Το Σαπιοσύστημα δεν έπεσε ποτέ. Απλώς άλλαζε πρόσωπα (του Γιώργου Καρανάσιου)

Από τη γέννηση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα, ένα πράγμα παραμένει σταθερό: το ίδιο σύστημα εξουσίας. Όχι επειδή είναι άτρωτο, αλλά επειδή δεν ηττήθηκε ποτέ πραγματικά.

Το λεγόμενο «ελληνικό Σαπιοσύστημα», φατρίες, οικογενειοκρατία, πελατειακό κράτος, ξένη εξάρτηση, δεν κυβερνά αδιάκοπα από τύχη. Κυβερνά επειδή, κάθε φορά που απειλήθηκε σοβαρά, έκοψε το νήμα πριν γίνει ρίζα.

Η μοναδική στιγμή που έχασε ουσιαστικά τα ηνία ήταν την περίοδο 1828–1831.

Ο Ι. Καποδίστριας επιχείρησε κάτι που ακόμη και σήμερα θεωρείται επικίνδυνο: κράτος χωρίς τοπικούς δυνάστες, χωρίς κοτζαμπάσηδες, χωρίς «προστάτες».

Δεν ζήτησε άδεια. Δεν διαπραγματεύτηκε με συμφέροντα. Δεν μοίρασε εξουσία για να επιβιώσει. Δολοφονήθηκε.

Το μήνυμα ήταν σαφές και διαχρονικό: όποιος πάει να ξηλώσει το σύστημα από τη ρίζα, δεν απομακρύνεται. Εξαφανίζεται.

Η επιστροφή ήταν άμεση: ξένος βασιλιάς, δάνεια, πελατειακή διοίκηση. Η εξουσία ξανά στα ίδια χέρια, απλώς με άλλη σφραγίδα. Από εκεί και πέρα, το σύστημα έμαθε.

Όταν εμφανίστηκε ο Βενιζέλος, δεν επιχείρησε να τον εξοντώσει. Προσαρμόστηκε. Αποδέχτηκε τον εκσυγχρονισμό, με έναν όρο: να μη θιγεί ο πυρήνας του.
Μεταρρυθμίσεις ναι. Εκκαθάριση όχι. Κράτος πιο σύγχρονο, αλλά με τις ίδιες ελίτ. Όταν πιέστηκε, προκάλεσε διχασμό και περίμενε. Και πάλι νίκησε, όχι με κατάρρευση, αλλά με φθορά.

Η Κατοχή ήταν η επόμενη στιγμή που το σύστημα απουσίασε. Όχι επειδή ηττήθηκε, αλλά επειδή διαλύθηκε προσωρινά το ίδιο το κράτος.

Στο κενό εξουσίας γεννήθηκαν μορφές λαϊκής αυτοοργάνωσης που τρόμαξαν περισσότερο από τον κατακτητή. Όταν τελείωσε ο πόλεμος, το Σαπιοσύστημα επέστρεψε με ξένη στήριξη και καθαρό σχέδιο: εμφύλιος, διώξεις, φυλακές, εκτελέσεις. Καλύτερα να καεί η χώρα, παρά να χαθεί ο έλεγχος.

Η Χούντα δεν ήταν ρήξη. Ήταν αλλαγή στολής. Το ίδιο σύστημα, με στολές και διατάγματα, χωρίς το πρόσχημα της δημοκρατίας. Όταν τελείωσε, δεν τιμωρήθηκε ο μηχανισμός.  Απλώς ξαναφόρεσε πολιτικά - βλέπε τελευταία το τι φτιάχνει...

Η Μεταπολίτευση δεν ήταν κάθαρση. Ήταν νομιμοποίηση με κάποιες μικρές εξαιρέσεις σε θέματα δημοκρατίας μετά το '80. Καμία διάλυση δικτύων. Καμία αποκαθήλωση οικογενειών. Καμία ιστορική κρίση. Το ίδιο κράτος, απλώς καλύτερα φωτισμένο.

Η μνημονιακή χρεοκοπία, με ονοματεπώνυμο κομμάτων και υπογραφές, έδωσε για λίγο την ψευδαίσθηση ότι το σύστημα αυτή τη φορά θα πέσει. Οργή, πλατείες, κραυγές, ένα δημοψήφισμα εκτόνωση.

Και μετά; Τίποτα.

Το σύστημα όχι μόνο δεν ανατράπηκε, αναγεννήθηκε. Έσπειρε τεχνητούς διχασμούς — μνημονιακούς και αντιμνημονιακούς - και, όταν η Χ.Α. ολοκλήρωσε τον ρόλο της, την ανακήρυξε εγκληματική οργάνωση, για να κλείσει τον κύκλο και να διαλύσει ό,τι είχε απομείνει από κοινωνική συνοχή.

Παρέδωσε κυριαρχία προς τα έξω για να διατηρήσει την εξουσία στο εσωτερικό. Προτίμησε επιτηρούμενη χώρα παρά ανεξέλεγκτη κοινωνία. Και επέστρεψε πιο πειθαρχημένο, πιο κλειστό, πιο κυνικό και ιδού τα αποτελέσματα.

Το συμπέρασμα είναι απλό και ενοχλητικό: το ελληνικό Σαπιοσύστημα έχασε πραγματικά την εξουσία μία φορά και αυτό δεν το ξέχασε ποτέ. Από τότε δεν φοβάται εκλογές, ούτε εναλλαγές προσώπων. Φοβάται μόνο τη ρήξη.

Γι’ αυτό και το μεγαλύτερο επίτευγμά του τελευταία δεν είναι ότι κυβερνά, αλλά ότι έπεισε πως δεν υπάρχει εναλλακτική.

Το κατάφερε διαβρώνοντας τη Δικαιοσύνη, χειραγωγώντας την ενημέρωση μέσω επιδοτούμενων ΜΜΕ και ακυρώνοντας συστηματικά κάθε σκέψη ότι κάτι διαφορετικό μπορεί να υπάρξει ή να ξεπηδήσει.

Φυσικά και ετοιμάζει τις επόμενες παγίδες, τη «συνέχεια της κανονικότητας», ντυμένη επικοινωνιακά.

Όσο για την Παιδεία, γνωρίζοντας πως «τα πάντα γύρω μας είναι θέμα παιδείας», τη διέλυσε εδώ και χρόνια — όπως το είπε καθαρά ο Μ. Χατζιδάκις.

Μαζί διέλυσε και την Ιστορία μας, γιατί ένας ανιστόρητος λαός είναι ακίνδυνος. Μία και μόνη ταινία για τον Ι. Καποδίστρια χρειάστηκε οκτώ χρόνια για να ολοκληρωθεί — και πνίγηκε.

Λαός χωρίς Παιδεία και χωρίς τη γνώση της Ιστορίας του δεν πάει πουθενά.

Και λαός χωρίς Δικαιοσύνη, απλώς πεθαίνει.

Έτσι ήταν πάντα και έτσι θα είναι, λένε.

Και αυτό δεν είναι πολιτική κανονικότητα.

Είναι ιστορική αρρώστια.

Υ.Γ. Δεν θυμάμαι άλλη φορά τη χώρα να έχει κατρακυλήσει σε τέτοια κατάντια.

ΧΡΌΝΙΑ ΠΟΛΛΆ ΚΑΙ ΚΑΛΉ
ΧΡΌΝΙΑ ΜΕ ΥΓΕΊΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ Γιατί ανεβαίνουμε στα βουνά (του Στέφανου Σταμέλλου)