Τα ερωτήματα για την εικόνα που παρουσιάζει  σήμερα η Χώρα μας είναι πολλά και καίρια, παραπέμπουν δε ευθέως στην αναζήτηση αιτίων, προσώπων και καταστάσεων, που τη δημιούργησαν. Ποια ήταν-και είναι- τα αίτια, οι συγκεκριμένοι λόγοι ενός τόσο μεγάλου αρνητικού οικονομικού ανοίγματος που έφερε την οικονομία και το κοινωνικό προφίλ της Χώρας σ’αυτή τη δεινή και επονείδιστη κατάσταση;

Η απάντηση στο ερώτημά μου, ρητορικό μεν,  είναι  αυτονόητη, γιατί όλο ανεξαιρέτως το πανελλήνιο γνωρίζει σήμερα ποιοι είναι οι υπαίτιοι  της εθνικής τραγωδίας.

Δε θα αρκεστώ, όμως, εδώ μόνο σε μια περιγραφική εξέταση της παρούσας κατάστασης για τη οποία έχουν λεχθεί πολλά και έχει χυθεί άφθονο μελάνι.

Θα ρίξω τη ματιά μου λίγο πιο μακριά, σε μακρινότερους ορίζοντες, δυσδιάκριτους για το ευρύ κοινό των πολιτών της κοινωνίας μας, με πρόθεση να ανασύρω από την ιστορική μνήμη κάποιες νοσογόνες αιτίες που διαχρονικά έδρασαν διαβρωτικά με αισθητούς τραυματισμούς της συλλογικής συνείδησης του λαού μας.

Α. Ελλειμματική Παιδεία

Ο εγωκεντρισμός και η αυτιστική συμπεριφορά όσων μας κυβέρνησαν έως τώρα, τους εμπόδισε να προβούν σε μια στοιχειώδη μελέτη και ανάλυση των καταστάσεων, για να εντοπίσουν τις στρεβλώσεις στη διαδικασία διαχείρισης των κοινών. Το κέντρο ενδιαφέροντός τους βρισκόταν σε αναντιστοιχία με το γενικό συμφέρον, ενώ η φιλοσοφία τους διαπνεόταν από μια ωφελιμιστική αντίληψη και από αντικοινωνικά στερεότυπα με υλιστικό πυρήνα, άσχετα και ξεκομμένα από μια ανθρωπιστική ιδεολογία.

Με βάση αυτές τις θέσεις θα τεκμηριώσω εν ολίγοις το επιχείρημά μου  αποδίδοντας γενικά την κακοδαιμονία μας στον παράγοντα  «Παιδεία». Ίσως ο ισχυρισμός μου αυτός να φανεί για πολλούς έωλος. Ωριμότερη, εντούτοις , σκέψη θα αναδείξει τη λογική βάση της θεώρησής μου αυτής.

Η εθνική Παιδεία, με το παραγωγικό της εργαλείο: την Εκπαίδευση, φέρει , μεταξύ άλλων παραγόντων,  τη μεγάλη ευθύνη της υποβάθμισης  της αγωγής και της μόρφωσης των Νεοελλήνων. Απλή αναγωγή μάς οδηγεί ευθέως στα πολιτικά πράγματα της Χώρας. Οι ελληνικές Κυβερνήσεις δεν έδωσαν, σχεδόν ποτέ ή με ελάχιστες εξαιρέσεις, τη δέουσα σημασία στην ορθή πορεία και στην εξέλιξη των εκπαιδευτικών πραγμάτων της Πατρίδας, των οποίων την ευθύνη είχε το Υπουργείο εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Από την ηγεσία του Υπουργείου αυτού παρέλασαν, ειδικά μετά τη μεταπολίτευση, άτομα άσχετα με το αντικείμενο, άτομα χωρίς γνώση της βαρύτητας και του ρόλου του ακρογωνιαίου αυτού λίθου, στην εκπαίδευση του ελληνικού λαού, ειδικότερα προφανώς της νεολαίας, με αναφορά στις πολιτισμικές μας καταβολές.

Η βραχύχρονη παραμονή σε θέση Υπουργού Παιδείας, λόγω συχνών ανασχηματισμών των Κυβερνήσεων και συνεχή αλλαγή των αρμοδιοτήτων, κατέστησαν αδύνατο ένα σταθερό προγραμματισμό στόχων και προγραμμάτων σπουδών. Ειδικότερα, ελαχιστοποιήθηκαν φρονηματιστικά και γλωσσικά μαθήματα στην περίοδο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, με συνέπεια την πλημμελή μάθηση και χρήση της ελληνικής γλώσσας, που  μαζί  με την ορθοδοξία μας, είναι ο βασικός πυλώνας της πολιτιστικής μας οντότητας. Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες πολλών Υπουργών αντί να βελτιώσουν τα πράγματα, κατέστρεψαν πολλά θετικά στοιχεία του περιεχομένου σπουδών της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Πολύ έβλαψε την εκπαίδευση η προσκόλληση των υπευθύνων στις στενά κομματικές θέσεις, καθώς και η ανεπάρκεια αρκετών με την εμμονή τους σε αντικοινωνικές ιδεοληψίες και σε ωφελιμιστικές πραγματώσεις που τις υπαγόρευε ένας συνειδητός οπορτουνισμός, συμβιβαζόμενα τα άτομα αυτά με τις πολιτικές θέσεις του επικρατέστερου πολιτικού παράγοντα , παρότι στο βάθος οι ίδιοι βρίσκονταν αλλού ιδεολογικά.Οι αποφάσεις τους και οι ενέργειές τους έβγαιναν συνήθως εκτός πλαισίου και κυβερνητικής πολιτικής με συνέπεια την ασυμφωνία με το κοινό αίσθημα και το κοινωνικό αίτημα για θετική πορεία, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών προόδου και εξέλιξης του πνευματικού επιπέδου του λαού, κυρίως δε  αυτό της νέας γενιάς.

        Η υποτονική και άρρυθμη μέχρι τώρα εκπαιδευτική πολιτική,  ήταν το αποτέλεσμα της παρουσίας τέτοιων ατόμων στο Υπουργείο Παιδείας, με την ανοχή, εξυπακούεται, της κυβερνητικής ηγεσίας που και η ίδια δεν απέφευγε τις πολιτικές αγκυλώσεις και τις διοικητικές παλινωδίες, φαινόμενα συνήθη της ελληνικής πολιτικής σκηνής. Δεν υπήρξαν και δεν υπάρχουν έως τώρα αξιολογικά κριτήρια για την επιλογή των ικανοτέρων για κάθε πόστο της ελληνικής εκπαίδευσης, για να περιοριστώ σε αυτήν, πολλώ δε μάλλον για τη θέση του Υπουργού Παιδείας, ο οποίος εκλέγει  τον κύκλο των συνεργατών του. Το δεύτερο σκέλος του Υπουργείου αυτού: «ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ», δεινοπάθησε πολλάκις από Υπουργούς, οι οποίοι, εκτός από ανικανότητα στο «διοικείν» και στο ¨προγραματίζειν», δεν είχαν καμιά σχέση με τη θρησκεία, οπότε είχαν αδυναμία να συμβάλουν στην επίλυση ανακυπτόντων  θρησκευτικών θεμάτων αρμοδιότητας του Υπουργείου αυτού.

Είναι αυτονόητο ότι από μια κακή εκπαιδευτική ηγεσία προκύπτει νομοτελειακά κακό αποτέλεσμα στον τομέα ευθύνης της. Όταν μια γενιά εκπαιδεύεται με κενά και ελλείψεις, ήτοι με πενιχρό αποσπασματικό περιεχόμενο από την πλούσια, την ανεξάντλητη πολιτισμική μας παράδοση, την εθνική μας δηλονότι κουλτούρα, που  θα έπρεπε δεοντολογικά να αποτελεί τον άξονα  των παρεχόμενων μορφωτικών αγαθών, φυσική συνέπεια είναι να συντελείται ελλιπής και στρεβλή μορφωτική επίδραση, οπότε το παραγόμενο παιδαγωγικό αποτέλεσμα δεν έχει κύρος και δε συνδέεται με τα μορφωτικά και ηθικά  ερείσματα που εξοπλίζουν μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα.

Μια προσωπικότητα, και γενικά μια γενιά ατόμων που την έχουν σημαδέψει τέτοιες πνευματικές ελλείψεις, πρωτογενείς παιδαγωγικές αδυναμίες του Εκπ/κού Συστήματος, θα είναι οντότητες αδιαμόρφωτες, ευεπίφορες στις επιρροές των μεταβολών  και των συχνών διακυμάνσεων που διέρχονται οι σύγχρονες κοινωνίες. Θα απουσιάζουν οι αντιστάσεις τους στις διάφορες εναλλαγές και θα είναι ευάλωτα άτομα στις αλλοτριωτικές  ενέργειες ανέλεγκτων  παραγόντων και καταστάσεων.                                              

  Β. πολιτικές παλινωδίες

Το πολιτικό σύστημα της Χώρας μας διακρινόταν ανέκαθεν από ρευστότητα, ακριβώς λόγω ανύπαρκτης ή ελλιπούς εκλογίκευσης των στόχων και των μέσων υλοποίησής των. Ο σταθερός προσανατολισμός σκοπών και στόχων που αναντίλεκτα δημιουργεί δυναμική σε άτομα και συλλογικότητες, ήταν το μόνιμα απόν στοιχείο στα πολιτικά δρώμενα της Χώρας. Σταθερή πορεία ατόμων και ομάδων με καθορισμένη στοχοθεσία και αρραγή προσήλωση  σ’ένα εθνικό πλαίσιο αρχών και αξιών, ήτοι σ’ ένα συλλογικό αξιακό κώδικα, προκύπτει κατά κύριο λόγο από εσωτερικές λογικές διεργασίες που συντελούν στη γένεση, μεταξύ άλλων, μιας ψυχολογικής δυναμικής που δημιουργεί τα κίνητρα για δράση, για εκπόνηση, για εξισορρόπηση των καταστάσεων του κοινωνικού βίου μιας εθνότητας.

 Τέτοια σταθεροποιητικά στοιχεία αδυνατεί να διακρίνει κανείς στην εθνική μας πορεία, επειδή ακριβώς έλλειπαν οι σταθερές εκείνες που τα δημιουργούν. Όχι δηλαδή πως δεν υπήρχαν οι ουσιαστικές προϋποθέσεις που θα συντελούσαν στη γένεση σταθερών δομών του κοινωνικού και πολιτισμικού οικοδομήματος της Χώρας-υπονοώ τις πνευματικές και θρησκευτικές οντότητες, των οποίων η αξιοποίηση είναι ανύπαρκτη και η προσφορά τους παραμένει περιθωριακή για πολλαπλές αιτίες- αλλά επειδή στην επιφάνεια ανέρχονται ασημαντότητες, άτομα χωρίς ήθος, χωρίς εθνική συνείδηση, ελλιπή, με απουσία φιλοσοφημένης παιδείας, με πνευματική ρηχότητα, άτομα με αιρετική νοοτροπία, αλλοκεντρικά,  ετεροπροσδιοριζόμενα , αγόμενα από εξωθεσμικές δυνάμεις, οι οποίες έχουν τα δικά τους σχέδια,  είναι δε επικίνδυνες για τις ορθόδοξες κοινωνίες, ειδικότερα για την ελληνική εθνική αυθυπαρξία. Οι αλλότριες αυτές δυνάμεις στηρίζονται σ’ ένα κεντρικό άξονα με δομές άναρχες και ανατρεπτικές. Είναι δε πιο πολύ επικίνδυνες, γιατί κινούνται και ενεργούν αθέατα, με συγκάλυψη των στόχων τους, των κινήτρων τους και της μεθοδολογίας δράσης τους.

Σε μια τέτοια διαμορφωμένη κατάσταση, ποιες δυνάμεις μπορούν να παρέμβουν, ώστε να επιτύχουν τη γενική ανάταξη, ήτοι την επαναφορά στα λογικά και αναγκαία πλαίσια της πάλαι ποτέ εθνικής μας φυσιογνωμίας; Είναι αυτονόητο ότι αυτό είναι έργο αυτών που πιλοτάρουν το εθνικό σκάφος, δηλονότι της πολιτικής και πνευματικής ηγεσίας της Χώρας. Αυτό, όμως, συνυφαίνεται με την ποιότητα και τη δραστική ικανότητα των ανωτέρω.

Όταν σε μια κοινωνία, όπως η δική μας αυτή τη στιγμή, υπάρχει γενικός αποπροσανατολισμός, γενικευμένη σύγχυση που θολώνει το τοπίο, όταν υπάρχει απώλεια λογικού και πολιτικού ελέγχου στα ανώτερα κοινωνικο-πολιτικά κλιμάκια, τότε ο εκτροχιασμός λόγων και έργων συνεπάγεται απώλεια αυτοσυγκράτησης, ανέλεγκτη αποδέσμευση ροπών και τάσεων με συνέπεια τη δημιουργία ενός εμφυλιο-πολεμικού κλίματος, μιας ανατάραξης που συσκοτίζει τα πράγματα, δυσχεραίνει τον έλεγχο της εκτροπής που παίρνει διαστάσεις ολικής διάλυσης της κοινωνικής συνοχής με ανεπανόρθωτη βλάβη και αποσυντονισμό του κρατικού μηχανισμού.

Ο κάθε πολίτης αυτής της Χώρας έχοντας βρεθεί τελευταία στη χειρότερη εκδοχή των κοινωνικών συνθηκών που βαρύνουν την ατομική και συλλογική ζωή, θέτει άτεγκτο ερώτημα: ποιος ή ποιοι βαρύνονται για το τραγικό χάλι στο οποίο έχει περιέλθει η Χώρα; Γιατί, αλήθεια, μια μικρή αλλά ιστορική χώρα έγινε το μαύρο πρόβατο, ο αποδιοπομπαίος τράγος της ευρωπαϊκής οικογένειας, έγινε ο περίγελως της Υφηλίου, αντικείμενο σαρκασμού και χλεύης όλων, αντί να είναι μια ευδαίμων χώρα, τη στιγμή που συγκεντρώνει όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα, γεωπολιτικά, κλιματολογικά κλπ;

Τι  κάνει η τωρινή πολιτική ηγεσία που βλέπει αυτή την κατρακύλα, την κατακόρυφη πτώση της κρατικής μας οντότητας, μια πολιτική ηγεσία που άγεται και φέρεται άβολα κατευθυνόμενη από ανεύθυνα άτομα, τα οποία παγιδευμένα ή περιχαρακωμένα στη φιλαυτία τους, τη ναρκισσιστική τους ηδυπάθεια, προτείνουν λανθασμένες ή παραπλανητικές και ανεδαφικές λύσεις που οδηγούν στον όλεθρο;

Η έλλειψη αυτογνωσίας, λογικής και υπεύθυνης στάσης, εμποδίζει τους υπαίτιους της συντελούμενης τραγωδίας να ανακρούσουν πρύμνα, να συνειδητοποιήσουν το μέγεθος της πλάνης τους και την εξ αυτής απορρέουσα κακή  διαχείριση της κρίσης εμμένοντας σε ιδεολογήματα που στοιχίζουν στον ελληνικό λαό. Τελικά, έχουν άγνοια κινδύνου ή σχεδιάζουν διάφορα ερήμην του ελληνικού λαού; Ένα είναι βέβαιο: από τους κυβερνώντες απουσιάζει φανερά η σύμπνοια, η πίστη στο κυβερνητικό έργο. Υπάρχει  αντιφατική συμπεριφορά στην άσκηση της εξουσίας. Τελικά είναι ένα ανάπηρο κυβερνητικό σχήμα υποβασταζόμενο από τις αντιπολιτευόμενες εθνικές δυνάμεις!

Η άσκηση της εξουσίας όπως την παρακολουθούμε τελευταία, με πράξεις και παραλείψεις, φέρνει στην επιφάνεια σημαντικά μειονεκτήματα των πολιτικών: αρχομανία, ιδιοτέλεια, εγωκεντρισμό, αλαζονεία, αλλά κυρίως αποδεικνύει άγνοια της ιστορίας αυτού του τόπου. Η ελλιπής παιδεία των υπευθύνων είναι εμφανής. Το ζήτημα που ανακύπτει συνάπτεται με το «δέον γενέσθαι» εκ μέρους τους. Σε συνδυασμό με τη βαρύτητα της ευθύνης τους για το μέχρι τώρα χειρισμό των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές, που αφήνει πολλά κενά, ασάφειες αμφιβολίες για θετική συνέχιση της προσπάθειας ανακοπής της καταστροφικής πορείας, τους υποχρεώνει να αναλάβουν πρωτοβουλίες για την άρση του αδιεξόδου, αν και στην άλλη άκρη βρίσκονται σκληροί, ανένδοτοι και με απωθημένα συνομιλητές. Αυτό, αν και το γνώριζαν, όφειλαν να το λάβουν υπόψη τους. Τώρα πρώτιστο καθήκον είναι η Πατρίδα με ό,τι  εμπεριέχεται στην έννοιά της. Να βγει η Χώρα από τις Συμπληγάδες,  έστω και τραυματισμένη.   

Γιάννης Γουργιώτης