26 Σεπτεμβρίου 2000 - 26 Σεπτεμβρίου 2021. Αθάνατος στη μνήμη μας ο ήρωας Βασίλης Ραχούτης και οι 82 συνολικά νεκροί ενός εκ των χειρότερων ναυτικών δυστυχημάτων στην ιστορία της χώρας μας…

Κάθε χρόνο στις 26 Σεπτεμβρίου, η Ελλάδα πενθεί για τη μεγάλη ναυτική τραγωδία της βύθισης του «Εξπρές Σάμινα» στις «Πόρτες» λίγο πριν φτάσει στην Παροικιά της Πάρου με 533 άτομα.

Στη Φθιώτιδα, αμέσως έρχεται στη μνήμη μας το όνομα του 19χρονου ήρωα, του στρατιώτη Βασίλη Ραχούτη, που έδωσε τη ζωή του για να σώσει ανθρώπους που κινδύνευαν. Ένα παιδί που μπορούσε να σωθεί αλλά προτίμησε να μείνει και να βοηθήσει μητέρες με τα παιδιά τους που βούλιαζαν και πνιγόντουσαν δίπλα του.

Η μνήμη του αιώνια και η πράξη του παρακαταθήκη στον Ελληνικό εθελοντισμό…

Το χρονικό του ναυαγίου

Το Ε/Γ-Ο/Γ Εξπρές Σάμινα (πρώην Γκόλντεν Βεργίνα) της εταιρείας Minoan Flying Dolphins αναχωρεί το βράδυ της 26ης Σεπτεμβρίου του 2000 από τον λιμένα του Πειραιά με 533 άτομα, από τα οποία τα 472 ήταν επιβάτες και τα υπόλοιπα 61 το πλήρωμα. Περί ώρα 22.12 το πλοίο πλησιάζει να προσεγγίσει τον λιμένα της Παροικιάς (πρωτεύουσα-χώρα) της Πάρου, με ανέμους 8 μποφόρ, 2 μίλια ανοικτά της Πάρου και ώρα 22.15 προσκρούει με ταχύτητα 18 κόμβων, στις νησίδες «Πόρτες Πάρου» με συνέπεια το πλοίο να υποστεί ρήγμα στα δεξιά ύφαλά του, μήκους περίπου τριών μέτρων, στη βάση του δεξιού πτερυγίου ευσταθείας, το νερό να κατακλύσει το μηχανοστάσιο του πλοίου, παίρνοντας γρήγορα κλίση προς τα δεξιά και μετά 25 λεπτά να βυθιστεί.

Στο θάλαμο επιχειρήσεων του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (ΥΕΝ) το περιστατικό αρχικά δεν εμπνέει ανησυχία. Ωστόσο, οι επιβαίνοντες επικοινωνούν με τηλεοπτικούς σταθμούς και δίνουν την πραγματική διάσταση του συμβάντος. Το Σάμινα βυθίζεται!

Πάνω στο Σάμινα επικρατεί χάος. Άνθρωποι τρέχουν αριστερά και δεξιά, προκειμένου να βρουν κάποιο μέσο να σωθούν, άλλοι πηδούν στα αφρισμένα κύματα, ενώ η συσκότιση (αποτέλεσμα ηλεκτρικής βλάβης) δυσχεραίνει τις προσπάθειες επιβατών και πληρώματος να διαφύγουν. Το καράβι βυθίζεται μέσα σε περίπου 25 λεπτά.

Το ΥΕΝ αφυπνίζεται, κινητοποιεί το Λιμεναρχείο Πάρου και διατάσσει όλα τα παραπλέοντα σκάφη να σπεύσουν στον τόπο της τραγωδίας, όπου πνέουν άνεμοι εντάσεως οκτώ μποφόρ. Πρώτοι φτάνουν οι ψαράδες της Πάρου που σώζουν δεκάδες ναυαγούς, ενώ στη «μάχη» ρίχνονται τα σκάφη του Λιμενικού, αλλά και βρετανικά πολεμικά που συμμετέχουν σε άσκηση.

Στο μεταξύ, σύγχυση επικρατεί σχετικά με τον αριθμό των επιβαινόντων. Η πλοιοκτήτρια εταιρεία κάνει λόγο για 447 επιβάτες και 64μελές πλήρωμα, πληροφορίες όμως αναφέρουν ότι είναι πολύ περισσότεροι. Οι πρώτοι διασωθέντες αποβιβάζονται στην Πάρο και προωθούνται στο Κέντρο Υγείας του νησιού, για να μεταφερθούν στη συνέχεια και να φιλοξενηθούν σε ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια που προσέφερε ο δήμος.

Με το πρώτο φως της ημέρας αποκαλύπτεται το μέγεθος της τραγωδίας. Ο αριθμός των θυμάτων συνεχώς αυξάνεται. Από 40 στους 42, τους 59, τους 63, τους 74, τους 79 και τελικά στους 81 νεκρούς. Σε αυτούς προσθέστε και τον λιμενάρχη της Πάρου, Δημήτρη Μάλαμα, που έχασε τη ζωή του το ίδιο βράδυ από το άγχος και την πίεση κατά τη διάρκεια της επιχείρησης για τη διάσωση των ναυαγών. Η μεγαλύτερη ναυτική τραγωδία στη χώρα μας από την εποχή της Φαλκονέρας.

Από εκεί και πέρα αρχίζει ο «χορός» των ευθυνών, καθώς όλοι τις αποποιούνται! Ο πλοίαρχος του Σάμινα κατηγορεί τον υποπλοίαρχο, ο υποπλοίαρχος το... πηδάλιο που δεν υπάκουσε, η πλοιοκτήτρια το πλήρωμα, η αντιπολίτευση την κυβέρνηση, η κυβέρνηση την ιδιωτική πρωτοβουλία. Οι επιβάτες κάνουν λόγο για εγκληματική αδιαφορία του πληρώματος, ενώ συγκινητική είναι η αποκάλυψη ότι 21 στρατιώτες που επέστρεφαν στη Σάμο από άδεια έσωσαν δεκάδες συνανθρώπους τους, διακινδυνεύοντας την ίδια τους τη ζωή.

Ένας από αυτούς ο δικός μας ήρωας Βασίλης Ραχούτης, που δεν άκουσε τον πατέρα του που τον παρακάλαγε να πέσει στη θάλασσα και ως άριστος κολυμβητής να σωθεί. Το καθήκον όμως τον καλούσε. Δίπλα του βούλιαζαν γυναίκες και μωρά παιδιά. Ένα μωρό προσπαθούσε να σώσει την ώρα που έχασε τις αισθήσεις του. Δευτερόλεπτα νωρίτερα είχε σώσει τη μητέρα του μωρού…

Αθάνατος!

Οι ποινές

Οι κατηγορούμενοι για το τραγικό ναυάγιο ήταν επτά και καταδικάστηκαν με τις κάτωθι ποινές:

Ο πλοίαρχος Βασίλης Γιαννακής καταδικάσθηκε σε κάθειρξη 11 χρόνων 11 μηνών και 25 ημερών για:

• Διατάραξη ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας με ενδεχόμενο δόλο από την οποία επήλθε θάνατος ανθρώπων (κακούργημα)
• Ναυάγιο από αμέλεια
• ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή
• σωματικές βλάβες από αμέλεια κατά συρροή
• μη αυτοπρόσωπη διεύθυνση πλοίου από πλοίαρχο σε πλου με δυσχερή σημεία.

Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης 16 χρόνων, ενός μήνα και 15 ημερών.

Ο υποπλοίαρχος Αναστάσιος Ψυχογιός καταδικάσθηκε σε κάθειρξη 12 χρόνων, 9 μηνών και 25 ημερών για:

• διατάραξη ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας με ενδεχόμενο δόλο από την οποία επήλθε θάνατος ανθρώπων (κακούργημα)
• ναυάγιο από αμέλεια
• ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή
• σωματικές βλάβες από αμέλεια και κατά συρροή.

Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε κάθειρξη 19 χρόνων, ενός μήνα και 15 ημερών.

Και οι δύο αμέσως μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας οδηγήθηκαν στη φυλακή για τη συνέχιση της εκτέλεσης της ποινής τους.

Ο ύπαρχος Γιώργος Τριαντάφυλλος καταδικάσθηκε σε ποινή φυλάκισης 5 ετών και 28 ημερών για:

• διατάραξη ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας από αμέλεια
• ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή
• πρόκληση σωματικών βλαβών από αμέλεια κατά συρροή
• έκθεση με ενδεχόμενο δόλο κατά συρροή
• εγκατάλειψη πλοίου χωρίς τη συναίνεση πλοιάρχου

Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση οκτώ χρόνων, εννέα μηνών και 28 ημερών. Η ποινή του είναι εξαγοράσιμη.

Ο Α΄ μηχανικός Γεράσιμος Σκιαδαρέσης καταδικάσθηκε σε ποινή φυλάκισης 7 ετών, πέντε μηνών και 28 ημερών για:

• πρόκληση ναυαγίου από αμέλεια
• ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή
• πρόκληση σωματικών βλαβών από αμέλεια κατά συρροή
• έκθεση με ενδεχόμενο δόλο κατά συρροή

Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση 8 χρόνων, 6 μηνών και 28 ημερών. Η ποινή του είναι εξαγοράσιμη.

Ο ασυρματιστής Δημήτρης Τσούμας καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 10 μηνών με τριετή αναστολή για:

• Εγκατάλειψη πλοίου χωρίς συναίνεση πλοιάρχου. Πρωτόδικα είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση 15 μηνών με τριετή αναστολή.

Ο διευθύνων σύμβουλος και ο πρόεδρος της τότε της πλοιοκτήτριας εταιρείας Νικόλαος Βικάτος και Κωνσταντίνος Κληρονόμος καταδικάσθηκαν σε ποινή φυλάκισης 2 ετών, 6 μηνών και 2 ημερών για:

• Έκθεση κατά συρροή με ενδεχόμενο δόλο

Η ποινή τους είναι εξαγοράσιμη ενώ πρωτόδικα είχαν καταδικαστεί σε φυλάκιση 4 χρόνων, τριών μηνών και τριών ημερών.

Ο Άρειος Πάγος

Δέκα χρόνια μετά το τραγικό ναυάγιο του «Εξπρές Σαμίνα» ο Άρειος Πάγος αποφάσισε τελεσίδικα ότι τα κατώτερα δικαστήρια που είχαν χειριστεί την υπόθεση έκαναν νομικά σφάλματα ως προς τα αδικήματα που απέδωσαν στους βασικούς κατηγορούμενους, γεγονός που οδηγεί στην ευμενέστερη ποινική μεταχείρισή τους.

Η Ολομέλεια του ανωτάτου δικαστηρίου, έκανε δεκτή την εισήγηση του αντεισαγγελέα Αθ. Κονταξή και έκρινε ότι πρέπει να μειωθεί η ποινή του πλοιάρχου Βασ. Γιαννακή και να ανατραπεί η σε βάρος του καταδικαστική απόφαση με την οποία του έχει επιβληθεί κάθειρξη 12 ετών.

Το Πενταμελές Εφετείο Πειραιά τον είχε κρίνει ένοχο για τα εγκλήματα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, της σωματικής βλάβης από αμέλεια και της διατάραξης της ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας, αλλά όπως έκρινε ο Άρειος Πάγος, το δευτεροβάθμιο δικαστήριο ερμήνευσε εσφαλμένα την ποινική νομοθεσία, διότι τα δύο πρώτα αδικήματα απορροφώνται από το τρίτο.

Έτσι, η ποινική δίωξη σε βάρος του πλοιάρχου είχε παύσει αφού τα δύο πλημμελήματα για τα οποία είχε καταδικαστεί σε 6 χρόνια και 5 μήνες είχαν παραγραφεί. Αντίθετα, παρέμεινε η ποινή των 5 ετών και 6 μηνών που του επιβλήθηκε για διατάραξη της ασφάλειας της υδάτινης συγκοινωνίας και για τα πλημμελήματα της μη αυτοπρόσωπης διεύθυνσης πλοίου και του ναυαγίου από αμέλεια.

Την στιγμή της απόφασης του Αρείου πάγου, ο πλοίαρχος είχε αποφυλακιστεί, αφού είχε εκτίσει το μεγαλύτερο μέρος της ποινής του.

Επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ Mayday (2005)

Η προτομή του ήρωα Βασίλη Ραχούτη στο μνημείο στα Καμένα Βούρλα:

Με πληροφορίες από el.wikipedia και "Μηχανή του Χρόνου".