Αφιέρωμα στον αείμνηστο Νομίατρο Ελευθέριο Παπαδημητρίου, του διευθυντού μου στη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας, για την προσφορά του στην «ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ» του Νομού Φθιώτιδος.

Στις 11-7-22 «έφυγε» από κοντά μας ο Νομίατρος Ελευθέριος Παπαδημητρίου, του οποίου το έργο και η προσφορά, τόσο στον νομό μας όσο και στους όμορους νομούς, θα μείνουν αξέχαστα. Ο Νομίατρος ήταν αξιόλογος άνθρωπος, ηθικός, έντιμος, δίκαιος, ακούραστος, γεμάτος καλοσύνη και ανθρωπιά -σε γνώριμους και μη γνώριμους- καθώς και ιδιαίτερα άξιος Δημόσιος Λειτουργός. Η προσφορά του υπήρξε μοναδική, πολύπλευρη με πλούσια δράση σε όλους τους τομείς της Δημόσιας Υγείας, την οποία επέλεξε να υπηρετήσει σε δύσκολες περιόδους που δεν υπήρχαν οι σημερινές δομές (Κ.Υ, ΕΟΔΥ, ΕΟΠΠΥ, κ.τ.λ.). Άριστος επιστήμονας στον τομέα του,  Επιδημιολόγος, Διδάκτωρ  Μικροβιολογίας, Τακτικός Καθηγητής ΤΕΙ Λαμίας, Πρόεδρος του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού Λαμίας. Στη Διεύθυνση Υγείας, την οποία αγάπησε και συνειδητά επέλεξε, υλοποίησε όσο το δυνατόν περισσότερα προγράμματα σε συνεργασία με τους επαγγελματίες υγείας της υπηρεσίας(Επισκέπτριες υγείας, Επόπτες υγείας).

Ενδεικτικά θα αναφέρω

• την προληπτική εξέταση των νεογνών σε συνεργασία με το Ι.Υ.Π. για τον έλεγχο της G6PD σακχαρώδη διαβήτη, φαινυλκετονουρία
• επαγρύπνηση για τον προσδιορισμό νέων στελεχών γρίπης με λήψη φαρυγγικού επιχρίσματος σε συνεργασία με ιδιώτες ιατρούς παθολόγους, παιδιάτρους, μικροβιολόγους και του Γ.Ν. Λαμίας
• προληπτική ιατρική στα σχολεία-προγράμματα οπτικής οξύτητας, έλεγχος σκολίωσης, έλεγχος βιβλιαρίων υγείας για την σωστή εφαρμογή των εμβολιασμών σε όλες τις βαθμίδες
• επαγρύπνηση και επιδημιολογικές έρευνες στην εμφάνιση Λοιμωδών και Κοινωνικών νοσημάτων
• προγράμματα καταπολέμησης και εξαφάνισης της ελονοσίας

Τα λιγότερα που θα μπορούσα να αναφέρω σε ένα τόσο μικρό κείμενο για τη μεγάλη του προσφορά. Όμως θα αναφερθώ εκτενώς στην προσφορά του για την διάδοση και την εδραίωση του πνεύματος της ιδέας της εθελοντικής αιμοδοσίας, η οποία πραγματικά ρίζωσε και έδωσε καρπούς.

ΑΙΜΑ: στο άκουσμα της λέξης πριν αρκετά χρόνια οι άνθρωποι αισθανόταν φόβο και προκατάληψη και ανατριχίλα. «Δώσε αίμα σώζεις ζωές» άγνωστο. Οι ανάγκες της χώρας καλύπτονταν επ’αμοιβή από τις ιδιωτικές τράπεζες αίματος των αιμοδοτών που ήταν λίγοι Έλληνες και περισσότεροι τουρίστες, και την δωρεάν αποστολή του Ελβετικού Ερυθρού Σταυρού, που ακόμη και σήμερα μας στέλνει δωρεάν αίμα. Οι άνθρωποι φοβόντουσαν να δώσουν αίμα ακόμη και για αγαπημένα τους πρόσωπα.

Το 1976 το Υπουργείο μας ενημέρωσε ότι επρόκειτο να οργανώσει Διανομαρχιακές Αιμοδοσίες σε όλη τη χώρα προκειμένου οι Έλληνες να συνηθίσουν στην ιδέα της διάδοσης της Εθελοντικής Αιμοδοσίας.

Το πρόγραμμα ήταν φοβερά δύσκολο, πρώτη φορά θα γινόταν, δεν υπήρχαν υποδομές, δεν υπήρχε τίποτε εκτός από το σταθμό Αιμοδοσίας στο Γενικό Νοσοκομείο Λαμίας με λίγες αιμολήπτριες χωρίς γιατρό. Ενημερωθήκαμε ότι τα συνεργεία αιμοδοσίας θα ήταν έτοιμα από το Υπουργείο Υγείας. Χρέος και καθήκον του Νομίατρου ήταν να ενημερωθούν οι πολίτες για το πρόγραμμα, με κάθε τρόπο και μέσο το οποίο υπήρχε εκείνη την εποχή. Έτσι με τους συνεργάτες του, (επισκέπτριες, επόπτες υγείας και διοικητικούς υπαλλήλους) συγκρότησε ομάδες ενημέρωσης με τη σημαντική συνεργασία των ιατρών των 41 αγροτικών ιατρείων που υπήρχαν τότε. Η ενημέρωση έγινε με ομιλίες, στους περισσότερους Δήμους και Κοινότητες από τον Νομίατρο,  και προβολή ταινίας όπως στον παλαιό κινηματογράφο με το φιλμ να κόβεται και να το κολλάει ο αείμνηστος, εξαίρετος, αξιόλογος και αξέχαστος συνάδελφος Βασίλης Παπανικολάκος, που συμμετείχε πάντα με μεγάλη προθυμία στην ομάδα πέραν από τα κύρια καθήκοντά του. 

Στη συνέχεια με την συνεργασία των Δημάρχων, Προέδρων Κοινοτήτων και Διευθυντών Σχολείων έπρεπε να βρεθούν οι κατάλληλοι χώροι, όπου με την συνδρομή του στρατού,να μεταφερθούν «σιδερένια κρεβάτια» για τους αιμοδότες, όπως και έγινε.

Μετά από όλο αυτό τον τεράστιο αγώνα ορίστηκε το δεύτερο δεκαήμερο του Μαρτίου του 1976 να γίνει η αιμοδοσία σε όλο το νομό.

Η αγωνία μας ήταν μεγάλη.Ο Νομίατρος ήταν αρκετά ανήσυχος και προβληματισμένος για το αν θα είχαμε συμμετοχή αιμοδοτών. Το αποτελέσμα μας εξέπληξε, ήταν  αρκετά ικανοποιητικό, άριστο θα μπορούσα να πω, η χαρά μας απερίγραπτη-απερίγραπτη χαρά.

Ελήφθησαν συνολικά 1053 γυάλινες φιάλες αίματος, αριθμός αξέχαστος. Το ίδιο πρόγραμμα επαναλήφθηκε το 1978 με 851 φιάλες αίματος.

(Αιμοδοσία το 1976)

Μετά από αυτό τίποτε....

Οι άνθρωποι άρχισαν δειλά-δειλά να δίνουν αίμα για συγγενείς αρρώστους χωρίς αυτό να βοηθάει το σύνολο των ασθενών και την αιμοδοσία. Το 1979 με Υπουργική Απόφαση κλείσανε οι ιδιωτικές επ’αμοιβή Τράπεζες Αίματος.

Ώρα Μηδέν για Αίμα.

Ο Μάρτιος του 1982, ήταν ο μήνας ορόσημο για τη δημιουργία Τραπεζών Αίματος Εθελοντών Αιμοδοτών.

Μία αφήγηση...

Ήταν 10 το πρωί μιας μέρας του Μαρτίου του 1982 όταν με κάλεσε ο Νομίατρος στο γραφείο του χτυπώντας το κουδούνι, έτσι μας ειδοποιούσε τότε. Πηγαίνοντας στο γραφείο είδα τρία νέα παιδιά προβληματισμένα, στεναχωρημένα, κάτι κακό είχε συμβεί.  Πράγματι την προηγούμενη μέρα έχασε τη ζωή του ένα νέο παλικάρι από το χωριό τους την Ομβριακή μετά από τροχαίο ατύχημα, επειδή δεν υπήρχε αίμα στο Νοσοκομείο Λαμίας. Χαρακτηριστικά είπανε: « Κύριε Νομίατρε σας παρακαλούμε, κάτι πρέπει να κάνουμε να μην ξανασυμβεί ποτέ κάτι τέτοιο». Άρχισε ο προβληματισμός. Ο Νομίατρος τους καθησύχασε ότι δεν θα ξαναγινόταν αφού πήραν την απόφαση να γίνουν εθελοντές αιμοδότες για τις ανάγκες όλων των κατοίκων του χωριού τους.

Αμέσως άρχισαν οι διαδικασίες ανεύρεσης γιατρού αιματολόγου από τους όμορους νομούς διότι στο Νοσοκομείο δεν υπήρχε επανδρωμένη αιμοδοσία. Συνεργαστήκαμε με τον αείμνηστο αιματολόγο Π. Γιαναχωρίτη Νοσοκομείου Λάρισας, του οποίου η προσφορά για πολλά χρόνια υπήρξε αξιοπρεπής, πρόθυμη, ακούραστη πολύ ευχάριστη και φιλική με τους αιμοδότες και πάντα με τη συνεργασία του Γενικού Νοσοκομείου Λαμίας που ήταν υπεύθυνο για τη διαχείριση και την διάθεση του αίματος.

 Έγινε πάλι ενημέρωση των κατοίκων, από τον αείμνηστο Νομίατρο,  στο καφενείο του χωριού και προβολή ταινίας. Παρουσίαζε έναν πολίτη, ο οποίος είχε ξεκινήσει πεζός από το σπίτι του για να πάει να δώσει αίμα μετά από μια ανακοίνωση που άκουσε στο ραδιόφωνο. Δεν μπορούσε να βρει ταξί επειδή ήταν Κυριακή και είχε και ποδόσφαιρο. Όταν έφτασε στο Νοσοκομείο ο γιατρός, προς μεγάλη του απογοήτευση, του είπε: «Γιατί αργήσατε...η κοπέλα πέθανε».Εκείνος με τρεμάμενη φωνή του απάντησε: «Γιατί....μόνο εγώ ήρθα...».και ο γιατρός του είπε: «Ναι, δυστυχώς μόνο εσείς. Ελάτε μια άλλη φορά να δώσετε αίμα για να σωθεί κάποιος άλλος συμπολίτης μας».

Τελικά ορίστηκε να γίνει η αιμοδοσία στις 12-3-1982.

Η ημέρα της αιμοδοσίας ήταν μέρα γιορτής για το χωριό με δημοτικά τραγούδια από τα μεγάφωνα και συνθήματα προς τους κατοίκους να έρθουν να δώσουν αίμα. Όλοι με χαρά και χωρίς φόβο ερχόταν στο χώρο της αιμοδοσίας που ήταν η αίθουσα του Προοδευτικού Συλλόγου του χωριού. Όλοι οι αιμοδότες ήταν χαρούμενοι και ενθουσιασμένοι ένιωθαν όμορφα όπως έλεγαν.

Ελήφθησαν συνολικά 126 φιάλες γυάλινες αίματος, αποτέλεσμα άριστο.

 Έτσι ιδρύθηκε η πρώτη «Τράπεζα Αίματος» στο νόμο, του Προοδευτικού Συλλόγου της Κοινότητας Ομβριακής, που στη συνέχεια συνεργάσθηκε με την κοινότητα και εξακολουθεί από το 1982 μέχρι και σήμερα ανελλιπώς κάθε χρόνο να πραγματοποιεί την ετήσια αιμοδοσία της. Ακολούθησε πλούσιο γεύμα, προσφορά στο συνεργείο αιμοδοσίας και στους αιμοδότες από τον πρόεδρο του χωριού.

Μετά από την μεγάλη αυτή επιτυχία ο Νομίατρος άρχισε πάλι να είναι ανήσυχος και προβληματισμένος για το αν θα είχαμε κι άλλες Τράπεζες Αίματος. Άρχισε να οργανώνει πάλι νέα ενημέρωση των πολιτών με κάθε δυνατό μέσο με πάραδειγμα την Ομβριακή.

Ο πρώτος σπόρος όμως είχε ήδη ριφθεί και μάλιστα πάρα-πάρα πολύ καλά. Άρχισε να απλώνει τα κλωνάρια του σιγά-σιγά σε όλο το νομό. Το παράδειγμα της Ομβριακής ακολούθησαν και άλλοι δήμοι και κοινότητες με μεγάλη προσφορά όπως Ν. Μοναστήρι, Αταλάντη κ. α.  Ακολούθησαν ομοίως διάφοροι σύλλογοι και σωματεία με ετήσιες αιμοδοσίες.

Το πρόβλημα όμως της έλλειψης γιατρού και μερικές φορές και  αιμοληπτριών υπήρχε. Ο Νομίατρος στην προσπάθειά του να ανταποκριθεί στην συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για την δημιουργία Τραπεζών Αίματος έπρεπε να κάνει κάτι.  Έτσι συνεργαστήκαμε και με τον αείμνηστο εξαίρετο, πρόθυμο και ακούραστο επίσης αιματολόγο Γ.Ζέϊκο του Γενικού Νοσοκομείο Βόλου για αρκετά χρόνια, που κάλυπτε την αιμοδοσία σε όλο το νομό. Στη συνέχεια με την ίδρυση των Κέντρων Υγείας και την στελέχωση με γιατρούς και οδηγίες του Υπουργείου Υγείας, η κάλυψη του συνεργείου γινόταν αποκλειστικά από τους γιατρούς του νομού μας.

Το 1990 με το διορισμό στην υπηρεσία μας της συναδέλφου Επισκέπτριας Υγείας Αικατερίνης Μαλέσκου, η οποία με τις πλούσιες γνώσεις που διέθετε, την αρίστη, αξιόλογη και αξιοπρεπή συμπεριφορά της η ενημέρωση των πολιτών καθημερινά αυξανόταν. Η βοήθεια και η προσφορά της ήταν μέγιστη.

Σημαντική και αξιόλογη ήταν η προσφορά των αιμοληπτριών της αιμοδοσίας του Γ.Ν. Λαμίας, οι οποίες ακούραστες, με αυταπάρνηση και αγάπη, προσπαθούσαν να πάρουν όσο το δυνατόν περισσότερο αίμα, πέρα, του ωραρίου της εργασίας τους. Χαρακτηριστικά ενθυμούμαι να είναι μία έως δύο αιμολήπτριες και να παίρνουμε 80 έως 100 φιάλες αίματος. Ουδέποτε δυσανασχετούσαν, ήταν πάντα πρόθυμες με εξαιρετική συμπεριφορά και αγάπη προς τους αιμοδότες καθ'όλη τη διάρκεια της αιμοδοσίας. Ποτέ δεν αρνήθηκαν να συμμετέχουν στις αιμοδοσίες, παρά τις αντίξοες συνθήκες. Η συνεργασία και τα αποτελέσματα πάντα άριστα. Οι αιμοδοσίες γινόταν καθημερινά και σχεδόν και όλες τις Κυριακές του χρόνου.

Η προσφορά και η αγάπη των αιμοληπτριών εξακολουθεί και σήμερα να παραμένει αμείωτη... Ίσως, το αίμα, το ευαίσθητο αυτό συστατικό της ζωής να είναι και ο λόγος της αξιέπαινης συμπεριφοράς τους.

Δεν θα έπρεπε να παραλείψω και την σημαντική, εξαιρετική και ουσιώδη συμβολή των υπεύθυνων Ιατρών του Συνεργείου Αιμοδοσίας του Γ.Ν. Λαμίας, οι οποίοι στάθηκαν από την πρώτη στιγμή αρωγοί του εγχειρήματος και παρείχαν τις υπηρεσίες τους αγόγγυστα, εξετάζοντας πολλές φορές υπερβολικά μεγάλο αριθμό αιμοδοτών, με ασφάλεια και υπευθυνότητα. Όλοι οι προσερχόμενοι αιμοδότες έπρεπε να εξετάζονται με κάθε λεπτομέρεια όσον αφορούσε την υγεία τους και το ιατρικό ιστορικό τους για να αιμοδοτήσουν.

Στόχος όλων μας ήταν να ιδρυθούν όσο το δυνατόν περισσότερες Τράπεζες Αίματος στο νομό.

Η ιδέα της αιμοδοσίας εδραιώθηκε. Υπήρξε και ανταγωνισμός. Ο Νομίατρος πάντα πρωτεργάτης, απόλυτα υπεύθυνος γ’ι αυτή την τεράστια προσπάθεια ήταν καθημερινά δίπλα μας, παρόν σε όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζαμε και πάντα εύρισκε λύσεις.

Ήταν ο Νομίατρος που με τις άριστες επιστημονικές του γνώσεις, που ήταν πάρα-πάρα πολλές, ακούραστος, δυνατός με επιμονή, αξιοπρέπεια και αγάπη, όντας πλέον χαρούμενος για τα άριστα αποτελέσματα, μας καθοδήγησε και καταφέραμε να ιδρυθούν οι 116 «Τράπεζες Αίματος» Εθελοντών Αιμοδοτών στο Νομό και  να υπερκαλύψουμε τις ανάγκες μας για αίμα.

Το 1996, και εφόσον η αιμοδοσία του Νοσοκομείου Λαμίας επανδρώθηκε πλήρως, το πρόγραμμα ανέλαβε σε όλα τα στάδια το Γενικό Νοσοκομείο Λαμίας και η υπηρεσία συμμετείχε μόνο στην ενημέρωση των πολιτών.

Σήμερα οι 219 Τράπεζες Αίματος που λειτουργούν υπερκαλύπτουν τις ανάγκες του νομού.

Εύχομαι ολόψυχα η παρακαταθήκη και το όραμα που μας άφησε ο αείμνηστος Νομίατρος Ελευθέριος Παπαδημητρίου, να συνεχίσει να υφίσταται με αμείωτο ρυθμό και ζήλο για τη συνεχόμενη αύξηση των «Τραπεζών Αίματος» ως ένδειξη τιμής στην μνήμη του.

Με εκτίμηση,

Βασιλική Σταμοκώστα
Επισκέπτρια Υγείας - Συνταξιούχος Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας