Στη Φθιωτική γη αναπαύεται από την Κυριακή 29 Οκτωβρίου 2017 το σώμα της εμβληματικής μορφής της ΕΠΟΝ και του ΔΣΕ στην περιοχή της Λαμίας, Μαρούλας Κάιλα - Κοτρωνιά.

Η ταφή της έγινε στην Ξηριώτισσα παρουσία συντρόφων της και φίλων, πλάι εκεί όπου εκτελέστηκαν και θάφτηκαν εκατοντάδες άλλοι σύντροφοι και συναγωνιστές της στη διάρκεια της Κατοχής και της δράσης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Όπως αναφέρει η Τομεακή Επιτροπή Φθιώτιδας του ΚΚΕ, «Ήταν μία από τις τελευταίες μαχήτριες της ηρωικής ΙΙ Μεραρχίας του ΔΣΕ». Εκ μέρους του Κόμματος τη σ. Μαρούλα αποχαιρέτησε ο Κώστας Μπασδέκης μέλος της Κ.Ε του ΚΚΕ:

«Η σ. Μαρούλα Κάιλα-Κοτρωνιά γεννήθηκε το 1926 στο Βόλο, από 2 ετών έζησε στη Λαμία όπου μετατέθηκε ο πατέρας της, αφού ήταν αξιωματικός της χωροφυλακής. Με την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα όλη η οικογένειά της εντάχθηκε στον αγώνα για ελεύθερη ζωή και προκοπή του λαού μας. Η ίδια οργανώθηκε το 1943 στην ΕΠΟΝ και δραστηριοποιήθηκε παλεύοντας ενάντια στον φασίστα κατακτητή.

Μετά την απελευθέρωση εξαπολύθηκαν οι παρακρατικές συμμορίες ενάντια στους ΕΑΜίτες, τους ΕΠΟΝίτες και πρώτιστα ενάντια στους κομμουνιστές. Το Σεπτέμβρη του 1946, ένα βράδυ, ομάδα Βουρλάκηδων έσπασαν την πόρτα του σπιτιού της και μετά από άγρια πάλη μαζί τους η Μαρούλα κατάφερε να ξεφεύγει και πέρασε πλέον στην παρανομία. Το 1947 έγινε μέλος του Κ.Κ.Ε. Την ίδια περίοδο έκανε παράνομη δουλειά μέσα στη Λαμία. 10 μήνες μετά συνελήφθη και φυλακίστηκε. Ωστόσο δεν πρόλαβαν να τη στείλουν εξορία, επειδή τέθηκαν σε ισχύ τα μέτρα Σοφούλη για αποσυμφόρηση των φυλακών. Έτσι αφέθηκε προσωρινά ελεύθερη. 

Συνέχισε να δρα στην παρανομία ως στέλεχος του ΚΚΕ και το 1948, με κομματική απόφαση, ανέβηκε στο βουνό. Στην Άμπλιανη Ευρυτανίας εντάχτηκε στο Δ.Σ.Ε. Δούλεψε στο Αρχηγείο Ρούμελης και στη συνέχεια στη ΙΙ Μεραρχία ως κρυπτογράφος και βοηθός ασυρματιστή στο Επιτελείο του Διαμαντή. Έζησε όλη την περιπέτεια, την αγωνία και τη σκληρή πάλη των μαχητών μέχρι τη διάλυση της θρυλικής μονάδας και το θάνατο του ηρωικού Διαμαντή.

Πιάστηκε το 1949 στο Μαυρολιθάρι Φωκίδας. Πέρασε από το έκτακτο στρατοδικείο Λαμίας στις 22 Νοεμβρίου 1949 και δικάστηκε τετράκις εις θάνατον, ποινή η οποία τελικά δεν εκτελέστηκε.

Την ημέρα που έγινε γνωστή  η απόφαση του έκτακτου στρατοδικείου Λαμίας και καταδίκαζε τη Μαρούλα σε θάνατο η τοπική εφημερίδα «Λαμιακός Τύπος» κυκλοφόρησε στο πρωτοσέλιδό της  με ένα λιβελλογράφημά προσπαθώντας να αποδομήσει τη θαρραλέα στάση που κράτησε η Μαρούλα στη διάρκεια της δίκης. «Πως γίνεται, έγραφε, μία νέα κοπέλα η Καιλα να προτιμά το θάνατο από τη ζωή υπερασπιζόμενη ιδέες και ιδανικά τα οποία δεν έχουν καμία αξία αφού  έχουν ηττηθεί στα πεδία των μαχών». Αυτό ακριβώς όμως δείχνει το μεγαλείο των απλών αγωνιστών που προτιμούσαν και προτίμησαν σε όλη τους τη ζωή την αξιοπρέπεια από τον εξευτελισμό, την περήφανη στάση ζωής από τον συμβιβασμό με τη χαμοζωή και την υπηρέτηση ξένων προς το λαό συμφερόντων. Δεν καταλάβαινε ο συντάκτης του συγκεκριμένου άρθρου ότι η σ. Μαρούλα σε όλη της τη ζωή, από την πρώτη στιγμή που βγήκε στον αγώνα υπερασπιζόταν την αξιοπρέπεια και την τιμή τη δική της, του Κόμματος και του λαού με οποιοδήποτε τίμημα ακόμα και με αυτόν τον ίδιο το θάνατο. Αυτός ήταν ο χαρακτήρας της, αυτή ήταν η πυξίδα της ζωής της που την ακολούθησε μέχρι και την τελευταία της πνοή.

Αποφυλακίστηκε το 1960 μένοντας στις φυλακές 11 χρόνια. Επέστρεψε στη Λαμία και συνέχισε την κομματική δραστηριότητα σε συνθήκες παρανομίας, ενώ υποχρεωνόταν σε τακτά χρονικά διαστήματα να δίνει το παρόν στην ασφάλεια. Τότε παντρεύτηκε με το Γεώργιο Κοτρωνιά επίσης αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης, στέλεχος του ΚΚΕ και πορεύτηκαν μαζί μέχρι το θάνατο του συντρόφου της Γιώργου το 2000.

Από τη μεταπολίτευση κι έπειτα προσέφερε όσα περισσότερα μπορούσε όποτε της ζητήθηκε στον κοινό αγώνα, στην προσπάθεια που έκανε το Κόμμα για την υπεράσπιση των συμφερόντων της εργατικής τάξης, ως μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής Φθιώτιδας, της Αχτιδικής Επιτροπής Λαμίας, γραμματέας ΚΟΒ Βορείων Συνοικιών, υποψήφια βουλευτής του ΚΚΕ στη Φθιώτιδα, κ.α.      Και όταν, λόγω ασθένειας και γήρατος, δεν μπορούσε πλέον να βγει από το σπίτι της ενδιαφερόταν να μαθαίνει για την πορεία του ΚΚΕ, τη δράση της οργάνωσης, την πορεία της ΚΝΕ.

Στο ιδιόχειρο βιογραφικό της έγραφε: «Πάντα έχω το θάρρος να λέω τη γνώμη μου με σκοπό να βελτιώνεται η συνολική δουλειά μας και να δυναμώνει το Κόμμα και η οργάνωσή μας. Προσπαθώ ακόμα και σε αυτή την ηλικία και με κλονισμένη την υγεία μου από τις συνεχείς ταλαιπωρίες και κακουχίες πρώτον να βελτιώνω το χαρακτήρα μου και σε συνέχεια να βοηθήσω όσο είναι μπορετό τους νεότερους, να είναι σωστοί, να τους διακρίνει η ανθρωπιά και να νιώθουν πως η μεγαλύτερη ευτυχία του ανθρώπου είναι να αγωνίζονται για την ευτυχία όλων των ανθρώπων».

Αυτή ήταν η συντρόφισσα Μαρούλα και έτσι θα μείνει για πάντα στη μνήμη όλων όσοι τη γνώρισαν».