Η Μελίνα Μερκούρη συνέδεσε το όνομα και την πολιτική της πορεία με τους αγώνες για τα γλυπτά του Παρθενώνα. Με το γνωστό της πάθος καθήλωνε διαχρονικά…

«Ελπίζω να δω τα Μάρμαρα πίσω στην Αθήνα προτού πεθάνω. Αν όμως έρθουν αργότερα, εγώ θα ξαναγεννηθώ». Και μόνο αυτές οι 17 λέξεις, αποτυπώνουν το πάθος που είχε η Μελίνα Μερκούρη για τα γλυπτά του Παρθενώνα. Το πνεύμα και τη διάθεση για τους αγώνες που έδωσε για την επιστροφή τους, από την Αγγλία και το βρετανικό μουσείο. Ήταν οι λέξεις και ο τόνος της φωνής της, που περνούσαν μηνύματα. Ήταν η αποφασιστικότητα για ένα δίκαιο αίτημα που ακόμα δεν έχει ικανοποιηθεί.

«Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα. Υπάρχουν Γλυπτά του Παρθενώνα, όπως υπάρχει ο Δαβίδ του Michael Angelo». Με 3.200 λέξεις η Μελίνα Μερκούρη συγκλόνιζε τη Βρετανία και τον πρώην πρωθυπουργό της χώρας Μπόρις Τζόνσον, στην Οξφόρδη, πριν από 37 ολόκληρα χρόνια. Η ομιλία της σήμερα, είναι και πάλι επίκαιρη, μετά την απόφαση του Ρίσι Σούνακ να ακυρώσει την προγραμματισμένη συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη.

Η Μελίνα Μερκούρη, το 1986, ως υπουργός Πολιτισμού, πήγε στην Οξφόδρη να μιλήσει σε ένα debate για το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα, που είχε κάνει σημαία της πολιτικής της. Είχε προηγηθεί το 1982 η ομιλία της στο Μεξικό, στην αρμόδια επιτροπή της UNESCO, όπου και επισήμως άνοιξε το ζήτημα της διεκδίκησης σε διεθνές επίπεδο.

Η Μελίνα Μερκούρη στάθηκε στην Οξφόρδη ανάμεσα σε διανοούμενους και τους μελλοντικούς ηγέτες της χώρας και μίλησε με το γνωστό της πάθος, ζητώντας συγγνώμη για την προφορά της, λέγοντας ότι θυμίζει έναν εκφωνητή «που μιλάει σαν να ‘χει τα Ελγίνεια Μάρμαρα στο στόμα του».

«Υπάρχουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα. ‘Οπως υπάρχει ο Δαβίδ του Michael Angelo, υπάρχει η Αφροδίτη του Da Vinci, υπάρχει ο Ερμής του Πραξιτέλη, υπάρχουν οι Ψαράδες στη θάλασσα του Turner, υπάρχει η Capella Sixtina. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα…

Ξέρετε, λένε ότι εμείς οι Έλληνες είμαστε ένας θερμόαιμος λαός. Να σας πω κάτι, είναι αλήθεια. Και είναι γνωστό πως δεν αποτελώ εξαίρεση. Γνωρίζοντας τι σημαίνουν τα γλυπτά του Παρθενώνα για τον ελληνικό λαό δεν είναι εύκολο να μιλήσω ψύχραιμα για το πως πάρθηκαν τα Μάρμαρα από την Ελλάδα… Η κυβέρνησή μου έχει ζητήσει την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα. Μας το αρνήθηκαν. Ας σημειωθεί ότι δεν θα εγκαταλείψουμε ποτέ το αίτημα αυτό» είχε πει μεταξύ άλλων σε εκείνη την ιστορική ομιλία.

Η Μελίνα αποφάσισε να κάνει σκοπό ζωής την επιστροφή των Γλυπτών το 1960, ένας σκοπός που μπορεί να έμεινε ανεκπλήρωτος ωστόσο διήρκησε μέχρι το τέλος της ζωής της. «Θέλω πίσω τα μάρμαρά μου!» έλεγε το 1983 η υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, στον σερ Ντέιβιντ Ουίλσον, διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου για να πάρει την απάντηση: «Εσύ θέλεις τα δικά σου μάρμαρα, άλλοι θέλουν τα δικά τους». Η Μελίνα Μερκούρη δεν άφησε αναπάντητες τις αιτιάσεις του Ν. Ουίλσον λέγοντάς του: «Μα είναι μέλη εντός κτίσματος. Τα ξερίζωσαν. Υπάρχουν δηλαδή πολλοί Παρθενώνες στον κόσμο;».

Το 1982 από το Μεξικό στο πλαίσιο της Γενικής Διάσκεψης της Unesco έλεγε: «…πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας».

Απευθυνόμενη στην βρετανική κυβέρνηση σημείωνε: «κρατήσατε αυτά τα γλυπτά για δύο σχεδόν αιώνες. Τα φροντίσατε όσο καλύτερα μπορούσατε, γεγονός για το οποίο και σας ευχαριστούμε. Όμως τώρα στο όνομα της δικαιοσύνης και της ηθικής παρακαλώ δώστε τα πίσω. Ειλικρινά πιστεύω ότι μια τέτοια χειρονομία εκ μέρους της Μεγάλης Βρετανίας θα τιμούσε πάντα τ’ όνομά της».

Η Μελίνα Μερκούρη διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού κατά τα χρονικά διαστήματα 1981-1989 και 1993-1994, θέση η οποία της έδωσε το έναυσμα για να ξεκινήσει εκστρατεία για την επιστροφή των κλεμμένων γλυπτών του Παρθενώνα από τον Λόρδο Έλγιν, τα οποία βρίσκονται στις προθήκες του Βρετανικού Μουσείου…