Πριν από 70 χρόνια, δώδεκα χώρες ίδρυσαν τη Βορειοατλαντική Συμμαχία στην Ουάσινγκτον. Σήμερα το ΝΑΤΟ τίθεται από πολλούς υπό αμφισβήτηση.

ο ΝΑΤΟ έχει φτιαχτεί «για να κρατά μακριά από την Ευρώπη τους Ρώσους, για να φέρει τους Αμερικανούς εντός αυτής και για να συγκρατεί τους Γερμανούς». Αυτό είχε πει κάποτε ο πρώτος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, ο βρετανός Λόρδος Χάστινγκς Ίσμεϊ μεταξύ αστείου και σοβαρού.

Αλλά κάπως έτσι ήταν η πραγματικότητα στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του ΝΑΤΟ. Οι μνήμες από τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον οποίο ξεκίνησε η Γερμανία, ήταν ακόμη νωπές, η Σοβιετική Ένωση ήλεγχε σχεδόν το σύνολο της Ανατολικής Ευρώπης και την Ανατολική Γερμανία ενώ οι ΗΠΑ σκέφτονταν αν θα πρέπει να επηρεάζουν πιο έντονα την Ευρώπη, ειδάλλως ο κίνδυνος της σοβιετικής επιρροής θα ήταν ακόμη πιο έντονος.

Το ΝΑΤΟ ιδρύθηκε το 1949 στην Ουάσινγκτον ενώ η σημερινή έδρα του βρίσκεται στις Βρυξέλλες. Η Δυτική Γερμανία εντάχθηκε στη Βορειοατλαντική Συμμαχία το 1955 όταν η Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας ανήκε στο αντίπαλον δέον, το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Ο ψυχρός πόλεμος με τις συνέπειές του διήρκεσε σχεδόν 40 χρόνια. Υπήρχαν κάθε τόσο εντάσεις αλλά η κατάσταση σε διεθνές επίπεδο παρέμενε επί χρόνια λίγο-πολύ σταθερή. Στο πλαίσιο αυτό πάντα προτεραιότητα των ΗΠΑ ήταν η προάσπιση της ιδιαίτερης σχέσης με την Ευρώπη έναντι της Σοβιετικής Ένωσης. Αλλά από το 1988/1989 η κατάσταση άλλαξε ριζικά.

Σύμφωνα με τον Ulrich Speck, ανώτερου επισκέπτη στο γραφείο του Γερμανικού Ταμείου Marshall των Ηνωμένων Πολιτειών στο Βερολίνο, η Συμμαχία μετατράπηκε σε πλατφόρμα για κοινές αμερικανοευρωπαϊκές στρατιωτικές παρεμβάσεις στα Βαλκάνια και στο Αφγανιστάν. «Από το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ρωσία και την επίθεσή της στην ανατολική Ουκρανία, το ΝΑΤΟ επέστρεψε στην αρχική του αποστολή: την προστασία του ευρωπαϊκού εδάφους του ΝΑΤΟ από τη Ρωσική επιθετικότητα. Τώρα, μπροστά σε σημαντικές αλλαγές στην παγκόσμια τάξη, πρέπει να ξανασκεφτεί την κύρια αποστολή της» δηλώνει στο Politico..

Όπως επισημαίνει: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες - αν και είναι πιθανό να παραμείνουν ο σημαντικότερος εταίρος της Ευρώπης στον τομέα της ασφάλειας - θα αναλώνονται ολοένα και περισσότερο στον ανταγωνισμό με την Κίνα. Η Ρωσία, ο πυρηνικός της ανταγωνιστής, θα παραμείνει επίσης ψηλά στην ατζέντα της Ουάσινγκτον. Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να καθορίσει πού εντάσσεται σε αυτή τη νέα δυναμική εξουσίας. Ο πιο πιθανός ρόλος του θα είναι να βάλει το παλιό κρασί σε νέα μπουκάλια ή να συνεχίσει να κάνει ό, τι μπορεί να κάνει καλύτερα, δηλαδή να κρατήσει την Ευρώπη ασφαλή από τα ρωσικά σχέδια και να την αποτρέψει από την εκβιασμό της στην υποβολή της Μόσχας».

Όπως τονίζει και οι δύο πλευρές έχουν πολλά να χάσουν από την αποτυχία των σχέσεων. Χωρίς τους πρώην συμμάχους τους στην Ευρώπη, οι ΗΠΑ θα ήταν πολύ πιο αδύναμες και χωρίς την αμερικανική πυρηνική ομπρέλα, η Ευρώπη δεν θα ήταν σε θέση να αντισταθεί στη ρωσική πίεση και να διατηρήσει την ανεξαρτησία της, σημειώνει. 

Το ΝΑΤΟ στην εποχή του Τραμπ

Από τότε που εξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ το ΝΑΤΟ βέβαια μοιάζει να βρίσκεται υπό πίεση. Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει θέσει πολλές φορές ήδη υπό αμφισβήτηση το ρόλο και τη σημασία του ΝΑΤΟ. Το 2018 για παράδειγμα είχε αναρωτηθεί δημοσίως γιατί οι ΗΠΑ θα πρέπει να «υπερασπιστούν» ένα μικρό κράτος όπως το Μαυροβούνιο και να ρισκάρουν έναν «Γ´ Παγκόσμιο Πόλεμο». Επίσης έχει δηλώσει ότι η αμερικανική βοήθεια θα πρέπει να παρέχεται μόνο σε όσες χώρες εισφέρουν οικονομικά στο ΝΑΤΟ επαρκώς. Ο Ντόναλντ Τραμπ θέτει πολύ συχνά στο στόχαστρο και τη γερμανική οικονομική συμβολή στο ΝΑΤΟ, θεωρώντας τη λίγη. «Πληρώνουμε πάρα πολλά για τον προϋπολογισμό του ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ είναι πολύ σημαντικό αλλά το ΝΑΤΟ βοηθά την Ευρώπη πολύ περισσότερο από ό,τι εμάς» είχε δηλώσει το 2018 κατά την τελευταία Σύνοδο του ΝΑΤΟ.

Νέα μέλη στη Συμμαχία

Όσον αφορά το πώς θα μοιάζει σε λίγα χρόνια το ΝΑΤΟ, ο  Alexander Vershbow, πρώην αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, δηλώνει στο Politico ότι οι μόνες πραγματικές υποψήφιες χώρες για ένταξη στη Συμμαχία είναι η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, η Ουκρανία και η Γεωργία «οι οποίες είναι ειδικές περιπτώσεις εξαιτίας της επικράτειας που καταλαμβάνουν οι Ρώσοι» και προσθέτει: «Νομίζω ότι μετά την προσθήκη της Βόρειας Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου, θα υπάρξει πιθανώς μια παύση στις πραγματικές εισόδους. Εάν η Φινλανδία και η Σουηδία αποφασίσουν ότι απειλούνται επαρκώς από τη Ρωσία, μπορεί να αποφασίσουν να μεταβούν από μια πολύ στενή εταιρική σχέση στην πραγματική ένταξη».

Ενίσχυση στα «αδύναμα» σημεία

Σύμφωνα με τον πρώην Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Τζόρτζ Ρόμπερτσον το ΝΑΤΟ σήμερα έχει σημαντική δύναμη πυρός. Όπως σημειώνει στο Politico o λόγος για τον οποίο έχει επιβιώσει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη αμυντική συμμαχία στην ιστορία είναι ότι έχει θέσει αξίες όπως η ελευθερία του λόγου, το κράτος δικαίου και η ανεξάρτητη δικαιοσύνη, ο διαχωρισμός της εκκλησίας και του κράτους και, πάνω απ 'όλα, η ανοχή αντιφατικών απόψεων στο επίκεντρο της αποστολής του.

«Εισερχόμαστε σε μια εποχή μεγάλης γεωπολιτικής αλλαγής και δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι. Η συμμαχία πρέπει να κάνει περισσότερα για να ανταποκριθεί στις υποσχέσεις που έχει κάνει και να μοιραστεί εξίσου το βάρος με δίκαιο τρόπο. Το ΝΑΤΟ είναι ισχυρό και οι δυνάμεις αποτροπής του αξιόπιστες,ωστόσο έχουμε και αδύναμα σημεία που οι αντίπαλοί μας ξέρουν πώς να τα εκμεταλλευτούν. Επιδιώκουν να παρεμβαίνουν στις εκλογές, να κυριαρχούν στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες, να εκμεταλλεύονται τη διαφθορά και να τροφοδοτούν παγκόσμια δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος. Τα άρματα μάχης και οι πύραυλοι δεν αποτελούν άμυνα ενάντια στις παρεμβολές στο διαδίκτυο και τις στοχευμένες επιθέσεις στις υποδομές.Για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις, πρέπει να αφιερώσουμε περισσότερους πόρους για να αυξήσουμε το δίκτυο πληροφοριών. Πρέπει να είμαστε ευέλικτοι, ενημερώνοντας και εκπαιδεύοντας τους πληθυσμούς μας και καταπολεμώντας τις διαδικτυακές επιθέσεις. Πρέπει να ενισχύσουμε την άμυνα των δημοκρατικών θεσμών μας».

ΝΑΤΟ και Κίνα

Εάν το ΝΑΤΟ πρόκειται να επιβιώσει την επόμενη δεκαετία, πρέπει να προσαρμοστεί σε δύο μεγάλες τάσεις που επαναπροσδιορίζουν τη διατλαντική σχέση, αναφέρει η Sophia Besch, ερευνητής στο Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση στο Βερολίνο.

Σύμφωνα με την ίδια η πρώτη είναι η ώθηση της Ευρώπης να γίνει πιο αυτοδύναμη στρατιωτικά. Η Ουάσινγκτον επιθυμεί να φροντίσει η Ευρώπη, να επενδύσει στις δυνατότητες εδαφικής άμυνας έναντι της Ρωσίας «και να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για τις γειτονιές της στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Ωστόσο, είναι επίσης επιφυλακτική για την προσπάθεια της Ευρώπης για "στρατηγική αυτονομία", καθώς μπορεί να σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι αγοράζουν λιγότερα αμερικανικά στρατιωτικά πακέτα».

Η δεύτερη τάση είναι η αυξανόμενη αμερικανική ανησυχία με την άνοδο της Κίνας ως οικονομικού, πολιτικού και στρατιωτικού αντιπάλου ο οποίος αναδιαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο βλέπει το ΝΑΤΟ και τη διατλαντική συμμαχία.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο προειδοποίησε τον Φεβρουάριο ότι οι Η.Π.Α. θα δυσκολευτούν να «συνεργαστούν μαζί» με τους ευρωπαίους συμμάχους που έχουν προμηθευτεί τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό της Huawei. «Ορισμένοι στην Ουάσινγκτον θέλουν επίσης οι Ευρωπαίοι να υποστηρίξουν τις προσπάθειες των ΗΠΑ για την παροχή ασφάλειας και την προστασία των εμπορικών οδών σε περιοχές όπως η νοτιοανατολική Ασία. Ενώ οι περισσότεροι ευρωπαίοι σύμμαχοι δεν μπορούν να συμβάλλουν στρατιωτικά στη θάλασσα της Νότιας Κίνας, έχουν συμφέρον να προστατεύσουν τα πολιτικά τους συστήματα από την κινεζική επιρροή» υπογραμμίζει η Sophia Besch.

thetoc.gr