Υπαρξιακή απειλή για την Ελλάδα η υπογεννητικότητα (του Κώστα Θερμογιάννη)

Η συρρίκνωση του πληθυσμού της χώρας και η αυξανόμενη γήρανσή του δεν είναι απλώς μια στατιστική παρατήρηση, είναι μια αιμορραγούσα εθνική πληγή με βαθιές κοινωνικές αλλά και γεωπολιτικές συνέπειες. Είναι κίνδυνος αποσύνδεσης της Ελλάδας από την εξελικτική προοπτική και την απρόσκοπτη μελλοντική της συνέχεια. Η υπογεννητικότητα άλλωστε δεν είναι παράγωγο κάποιας φυσικής νομοτέλειας αλλά, πιθανότερα ίσως, να αποτελεί καρπό συνειδητών πολιτικών επιλογών ή έστω τραγικών, για την ιστορική συνέχεια του τόπου, πολιτικών αστοχιών. Αυτή η σιωπηλά νοσηρή και χρονίζουσα φθορά της Ελλάδας ενδεχομένως λοιπόν να μην είναι ούτε τυχαία ούτε ασχεδίαστη αλλά να αποτελεί ένα σκοπούμενο και προσεκτικά μελετημένο πολιτικό πλάνο με απώτερο στόχο την αποδυνάμωση της εθνικής, κοινωνικής και γεωπολιτικής ισχύος της χώρας μας.

Η υπογεννητικότητα δεν έχει να κάνει μόνο με τη γήρανση του πληθυσμού ή την επιβάρυνση του ασφαλιστικού συστήματος ή την αποδυνάμωση της περιφέρειας ή τις σχολικές μονάδες που παρακμάζουν κι ερημώνουν από μαθητές ή ακόμα και με την αλλοίωση της ταυτότητας της ελληνικής οικογένειας. Όλα τούτα είναι παρενέργειες ή έστω παράπλευρες απώλειες που καθιστούν όμως τη συρρικνωμένη πληθυσμιακά Ελλάδα μια ισχνή σκιά του εαυτού της η οποία, για να σταθεί πλέον ως κυρίαρχη δύναμη στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, χρειάζεται πια να παλεύει σε άνισους αγώνες. Κι αυτό γιατί σε αυτήν τη γεμάτη εντάσεις, διαρκείς ανακατατάξεις και πολύπλοκα στρατηγικά συμφέροντα περιοχή, η πληθυσμιακή δυναμική ισοδυναμεί αυτονοήτως με πολιτικό κεφάλαιο. Κι όμως, αν και αποδεδειγμένα η δημογραφική ισχύς αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που ορίζουν τόσο την επιρροή όσο και την γεωπολιτική βαρύτητα, η χώρα μας, αδιανοήτως γιατί, οπισθοδρομεί ακούραστα προς την ίδια της την απαξίωση!

Ο γεωστρατηγικός ρόλος της Ελλάδας δεν εξαντλείται στους χάρτες ή στους εξοπλισμούς ή στις οικονομικές και στρατιωτικές συμμαχίες αλλά αποτελεί συνάρτηση κι εξαρτάται από την ίδια την ύπαρξή της ως ενεργός εστία πολιτισμικής συνέχειας και πολιτικής ισχύος. Ένας πληθυσμός όμως που γερνά, που δεν ανανεώνεται και που διαταράσσεται η αίσθηση της ύπαρξής του ως δυναμικώς εξελισσόμενη κοινότητα, καθίσταται ευάλωτος σε κάθε μορφή πίεσης, από την οικονομική εξάρτηση έως την πολιτισμική και πολιτική της αλλοίωση. Σε έναν δυναμικό και ευαίσθητο γεωγραφικό χώρο όπως το Αιγαίο και η νοτιοανατολική Μεσόγειος, η γήρανση της Ελλάδας ισοδυναμεί δυστυχώς -και αυτονοήτως- με ήττα χωρίς πόλεμο. Η υπογεννητικότητα αποτελεί ενδεχομένως τον σιωπηρό πρόλογο της σταδιακώς εξασθενούσας ελληνικής παρουσίας όχι μόνο στην εν λόγω περιοχή αλλά εν γένει πάνω στον κόσμο. Ειδικά δε, αν συγκριθεί με τη γείτονα Τουρκία, η οποία τα τελευταία 75 χρόνια αύξησε περίπου 4 φορές τον πληθυσμό της, διαπιστώνεται πως η Ελλάδα υστερεί όχι μόνο ποσοστιαία και αριθμητικά αλλά και ποιοτικά καθόσον η φυγή των, νέων ειδικά, Ελλήνων επιστημόνων προς το εξωτερικό, καθιστά τη χώρα μας επαίτη επιστημοσύνης, καινοτομίας και σύγχρονης τεχνογνωσίας που τόσο απαραίτητη είναι για να συνεχίσει να υφίσταται στο πολιτικό γίγνεσθαι ως ισχυρή δύναμη.

Πέραν όμως των γεωπολιτικών συσχετισμών σε διεθνές επίπεδο, είναι γεγονός αυταπόδεικτο ότι κάθε χώρα που δεν είναι ικανή να αναπτύξει δυναμικά τον πληθυσμό της, ή έστω να τον διατηρήσει σε επαρκές επίπεδο για την ιστορική της συνέχεια, είναι επιρρεπής στη διάβρωση της παράδοσης, της ταυτότητάς και της εθνικής της συνείδησης. Ελλοχεύει ο αληθινός κίνδυνος να καταστεί η κοινωνία ανίσχυρη μπροστά στην ίδια της την υπαρξιακή πρόκληση. Η Ελλάδα, δυστυχώς, βρίσκεται περίπου σ’ αυτό το ιστορικό σημείο. Οι γεμάτοι ενέργεια και ζωτικότητα εκπληκτικοί νέοι της Ελλάδας δημιουργούν και καινοτομούν στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στη Βοστώνη, στη Νέα Υόρκη και όχι στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη ή την Αμαλιάδα ή την Ορεστιάδα ή τη Μακρακώμη! Η γήρανση του πληθυσμού δεν είναι μόνο βιολογική, είναι και γήρανση δυνατοτήτων, γήρανση προοπτικής μα και γήρανση του οράματος για το αύριο. Το αποτέλεσμα είναι κοινώς βιούμενο πια, ο σύγχρονος νέος Έλληνας θεωρεί κάλλιον το φυγείν τού αγωνίζεσθαι. Και δικαίως ίσως! Είναι μια ταυτοτική κρίση που δεν μπορεί να απαντήσει σε στοιχειώδη ερωτήματα για τον προσανατολισμό της Ελλάδας στο αύριο. Πώς εννοούμε σήμερα την ευημερία του Έλληνα πολίτη και ποια είναι η ισχύς και οι δυνατότητες της Ελλάδας απέναντι στις απαιτήσεις της εποχής και τις προκλήσεις που δέχεται απ’ έξω; Πώς να γεννηθεί νέα ζωή σ’ αυτή τη χώρα όταν ο καθημερινός βίος μοιάζει αβίωτος; Όταν μοιάζει με αγώνα επιβίωσης μέρα με τη μέρα χωρίς σταθερή προοπτική για το αύριο; Η υπαρξιακή μας ευθύνη δεν είναι να μεριμνήσουμε για τη διαχείριση και την ευημερία των αριθμών αλλά να δημιουργήσουμε όραμα ζωής και προοπτική νοήματος για το αύριο της χώρας. Οφείλουμε να προσέξουμε. Τα χωριά της Ελλάδας έχουν από καιρό σιωπήσει και οι πόλεις γερνούν με ρυθμό διαρκή και αδιάκοπο. Η Ελλάδα οφείλει, δι’ ημών, να ξαναγίνει τόπος που γεννά όχι μόνο ζωή αλλά ορμή προς ελευθερία, δημοκρατία και λογική. Η ευθύνη μας είναι τεράστια. Έχουμε αναλογιστεί άραγε πόσο τραγικό θα ήταν το ενδεχόμενο να υπάρχουν Έλληνες αλλά να μην υπάρχει Ελλάδα;