Για τον αριθμό των δολοφονιών παγκοσμίως υπάρχει μια Παγκόσμια Μελέτη του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα που δημοσιεύθηκε το 2023 και αφορά τις ανθρωποκτονίες που έγιναν παγκοσμίως το 2021

Οδυνηρή πραγματικότητα στην Ελλάδα του 2024 είναι το γεγονός ότι η εγκληματικότητα βρίσκεται στα ύψη. Και δυστυχώς σχεδόν καθημερινά πλέον διαβάζουμε στα Μ.Μ.Ε. για μια δολοφονία. Η αύξηση, όπως φαίνεται, των φόνων στην Ελλάδα οδηγεί πολλούς να την παρομοιάζουν με χώρες, ιδιαίτερα της Λατινικής Αμερικής, όπου οι δολοφονίες αποτελούν πλέον ρουτίνα.

Ισχύει όμως αυτό; Μήπως η ανάδειξη των εγκλημάτων έχει λάβει υπερβολικές διαστάσεις και η θέση της Ελλάδας στην παγκόσμια κατάταξη με βάση τις δολοφονίες που γίνονται ετησίως σε κάθε χώρα είναι χαμηλή;

Οι αριθμοί λένε σχεδόν πάντα την αλήθεια και είναι αμείλικτοι
Για τον αριθμό των δολοφονιών παγκοσμίως υπάρχει μια Παγκόσμια Μελέτη του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (United Nations Office on Drugs and Crime), γνωστό ως UNODC που δημοσιεύθηκε το 2023 και αφορά τις ανθρωποκτονίες που έγιναν παγκοσμίως το 2021. Σύμφωνα με την έκθεση αυτή, το 2021, 458.000 άνθρωποι δολοφονήθηκαν παγκοσμίως, 19% των οποίων ήταν γυναίκες και 81% ήταν άντρες.

Είναι επίσης εντυπωσιακό, ότι στην έκθεση του UNODC για το 2017, αναφέρεται ότι τα θύματα δολοφονιών τη χρονιά αυτή ήταν πενταπλάσια από τα θύματα ένοπλων συγκρούσεων παγκοσμίως!

Η έκθεση εξηγεί ότι πολλοί κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες καθορίζουν τα ποσοστά των ανθρωποκτονιών. Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν τα στερεότυπα των φύλων, την κοινωνική ανισότητα, την ανεργία, την πολιτική αστάθεια, την οπλοκατοχή (οι περισσότερες ανθρωποκτονίες διαπράττονται με χρήση πυροβόλων όπλων) και, ιδιαίτερα, τις συμμορίες, το οργανωμένο έγκλημα και το εμπόριο ναρκωτικών. Σύμφωνα με παλαιότερη έκθεση του UNODC (2019) «κατά μέσο όρο περίπου 65.000 δολοφονίες κάθε χρόνο σχετίζονταν με οργανωμένο έγκλημα και συμμορίες κατά την περίοδο 2000-2017». Ειδικότερα για το 2017 η έκθεση θεωρεί ότι γύρω στο 19% των ανθρωποκτονιών που καταγράφηκαν παγκοσμίως σχετίζονται με το οργανωμένο έγκλημα και τις συμμορίες.

Τα θύματα των ανθρωποκτονιών ανά ήπειρο
«Πρωταθλήτρια» στις ανθρωποκτονίες για το 2021 ήταν η Αφρική, όπου 176.000 ήταν τα θύματα των δολοφονιών. Ακολουθούν η Αμερική, με 154.000 θύματα ανθρωποκτονιών, η Ασία με 109.000, η Ευρώπη με 17.000 και στην τελευταία θέση η Ωκεανία με μόλις 1.000 θύματα. Υπάρχει ωστόσο μια μικρή επιφύλαξη για τον πραγματικό αριθμό των δολοφονιών στην Ωκεανία το 2021 καθώς τα στοιχεία δεν είναι απόλυτα διασταυρωμένα. Εκτός όμως από τους απόλυτους αριθμούς, υπάρχουν και τα ποσοστά ανθρωποκτονιών ανά ήπειρο καθώς δεν έχουν όλες τον ίδιο πληθυσμό.

Έτσι το 2021, στην Αμερική δολοφονήθηκαν 15 άτομα σε πληθυσμό 100.000 (16 άτομα το 2015), στην Αφρική 12,7 άτομα σε πληθυσμό 100.000 (12,4 το 2015), στην Ασία 2,3 άτομα στα 100.000 (2,4 το 2015), στην Ευρώπη 2,2 άτομα ανά 100.000 όταν το 2015 ήταν 3,5.  Παρατηρούμε δηλαδή μια σημαντική μείωση στις ανθρωποκτονίες στη «Γηραιά Ήπειρο» μεταξύ 2015-2021. Τέλος στην Ωκεανία δεν άλλαξε κάτι, καθώς τα θύματα των ανθρωποκτονιών τόσο το 2021 όσο και το 2015 ήταν 2,9 ανά 100.000.

Ποια μέσα χρησιμοποιήθηκαν στις ανθρωποκτονίες;
Σύμφωνα πάντα με την άκρως ενδιαφέρουσα έκθεση του UNODC, όπως αναφέραμε και παραπάνω, οι περισσότερες ανθρωποκτονίες, συγκεκριμένα το 40% από αυτές έγιναν με χρήση πυροβόλων όπλων. 22% των δολοφονιών έγιναν με μαχαίρι, 24% με άλλο μέσο, ενώ 14% των ανθρωποκτονικών είναι άγνωστο με ποιον τρόπο έγιναν.

Εδώ αξίζει να αναφέρουμε την τεράστια διαφορά που υπάρχει ανάμεσα σε Ευρώπη-Ασία και Αμερική όσον αφορά το μέσο που χρησιμοποιήθηκε στη δολοφονία. Στην Αμερική 67% των δολοφονιών έγιναν με χρήση πυροβόλων όπλων! Στην Ασία το ίδιο ποσοστό ήταν 15% και στην Ευρώπη 12%. Μαχαίρια στις ανθρωποκτονίες χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στην Ασία (31%) και στην Ευρώπη (30%). Στην Αμερική χρησιμοποιήθηκαν μαχαίρια στο 14% των ανθρωποκτονιών. Άλλα μέσα χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στην Ασία (37%). Ακολουθούν η Ευρώπη με 28% και η Αμερική με μόλις 8%. Τέλος, άγνωστα μέσα για την τέλεση ανθρωποκτονιών χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στην Ευρώπη (30%). Ακολουθούν η Ασία με 17% και η Αμερική με 10%. Για την Αφρική και την Ωκεανία δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στις Η.Π.Α. όπου επιτρέπεται η οπλοκατοχή, το 2021, 48.830 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από όπλο. Οι 26.328 από αυτούς (ποσοστό 54%) αυτοκτόνησαν, οι 20.958 (ποσοστό 43%) έπεσαν θύματα δολοφονιών, 549 σκοτώθηκαν από ατύχημα με όπλο, 537 ήταν θύματα αστυνομικής βίας και 458 έχασαν τη ζωή τους από πυροβόλο όπλο κάτω από διάφορες περιστάσεις (πηγή: CDC).

Το 2021, σύμφωνα με την έκθεση του UNODC, 5,8 άτομα παγκοσμίως ανά 100.000 δολοφονήθηκαν. Στην προηγούμενη έκθεση του 2019 που αφορούσε το 2017, ο αριθμός ήταν 6,1 άτομα ανά 100.000. Ίσως το γεγονός ότι το 2021 ήταν «έτος κορονωϊού» έπαιξε κάποιον ρόλο σ’ αυτή τη μικρή μείωση.

Ποιες χώρες κατέχουν τα πρωτεία παγκοσμίως στις δολοφονίες;
Τα «θλιβερά» πρωτεία στον αριθμό των δολοφονιών παγκοσμίως κατέχουν χώρες της Κεντρικής Αμερικής, της Καραϊβικής και κάποιες της Αφρικής. Η Κολομβία που θεωρείται από πολλούς ως η χώρα όπου διαπράττονται οι περισσότερες δολοφονίες τον χρόνο, ανήκει μεν στα κράτη στα οποία διαπράττονται πολύ περισσότεροι φόνοι σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο, όμως άλλες χώρες την ξεπερνούν. Ας δούμε τις 20 χώρες με τον μεγαλύτερο αριθμό δολοφονιών τα τελευταία χρόνια. Σε παρένθεση υπάρχει το έτος στο οποίο διαπράχθηκαν αυτές οι δολοφονίες.

Πιο «επικίνδυνη» χώρα στον κόσμο είναι η Τζαμάικα με 53 δολοφονημένους ανά 100.000 άτομα το 2022 (1.508 σε απόλυτους αριθμούς). Ακολουθούν:
 

Νότια Αφρική 41,9 (2021), Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες 40,4 (2022, 44 σε απόλυτους αριθμούς), Τρινιντάντ και Τομπάγκο 40 (2022), Λεσότο 37 (2008), Άγια Λουκία 36,7 (2022, 66 άτομα δολοφονήθηκαν), Ονδούρα 35,1 (2022), Μπαχάμες 31,2 (2022), Saint Kitts and Navis (νησί των Αντιλών) 29,4 (2021), Μπελίζ 27,9 (2022), Εκουαδόρ 27 (2022), Μεξικό 26,1 (2022), Κολομβία 25,4 (2022), μόλις στη 13η θέση, Νιγηρία 21,7 (2019), Βραζιλία 21,3 (2021), Γουατεμάλα 20 (2021), Αϊτή 18 (2022), Πουέρτο Ρίκο 17,6 (2022), Γουϊάνα 16,3 και Μπαρμπάντος 15,3. Οι Η.Π.Α. βρίσκονται πολύ χαμηλά στον συγκεκριμένο κατάλογο με 6,1 άτομα δολοφονημένα ανά 100.000 το 2022 (σε απόλυτους αριθμούς, 21.593).

Λίγο πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο βρίσκεται η Ρωσία με 6,8 δολοφονημένους ανά 100.000 (9.866 σε απόλυτους αριθμούς). Τέλος η Κίνα έχει ιδιαίτερα χαμηλό ποσοστό (0,5 ανά 100.000 ή 7.157 άτομα που δολοφονήθηκαν σε απόλυτους αριθμούς).

Το θαύμα του Ελ Σαλβαδόρ

Εκείνο που προξενεί τεράστια εντύπωση σε κάποιον που μελετά τους πίνακες του UNODC, είναι η τεράστια μείωση στον αριθμό δολοφονιών που παρουσίασε το Ελ Σαλβαδόρ από το 2017 ως το 2022. Το 2017 η χώρα αυτή της Κεντρικής Αμερικής ήταν η πρώτη στον κόσμο σε δολοφονίες καθώς ο αριθμός τους έφτανε τους 52,4 ανά 100.000. Το 2022 ο αριθμός αυτός είχε μειωθεί απίστευτα: μόλις 7,8 άτομα ανά 100.000 δολοφονήθηκαν πρόπερσι στη χώρα. Σε απόλυτους αριθμούς, οι δολοφονημένοι ήταν 496.

Είναι η Ελλάδα ψηλά στον πίνακα των δολοφονιών; - Η σχέση της με τον παγκόσμιο μέσο όρο
Ίσως πολλοί νομίζουν ότι η Ελλάδα είναι ψηλά στον κατάλογο των δολοφονιών ετησίως. Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει. Το 2022 δολοφονήθηκαν στη χώρα μας 117 άτομα, 1,1 σε πληθυσμό 100.000. Ο αριθμός είναι πολύ χαμηλότερος από το μέσο όρο (5,8) αλλά ελαφρά αυξημένος σε σχέση με το 2017 (τότε ήταν 0,9). Πρόκειται για μια πολύ μικρή αριθμητικά (0,2), αλλά αξιοσημείωτη ποσοστιαία αύξηση (ποσοστό μεγαλύτερο του 20%).

Τι γίνεται στις γειτονικές μας χώρες;
Και στις γειτονικές μας χώρες όμως, το ποσοστό των δολοφονιών ανά 100.000 είναι πολύ χαμηλότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Έτσι, στην Αλβανία είναι 1,7, στη Βουλγαρία 1,1, στην Κύπρο 0,6, στη λεγόμενη «Βόρεια Μακεδονία» 0,9, στη Ρουμανία 1,3, στη Σερβία 1 και στην Τουρκία 2,7 (2.279 άτομα δολοφονήθηκαν το 2022). Γενικότερα τα ποσοστά των δολοφονιών στην Ευρώπη είναι ιδιαίτερα χαμηλά, ακόμα και σε χώρες με μεγάλο πληθυσμό: Γαλλία 1,1, Ιταλία 0,5, Ισπανία 0,7, Μεγάλη Βρετανία 1,1. Υπάρχει και μια ευρωπαϊκή χώρα με μηδέν δολοφονίες: ο Άγιος Μαρίνος, μόνο που τα στοιχεία είναι του 2011. Και φυσικά κανένας φόνος δεν έγινε στο Βατικανό! Ακόμα και στο Λιχτενστάιν που παρουσιάζει ένα αφύσικα υψηλό ποσοστό 5,1 ανά 100.000, το 2021, οι δολοφονημένοι ήταν μόλις δύο!

Ποιες είναι οι χώρες με τις λιγότερες δολοφονίες;
Πολύ χαμηλά είναι τα ποσοστά δολοφονιών σε ασιατικές χώρες όπως στην Ιαπωνία, 0,2 ανά 100.000 (2021), στη Σιγκαπούρη 0,1 ανά 100.000 με μόλις 7 δολοφονίες το 2022, το Ομάν με 0,3 δολοφονίες σε πληθυσμό 100.000 (μόλις 12 άτομα δολοφονήθηκαν εκεί το 2022), το Μπαχρέιν με μόλις μία δολοφονία το 2021, το Μπρουνέι με 5 δολοφονίες το 2013, το Κουβέιτ με 11 δολοφονίες (0,3 σε 100.000 κατοίκους το 2021), το Κατάρ με 0,3 σε 100.000 (9 δολοφονίες το 2021), η Νότια Κορέα 0,5 σε 100.000 (275 δολοφονίες το 2022), τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με 0,5 δολοφονίες ανά 100.000 (44 δολοφονίες το 2021) και η Σαουδική Αραβία με 0,8/100.000 (285 δολοφονίες το 2019). Τα πολύ χαμηλά αυτά ποσοστά αποδίδονται στο υψηλό βιοτικό επίπεδο των κατοίκων ορισμένων από τις παραπάνω χώρες (Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα). Στις υπόλοιπες υπάρχει αποτελεσματική επιβολή του νόμου, αυστηροί κανονισμοί για τα όπλα και αυστηρότατες ποινές για τα εγκλήματα. Στην Ιαπωνία υπάρχουν πολύ αυστηροί κανονισμοί για την οπλοκατοχή και οι δολοφόνοι τιμωρούνται με απαγχονισμό.

Επίλογος
Σε αντίθεση με ό, τι θα πίστευαν πολλοί, η Ελλάδα βρίσκεται πολύ χαμηλά στην παγκόσμια κατάταξη των δολοφονιών ετησίως και πολύ κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να εφησυχάζουμε. Ήδη την τελευταία πενταετία παρατηρείται μια μικρή αλλά αξιοπρόσεκτη αύξηση του αριθμού των φόνων. Στοιχεία για το 2023 δεν υπάρχουν προς το παρόν. Εκείνο που παραδέχονται όλοι είναι ότι από τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 για παράδειγμα, έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό τα αίτια που οδηγούν στις δολοφονίες.

Τότε είχαμε εγκλήματα λόγω ερωτικού πάθους, προσωπικών ή κτηματικών διαφορών κ.λπ. Τα τελευταία χρόνια δυστυχώς, μέσα στη γενικότερη παρακμή, η ανθρώπινη ζωή στη χώρα μας τείνει να χάσει την αξία της και καθημερινά σχεδόν διαβάζουμε για εγκληματικές ενέργειες που φτάνουν ως τον φόνο, για το τίποτα. Η τήρηση των νόμων, η αυστηροποίηση και, κυρίως, η εφαρμογή των ποινών σαφώς θα βελτιώσουν την κατάσταση γενικότερα στο θέμα της εγκληματικότητας. Θα πρέπει όμως να υπάρχει πολιτική βούληση, σωστές επιλογές προσώπων, διορθωτικές αλλαγές σε κάποιους νόμους και ταχύτερη απονομή της δικαιοσύνης. Διαφορετικά, ας μην εκπλαγούμε αν σε μελλοντικές εκθέσεις του UNODC η χώρα μας βρεθεί σε πολύ ψηλότερες θέσεις, ενός θλιβερού μαυροπίνακα.