Γράφει η Μαρία Πανέτσου, Ψυχολόγος.

Τί φταίει;;...Γιατί;; Ποιος/τί μας οδηγεί εκεί; Ποιος μας επηρεάζει τόσο καταλυτικά και ποιος μπορεί να βοηθήσει;

Ποιος, όμως - σκεπτόμενοι λογικά - είναι, επί της ουσίας αυτός που μας επηρεάζει περισσότερο , είτε αρνητικά είτε θετικά, αν δεν είναι ο ίδιος ο εαυτός μας;...Και ένα επίκαιρο όσο ποτέ παράδειγμα, η κατάθλιψη και το βαρύ πέπλο του θανάτου που στοιχειώνει συνειδήσεις..

Έχουν οριστεί τα στάδια του πένθους:  Άρνηση – Θυμός – Διαπραγμάτευση – Κατάθλιψη – Αποδοχή (Kubler-Ross, 1969) και ό,τι αυτά περιλαμβάνουν και σημαίνουν.. και ένα στάδιο πριν την αποδοχή εντοπίζουμε την κατάθλιψη.. «επισκέπτης» ύπουλος και αποδιοργανωτικός, που δεν έχει «ανάγκη» το πένθος για να εκδηλωθεί αλλά βρίσκει έκφραση και μέσα από αυτό..

Καταρχάς να ορίσουμε τί εστί κατάθλιψη..κατά + θλίβω (θλίψη)..η θλίψη που με καταβάλλει..Ορίζεται σαν μία ψυχική ασθένεια, αν και διαφωνώ με την έννοια της ασθένειας όπως αυτή χρησιμοποιείται σήμερα, όπου ο «ασθενής» χαρακτηρίζεται από αυτήν..νοσεί και αδυνατεί να συλλάβει πώς θα απαλαγεί από αυτή την «φοβερή» νόσο, ξεχνώντας ή παραβλέποντας ή μη γνωρίζοντας ότι ασθένεια στην ουσία τι εστί; Α+σθένος..δηλαδή η έλλειψη σθένους..και τί εστί σθένος; Δύναμη, ισχύς (τόσο ηθική-ψυχική όσο και σωματική)..και η δύναμη του κάθε ανθρώπου από που πηγάζει; Μήπως από τον ίδιο τον άνθρωπο; Μήπως ο ίδιος ο άνθρωπος επιτρέποντας ανεξέλεκτα τα συναισθήματα του να καταβάλλουν τις σκέψεις του αποδυναμώνει τον εαυτό του και πλάθει μια άλλη πραγματικότητα για εκείνον.. εκείνη του χειριζόμενου από την «ασθένειά» του;..

Ίσως  λοιπόν ο άνθρωπος ασθενεί.. αλλά με την ορθή ετυμολογία της λέξεως.. αλλά θα προτιμήσω την λέξη διαταραχή.. καθώς ο άνθρωπος υπόκειται σε μία ταραχή της εσωτερικής κατάστασής του, μία ταραχή του νου, της θεικής σπίθας  που κουβαλά μέσα του.. αποσταθεροποιείται, αναστατώνεται.. διαταράσσεται, λοιπόν, και ίσως έτσι να χάνει κάπου το σθένος του..σθένος που μπορεί να αποκτήσει ξανά, ταραχή που μπορεί να ομαλοποιήσει, αποσταθεροποίηση που μπορεί να σταθεροποιήσει. Όλα τα μπορεί ο άνθρωπος.. και έχει ένα μεγάλο και σημαντικό «όπλο».. την συνείδηση.

Διότι εδώ και ανυπολόγιστα χρόνια, ο πόλεμος που διεξάγεται έναντι της ανθρώπινης φύσης είναι πρωτίστως συνειδησιακός. Με «κοιμησμένη» συνείδηση ο άνθρωπος γίνεται υποχείριο άλλων – είτε οι άλλοι είναι άνθρωποι, είτε καταστάσεις – και αδυνατεί να φροντίσει τον εαυτό του, βαφτίζοντας την διαταραχή «ασθένεια που πρέπει να καταπολεμηθεί» και εγκλωβίζοντας τον άνθρωπο σε «πόλεμο» με τον ίδιο του τον εαυτό. Και αυτό φυσικά έχει πάντα τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Ο άνθρωπος που διαταράσσεται αποκτά αρνητικές αντιλήψεις για τον κόσμο, για τον εαυτό του και για το μέλλον. Ένα μέλλον που μπορεί να μην το βλέπει καν ή να το βλέπει καταστροφικό όπως αισθάνεται το παρόν του. Δημιουργώντας αυτά τα αρνητικά σχήματα, δηλαδή τις γνωστικές στρεβλώσεις, βγάζει αυθαίρετα αρνητικά συμπεράσματα (είμαι ανίκανος - αδύναμος), υπεργενικεύει (αφού νιώθω ανίκανος σε κάτι είμαι και ανίκανος και σε όλα) και εστιάζει επιλεκτικά σε αυτό το αρνητικό (Beck, 1967), που δεν θα του επιτρέπει να νιώθει τίποτα παραπάνω από ενοχές, φόβο, μοναξιά και έλλειψη νοήματος. Το υπαρξιακό άγχος αναλαμβάνει τα ινία και οδηγεί τις σκέψεις του ανθρώπου σε φοβικές ερωτήσεις όπως, « γιατί ζω;», «τι αξία έχει η ζωή μου;».. «μήπως να μην υπάρχω;»..

Μα πάντα θα υπάρχεις!! Δεν πεθαίνεις στην ουσία ποτέ! Όταν μπορέσει ο άνθρωπος να κατανοήσει πως ο θάνατος-όπως ο καθηγητής και αστροφυσικός Μάνος Δανέζης επισημαίνει-είναι απλά μία καμπυλότητα του χώρου που εμείς με τις γήινες αισθήσεις μας δεν μπορούμε να αντιληφθούμε και πως στην ουσία η ψυχή μας (η ενέργειά μας και ο νους της.. όλες δηλαδή οι πληροφορίες που διαθέτει και αποτελούν τμήμα του όλου συμπαντικού γίγνεσθαι.. του κεντρικού νου..) είναι αιώνια και άφθαρτη, τότε διαφορετικές σκέψεις του αποκαλύπτονται..

 Και αν το δέχεται κανείς αυτό, το συνειδητοποιεί όντως;.. Γιατί όταν συνειδητοποιείς την θνησιμότητά σου στην επίγεια ζωή, τότε αντιλαμβάνεσαι πως οφείλεις (πρωτίστως για τον εαυτό σου) «..Να συνηθίζεις στην ιδέα ότι ο θάνατος είναι για μας ένα τίποτα, γιατί κάθε καλό και κάθε κακό έγκειται στον τρόπο που γίνεται αισθητό  - και ο θάνατος είναι στέρηση της αίσθησης.....Ωστόσο ο σοφός ούτε την ζωή απαρνιέται, ούτε την ανυπαρξία φοβάται......Και όπως στο φαγητό δεν προτιμά με κανέναν τρόπο τη μεγαλύτερη ποσότητα αλλά το πιο εύγεστο, όμοια και εδώ δεν απολαμβάνει τον διαρκέστερο χρόνο αλλά όσο το δυνατόν πιο ευχάριστο..» (Επίκουρος, Επιστολή προς Μενοικέα). Με την σημαντική υποσημείωση φυσικά ότι ο πιο ευχάριστος χρόνος είναι αυτός που δεν προσφέρει βάρος στην ψυχική μας διάσταση αλλά εμψυχώνει την πραγματική ουσία μας που είναι ικανή, αλλά και υπεύθυνη, για.... μικρά και μεγάλα θαύματα!! 

Δίχως να ξέρουμε ποιοι πραγματικοί είμαστε, δίχως να αντιλαμβανόμαστε την φαινομενικότητα της πραγματικότητας που πλάσαμε, ξεχνώντας την πραγματική μας φύση και αδιαφορώντας για τις αληθινές αξίες που ο άνθρωπος όφειλε να έχει σαν οδηγό για να αναγνωρίζει τον εαυτό του και τους άλλους, πώς περιμένουμε να μην διαταραζόμαστε σε οποιοδήποτε επίπεδο; ..

Και εάν συνειδητοποιήσουμε πως εν τέλει, όλα εμείς τα καθορίζουμε;.. Και εκείνες τις σκοτεινές σκέψεις.. και εκείνες εμείς τις πλάθουμε.. εμείς τις επιτρέπουμε να μας ελέγχουν.. Ακόμη και όταν δεν διαφαίνεται άλλη επιλογή, υπάρχει πάντα μία ακόμη που κρύβεται μέσα μας και περιμένει εμάς να την φέρουμε στην επιφάνεια..Μήπως έφτασε ο καιρός ο άνθρωπος να πάψει να νιώθει «μικρός» αλλά να συνειδητοποιήσει πόσο «μεγάλος» είναι μέσα στην απεραντοσύνη του;...Μήπως έφτασε η ώρα να συνειδητοποιήσουμε;...