να πάει και στην πρώτη κατοικία.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Μπορεί να πάει, βεβαίως. Ειδικά για τους μικρούς οικισμούς και ενδεχομένως και για τα μικρά νησιά. Αυτό είναι κάτι το οποίο θα μπορούσαμε να το εξετάσουμε και το ακούω με πολύ ενδιαφέρον.

Όπως ακούω με πολύ ενδιαφέρον αυτό το οποίο είπες: πώς θα μπορέσουμε να χρηματοδοτήσουμε την επισκευή σπιτιών τα οποία να μπορούν στη συνέχεια να διατεθούν σε συμπολίτες μας οι οποίοι θα θελήσουν να μετοικήσουν σε κάποιο χωριό.

Αν σε ρωτούσα, πες ότι είχαμε ένα χρηματοδοτικό εργαλείο, τα ιδιοκτησιακά, υπάρχουν αρκετά ζητήματα με καθαρές ιδιοκτησίες, γιατί αυτό μόνο σε τοπικό επίπεδο μπορείτε να το ξέρετε

Βασίλης Κωνσταντινίδης: Υπάρχουν.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Δηλαδή, θα μπορούσε να βρει κανείς ακίνητα τα οποία να μην είναι «μπλεγμένα» ιδιοκτησιακά σε κληρονομιές εξ αδιαιρέτου, τα οποία να μπορεί να κάνει κανείς μια τέτοιου είδους δουλειά;

Βασίλης Κωνσταντινίδης: Ναι.

Κυριάκος Μητσοτάκης: Και αυτό έχει και πρόσθετο ενδιαφέρον. Δημιουργεί και θέσεις εργασίας και κατά τη διαδικασία της ανακατασκευής.

Εμείς γενικά πιστεύουμε πολύ, και αυτό είναι μια οριζόντια πολιτική, ότι από το να χτίζουμε καινούργια σπίτια στην Ελλάδα, κάτι το οποίο έχει και ένα περιβαλλοντικό αποτύπωμα, ας ασχοληθούμε πρώτα να δούμε πώς μπορούμε να επισκευάσουμε το υφιστάμενο κτιριακό δυναμικό.

Αυτό αφορά τα διαμερίσματα που έχουμε στις μεγάλες πόλεις. Δίνουμε αρκετά χρηματοδοτικά κίνητρα, άτοκα δάνεια αλλά και επιδότηση, για να μπορείς να φτιάξεις το διαμέρισμά σου, να το μισθώσεις στη συνέχεια, ώστε να αυξήσουμε την προσφορά διαμερισμάτων.
Η ίδια λογική κάλλιστα θα μπορούσε να ισχύει και για σπίτια στα μικρά μας χωριά, με ένα γενναίο κίνητρο, να γίνει μια επισκευή.

Αν σε ρωτούσα, το μέσο κόστος της επισκευής ενός σπιτιού, όπως το ξέρεις εσύ, ας πούμε, αυτή τη στιγμή στο δικό σου το χωριό, στην κατάσταση που είναι, θα έλεγες ότι…

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ Πως θα λειτουργήσουν οι δημόσιες υπηρεσίες σήμερα Παρασκευή - Τι ισχύει για ντελιβεράδες και ιδιωτικούς υπαλλήλους