Ο φόβος για την Παρασκευή και 13 μπορεί να ενισχύθηκε από τη σειρά ταινιών θρίλερ, αλλά από πού ξεκίνησε η δεισιδαιμονία;

Οποιαδήποτε Παρασκευή συμπίπτει με τις 13 ενός μήνα θεωρείται κακότυχη στις Αγγλοσαξονικές, Γαλλικές, Γερμανικές και Πορτογαλικές περιοχές του κόσμου. Παρόμοιες δεισιδαιμονίες υπάρχουν και σε άλλες παραδόσεις: στην Ελλάδα και την Ισπανία, για παράδειγμα, τον ρόλο αυτό έχει η “Τρίτη και 13”.

Ο φόβος της Παρασκευής και 13 ονομάζεται στα αγγλικά paraskavedekatriaphobia (μία λέξη που προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις Παρασκευή, δεκατρείς και φοβία) και είναι ειδική μορφή της τρισκαιδεκαφοβίας . Η λέξη μπορεί να ευρεθεί επίσης ως paraskevidekatriaphobia (παρασκευηδεκατριαφοβία).

Στην Πληροφορική υπάρχει επίσης και ένας ιός με το όνομα “Παρασκευή και 13” (Friday 13th), ο οποίος έχει το χαρακτηριστικό να ενεργοποιείται όταν το ημερολόγιο του υπολογιστή δείξει ημέρα Παρασκευή και ημερομηνία 13.

Ο Δρ. Phil Stevens, συνταξιούχος καθηγητής ανθρωπολογίας από το Πανεπιστήμιο του Μπάφαλο και συγγραφέας ενός επερχόμενου βιβλίου “Rethinking the Anthropology of Magic and Witchcraft: Inherently Human”, μίλησε στο USA TODAY για την φοβία αυτή.

Οι δεισιδαιμονίες, τα ταμπού και οι αριθμοί καλής τύχης είναι μορφές… μαγικής σκέψης

Ο Stevens είπε ότι του αρέσει να σκέφτεται τη δεισιδαιμονία γύρω στην Παρασκευή 13 ως παράδειγμα μαγικής σκέψης. Λέει ότι η μαγική σκέψη είναι όταν κάποιος πιστεύει ότι υπάρχει μια αιτιώδης σχέση μεταξύ δύο πραγμάτων που κατά τα άλλα δεν σχετίζονται μεταξύ τους. Για παράδειγμα, Παρασκευή και 13 μαζί αποκτούν διαφορετική ποιότητα όταν πέφτουν την ίδια μέρα.

Το θεωρεί επίσης ταμπού, καθώς η δεισιδαιμονία έχει αρνητική χροιά, ακόμη και όταν κάποιος τη χρησιμοποιεί για να περιγράψει τη δική του πεποίθηση.

«Η λέξη ταμπού είναι στην πραγματικότητα κατάλληλη για αυτό το είδος δεισιδαιμονίας. Επειδή είναι ο όρος που σημαίνει αποφυγή δημιουργίας μιας μαγικής σύνδεσης. Οι άνθρωποι μπορούν ενεργά να κάνουν… μαγικά για να πραγματοποιήσουν τα πράγματα, αναγνωρίζοντας τις συνδέσεις μεταξύ των πραγμάτων, αλλά αν οι συνδέσεις μεταξύ των πραγμάτων θα μπορούσαν να προκαλέσει ένα ατυχές αποτέλεσμα, τότε οι άνθρωποι αποφεύγουν αυτές τις συνδέσεις» είπε ο Στίβενς.

Μερικοί άνθρωποι αναζητούν θετικές συνδέσεις μεταξύ των πραγμάτων. Για παράδειγμα, η Κίνα ξεκίνησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες το 2008 στις 8:08 μ.μ. την όγδοη ημέρα του όγδοου μήνα, επειδή ο αριθμός σχετίζεται με καλή τύχη.

Ένα άλλο παράδειγμα είναι όταν κάποιος έχει ένα γούρι ή αποδίδει υψηλότερη αξία σε ένα αντικείμενο αφού ανήκει σε μια διασημότητα, σημείωσε ο καθηγητής.

Βιβλική προέλευση της Παρασκευής και ο αριθμός 13

Η Παρασκευή και 13 συνδυάζει δύο ταμπού που προέρχονται από τη Βίβλο, σύμφωνα με τον καθηγητή. Βασισμένο στην ιστορία του Μυστικού Δείπνου του Ιησού, 13 άτομα κάθισαν στο τραπέζι και συνέβη μια Πέμπτη. Συνελήφθη εκείνο το βράδυ και σταυρώθηκε την επόμενη μέρα, μια Παρασκευή.

“Έτσι, το 13 συνδέεται με αυτό το τρομερό γεγονός. Και την Παρασκευή, στις 13, παθαίνεις διπλό χτύπημα. Συνδυάζονται και τα δύο στοιχεία: το ταμπού εναντίον του 13 και η σταύρωση, που έγινε την Παρασκευή”, ανέφερε.

Παρόλο που το ταμπού συνδέεται με τον Μυστικό Δείπνο, ο Stevens είπε ότι έγινε ευρέως διαδεδομένο παρά μόνο 1.000 χρόνια μετά την ιστορία του Ιησού, όταν περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να ενδιαφέρονται για τη Βίβλο. Τώρα πιστεύει ότι το ταμπού εξασθενεί καθώς οι άνθρωποι αγκαλιάζουν τον αριθμό 13 περισσότερο και είναι θέμα χρόνου να καταργηθεί σταδιακά.

Γιατί οι δεισιδαιμονίες είναι μια παγκόσμια ανθρώπινη εμπειρία

Ο Stevens υπογράμμισε πως οι δεισιδαιμονίες, τα ταμπού και οι τυχεροί αριθμοί είναι μέρος μιας ανθρώπινης ανάγκης να βρει τάξη σε έναν τρελό κόσμο.

«Προτείνω ότι κάποια μορφή δεισιδαιμονικής συμπεριφοράς θα είναι αιώνια», ανέφερε ο Stevens. «Κάποια μορφή μαγικής σκέψης θα είναι επίσης εμφανής, γιατί μας δίνει κάποιο μέτρο ελέγχου. Ο κόσμος είναι τεράστιος, πολύπλοκος, απρόσωπος, απρόβλεπτος και η αίσθηση ότι κάποιος έχει λίγο έλεγχο στα πράγματα είναι παρήγορη».

Έτσι, είτε αποφεύγοντας τις μαύρες γάτες, τις ρωγμές στο πεζοδρόμιο είτε κοιτάζοντας πάνω από τον ώμο σου την Παρασκευή 13, ο Stevens λέει ότι όλα αυτά σε κάνουν τέλειο άνθρωπο.

Πηγή: USA TODAY